Ο Θεοφάνης Α΄ Καρύκης (... - 26 Μαρτίου 1597) ήταν Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μεταξύ των ετών 1596 και 1597.

Γεννήθηκε στην Αθήνα και ανήκε στην ιστορική οικογένεια Καρύκη. Πριν το 1578 έγινε Πρωτοψάλτης και κατόπιν Λογοθέτης και Πρωτοσύγκελλος^[2] της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Το 1585 εξελέγη Μητροπολίτης Φιλιππουπόλεως, ως διάδοχος του ως τότε Μητροπολίτη Θεολήπτου, ο οποίος εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης. Και με αυτή την ιδιότητα όμως παρέμεινε στην Κωνσταντινούπολη έως το 1592, οπότε εξελέγη Μητροπολίτης Αθηνών. Με την ιδιότητα αυτή συμμετείχε και σε Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία επικύρωσε την ίδρυση του Πατριαρχείου Μόσχας, και υπήρξε και Έξαρχος του Πατριαρχείου στην Πελοπόννησο.

Όταν πέθανε ο Πατριάρχης Γαβριήλ έγινε τοποτηρητής του Οικουμενικού Θρόνου, από το Σεπτέμβριο του 1596 ως το Δεκέμβριο του ίδιου έτους. Στις 26 Φεβρουαρίου του 1597^[α] εξελέγη ο ίδιος Οικουμενικός Πατριάρχης, αφού δανείστηκε από Εβραίο 6.000 χρυσά νομίσματα, με τα οποία εξαγόρασε σημαίνοντες παράγοντες, πράγμα που κατά τους χρονογράφους συνετέλεσε στην εκλογή του. Βεβαίως, το ποσό αυτό διαψεύδει και τη θεωρία περί συνεχούς πλειοδοσίας για εκλογή στο αξίωμα, καθώς από τις 40.000 χρυσά που είχε καταβάλει πριν 13 χρόνια ο Παχώμιος Β΄, καταβάλλονταν τώρα μόλις 6.000.

Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την εκκλησιαστική μουσική. Συνέγραψε πολλούς ύμνους, ενώ πιθανολογείται ότι υπήρξε και διδάσκαλος της βυζαντινής μουσικής. Εισήγαγε από το Φεβρουάριο του 1597 για πρώτη φορά τη μετά Χριστό χρονολογία.

Η Πατριαρχία του έμελλε να είναι εξαιρετικά μικρή, καθώς πέθανε ξαφνικά μέσα στο ναό το Μεγάλο Σαββάτο, 26 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς. Μετά το θάνατό του ανέλαβε τοποτηρητής του Θρόνου ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μελέτιος Πηγάς.

Ο Θεοφάνης έγραψε πιθανώς τον κώδικα που φυλάγεται στη βιβλιοθήκη του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων με τον αύξοντα αριθμό 127. Ο κώδικας περιέχει τον Νομοκανόνα του Μαλαξού.

• Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil. 
• Προκόπιος Τσιμάνης (1981). Από υψηλή σκοπιά οι Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως, τόμ. Α. σελίδες 176–178. 
• Σπυρίδων Π. Λάμπρος, επιμ. (1902). Αθηναίοι Βιβλιογράφοι και Κτήτορες Κωδίκων κατά τους Μέσους Αιώνας και επί Τουρκοκρατίας. Αθήνα: Κ. Μάισνερ και Ν. Καργαδούρης, Τυπογραφείον «Εστία». Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2010. 

Αυτό το λήμμα σχετικά με την Ορθόδοξη Εκκλησία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.