კვიპროსი

კვიპროსის რესპუბლიკა
Κυπριακή Δημοκρατία (ბერძნული)
Kıbrıs Cumhuriyeti (თურქული)
კვიპროსი
კვიპროსის
დროშა გერბი
ჰიმნი: μνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν
თავისუფლების ჰიმნი
კვიპროსის მდებარეობა ევროპაში
კვიპროსის მდებარეობა
კვიპროსის მდებარეობა ევროპაში
კვიპროსის მდებარეობა
დედაქალაქი
და უდიდესი ქალაქი		ნიქოზია
35°10′ ჩ. გ. 33°22′ ა. გ. / 35.167° ჩ. გ. 33.367° ა. გ. / 35.167; 33.367
ოფიციალური ენა
უმცირესობის ენები
ეთნიკური ჯგუფები
ეთნოქორონიმი კვიპროსელი
მთავრობა უნიტარული საპრეზიდენტო კონსტიტუციური რესპუბლიკა
 -  პრეზიდენტი ნიკოს ანასტასიადესი
საკანონმდებლო ორგანო წარმომადგენელთა პალატა
დამოუკიდებლობა გაერთიანებული სამეფოსაგან
 -  ლონდონისა და ციურიხის შეთანხმებები 19 თებერვალი, 1959 
 -  დამოუკიდებლობის გამოცხადება 16 აგვისტო, 1960 
 -  დამოუკიდებლობის დღე 1 ოქტომბერი, 1960 
 -  ევროკავშირში გაწევრიანება 1 მაისი, 2004 
ფართობი
 -  სულ [ა] 9 251 კმ2 (168-ე)
 -  წყალი (%) 9
მოსახლეობა
 -  2011 შეფასება 1 117 000[1]
 -  2011 აღწერა 838 897[2][3]
 -  სიმჭიდროვე 90.7 კაცი/კმ2 (114-ე)
მშპ (მუპ) 2013 შეფასება
 -  სულ $23.613 მილიარდი[4]
 -  ერთ სულ მოსახლეზე $27 085[4]
მშპ (ნომინალი) 2012 შეფასება
 -  სულ $23.006 მილიარდი[4]
 -  ერთ სულ მოსახლეზე $26 389[4]
ჯინი (2011)29.1[5]
დაბალი · მე-19
აგი (2013) 0.845[6]
ძალიან მაღალი · 32-ე
ვალუტა ევრო (€) (EUR)
სასაათო სარტყელი UTC+02:00 (UTC+2)
 -  ზაფხული (DST) UTC+03:00 (UTC+3)
მოძრაობა მარცხენა
სატელეფონო კოდი +357
ინტერნეტ-დომენი .cy [ბ]
ა. ^  მათ შორის ჩრდილოეთი კვიპროსი, გაეროს ბუფერული ზონა და აკროტირი და დეკელია.
ბ. ^  ევროკავშირის სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად, აგრეთვე გამოიყენება დომენი .eu.

კვიპროსი (ბერძ. Κύπρος, თურქ. Kıbrıs), ოფიციალურად კვიპროსის რესპუბლიკა (ბერძნ. Κυπριακή Δημοκρατία, თურქ. Kıbrıs Cumhuriyeti) — კუნძულოვანი სახელმწიფო ხმელთაშუა ზღვის აღმოსავლეთ ნაწილში.[7] კვიპროსი როგორც მოსახლეობის რაოდენობით ასევე ფართობის სიდიდითაც ხმელთაშუა ზღვაში მესამეა. გეოგრაფიულად ეკუთვნის აზიას, თუმცა კულტურულ-პოლიტიკური თვალსაზრისით ევროპის ნაწილია. ის მდებარეობს თურქეთის სამხრეთით, სირიისა და ლიბანის დასავლეთით, ისრაელის ჩრდილო-დასავლეთით, ეგვიპტის ჩრდილოეთით და საბერძნეთის აღმოსავლეთით.

კვიპროსზე უძველესი ნამოსახლარები თარიღდება ჩვენს წელთაღრიცხვამდე X ათასწლეულით. იმ პერიოდის არქეოლოგიური ძაგლებში გვხვდება კარგად შემონახული ნეოლითის ხანის სოფელი ხიროკიტია. კვიპროსზე ჩვენს წელთაღრიცხვამდე II ათასწლეულში სახლობდნენ მიკენიელი ბერძნები. მისი სტრატეგიული მდებარეობის გამო დიდ იმპერიებს ჰქონდათ დაპყრობილი. მათ შორის: ნეო-ასურეთს, ძველ ეგვიპტს და აქემენიანთა იმპერიას. ძვ. წ. 333 წელს ის ალექსანდრე დიდმა გაათავისუფლა. ალექსანდრეს სიკვდილის შემდეგ ის მოექცა პტოლემეების დინასტიის მმართველობაში. შემდგომში ის შედიოდა რომის, ბიზანტიის იმპერიების, ვენეციის რესპუბლიკის და ბოლოს 3 საკუნის განმავლობაში 1571–1878 წლებში (დე იურე 1914 წლამდე)[8] ოსმალეთის შემადგენლობაში.

1878 წლიდან კვიპროსი მოექცა ბრიტანეთის გავლენის ქვეშ, საიდანაც დამოუკიდებლობა მხოლოდ 1960 წელს მოიპოვა.[9] 1961 წელს ის შეუერთდა ერთა თანამეგობრობას. 1963 წელს დაიწყო 11-წლიანი ინტერკომუნალური დაპირისპირება კვიპროსელ ბერძნებსა და თურქებს შორის.საბოლოოდ დაპირისპირება 1984 წელს კვიპროსის გაყოფითა და ჩრდილოეთი კვიპროსის არაღიარებული სახელმწიფოს ჩამოყალიბებით დასრულდა.

კვიპროსს აქვს დე იურე სუვერენიტეტი, რომელიც ვრცელდება მთელს კუნძულზე და მის შემოგარენ წყლებზე, გარდა ბრიტანეთის ზღვისიქითა ტერიტორიების – აკროტირი და დეკელიასი. 2004 წლის 1 მაისს კვიპროსი გახდა ევროკავშირის წევრი, ხოლო 2008 წლის 1 იანვარს შეუერთდა ევროზონას.

სახელწოდება

  • ოფიციალური — კვიპროსის რესპუბლიკა.
  • ეროვნული: ბერძნული — Κύπρος; Kypriake Dimukratia; თურქული — Kibris; Kibris Cumhuriyeti.
  • ეტიმოლოგია: სახელწოდება მომდინარეობს სპილენძის ლათინური ფორმიდან cuprum, მართლაც ქვეყანა უხსოვარი დროიდანვე ცნობილია სპილენძის საბადოებით.

გეოგრაფია

რესპუბლიკის ფართობი შეადგენს 9251 კმ²-ს, მათ შორის 37 % დღემდე მიტაცებული აქვს თურქეთს (3355 კმ²) და მის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბებულია ჩრდილოეთ კვიპროსის თურქული რესპუბლიკა, რომელიც დღემდე მხოლოდ თურქეთის მიერაა აღიარებული.

კვიპროსი სიდიდით მესამე კუნძულია ხმელთაშუა ზღვაში, ის მხოლოდ იტალიის კუნძულებს — სიცილიასა და სარდინიას ჩამორჩება (როგორც ფართობის, ისე მოსახლეობის მიხედვით). კვიპროსი არის მსოფლიოში 81-ე უდიდესი კუნძული ფართობის მიხედვით და 51-ე მოსახლეობის მიხედვით. კუნძულის მაქსიმალური სიგრძე შეადგენს 240 კმ-ს, ხოლო მაქსიმალური სიგანე 100 კმ-ს.

კვიპროსი დაშორებულია სირიის სანაპიროდან 105 კმ-ით (აღმ.), ლიბანის სანაპიროდან — 108 კმ-ით (აღმ), ისრაელიდან — 200 კმ-ით (სამხ-აღმ.), ეგვიპტიდან — 380 კმ-ით (სამხ.), საბერძნეთის კუნძულ როდოსიდან — 400 კმ-ით, ხოლო საბერძნეთის კონტინენტური ნაწილიდან — 800 კმ-ით (ჩრ-დას).

გეოპოლიტიკურად, კუნძული დაყოფილია ოთხ ძირითად ნაწილად: სამხრეთ და ცენტრალურ ნაწილში კვიპროსის რესპუბლიკას უკავია კუნძულის დაახ. ორი მესამედი (59,74 %), ჩრდილოეთით, ჩრდილოეთ კვიპროსის თურქულ რესპუბლიკას უკავია საერთო ფართობის დაახ. მესამედი (34,85 %), გაეროს მიერ კონტროლირებადი „მწვანე ზოლი”, რომელიც ბუფერულ ზონას წარმოადგენს და ორ მხარეს ერთმანეთისაგან ჰყოფს, კუნძულის ფართობის 2,67 % უკავია, ხოლო ბრიტანეთის საკუთრებაში არსებული ორი ბაზა — აკროტირი და დეკელია მოიცავს დარჩენილ 2,74 %.

ბუნება

ნაპირები უმთავრესად დაბალია, ნაკლებად შეჭრილ-შემოჭრილი, ჩრდილოეთით ციცაბო, კლდოვანი. ჭარბობს მთიანი რელიეფი. სასარგებლო წიაღისეულიდან აღსანიშნავია ქრომიტები, რკინისა და სპილენძის მადანი, აზბესტი და სხვა. ჰავა სუბტროპიკული ხმელთაშუა ზღვის. დამახასიათებელია ცხელი (25-35 °C) ზაფხული და რბილი (10-15 °C), შედარებით წვიმიანი ზამთარი.

ფაუნა

ფაუნის შემადგენლობაში 20 სახეობის ძუძუმწოვარი და 20-ზე მეტი სახეობის მობუდარი ფრინველია. გვხვდება სხვადასხვაგვარი და მრავალრიცხოვანი ქვეწარმავალი (30-ზე მეტი სახეობა). დაცულია გადაშენების პირას მყოფი ენდემური კვიპროსული ცხვარი (მუფლონი). კუნძულზე იზამთრებს მრავალი გადამფრენი ფრინველი. სანაპიროებზე ზღვის კუების რამდენიმე სახეობა (ჩვეულებრივი, მწვანე) დებს კვერცხებს.[10]

ისტორია

კვიპროსი პტოლემაიოსთა სამეფოს შემადგენლობაში (ძვ. წ. 294-258)

კვიპროსის ტერიტორია დასახლებული ყოფილა ნეოლითის ხანიდან (ძვ. წ. VI ათასწლ.). ძვ. წ. XVI-XIV სს-ში გაჩნდა პირველი ადრეკლასობრივი საზოგადოებები, ქალაქ-სახელმწიფოები (პოლისები). ძვ. წ. XV ს-ის დამლევს — ძვ. წ. XI ს-ში მოხდა მოხდა კვიპროსის ბერძნული (აქაველები) კოლონიზაცია, რის შედეგადაც ის იქცა მიკენური ცივილიზაციის ერთ-ერთ ცენტრად. ძვ. წ. IX ს-ის დასაწყისიდან კვიპროსი ფინიკიელების კოლონიზაციის ობიექტი იყო. ძვ. წ. VIII ს-ის დამდეგს დაიპყრო ასურეთმა; დაახლ. ძვ. წ. 560 წელს ეგვიპტემ; დაახლ. ძვ. წ. VI ს-ის შუა წლებში — აქემენიანთა ირანმა. ძვ. წ. 333-323 წლებში შედიოდა ალექსანდრე მაკედონელის იმპერიის, ხოლო ძვ. წ. 294-258 წლებში პტოლემეების სამეფოს შემადგენლობაში. ამ დროისათვის დასრულდა კვიპროსის ელინიზაცია. ძვ. წ. 58 წელს დაიპყრო რომმა; ახ. წ. 395 წელს შევიდა ბიზანტიის იმპერიის შემადგენლობაში. 648 წელს დაიპყრეს არაბებმა, 965 წელს ბიზანტიამ დაიბრუნა. 1191 წელს ხელთ იგდო ჯვაროსნული ლაშქრობების მონაწილე ინგლისის მეფე რიჩარდ ლომგულმა, რომელმაც ის იერუსალიმის სამეფოს გადასცა. 1489 წელს დაიპყრო ვენეციის რესპუბლიკამ, ხოლო 1571 წელს — ოსმალეთის იმპერიამ.

1878 წლის 4 ივნისს ინგლისმა ოსმალეთს თავს მოახვია ე. წ. კვიპროსის კონვენცია. ინგლისს მიეცა კვიპროსის ოკუპაციის უფლება, მაგრამ იმ პირობით, რომ იგი ოსმალეთის იმპერიას აზიური კოლონიების დაცვაში დაეხმარებოდა. პირველ მსოფლიო ომში ოსმალეთის ჩაბმის შემდეგ, 1914 წლის 5 ნოემბერს ინგლისმა გამოაცხადა კვიპროსის ანექსია. 1925 წლის მაისში კვიპროსმა მიიღო ინგლისის კოლონიის სტატუსი.

1960 წლის 16 აგვისტოს კვიპროსი დამოუკიდებელ რესპუბლიკად გამოცხადდა (1963 წლიდან ეს დღესასწაული აღინიშნება 1 ოქტომბერს). იმავე წლის სექტემბერში კვიპროსი გაეროს წევრი გახდა.

უახლესი ისტორია

1963 წელს რეაქციულმა ძალებმა გამოიწვიეს შეირაღებული შეტაკება ბერძნულ და თურქულ თემებს შორის. 1974 წელს კუნძულის ჩრდილოეთში თურქეთმა გადმოსხა თავისი შეიარაღებული ძალები და მოახდინა მისი ოკუპაცია, სადაც მოგვიანებით (1976) გამოცხადებულ იქნა „ჩრდილოეთ კვიპროსის თურქული რესპუბლიკა“. ეს იყო რეაქცია იმ ძალების წინააღმდეგ, რომლებიც ცდილობდნენ კვიპროსის მიერთებას საბერძნეთისათვის. გაეროს ეგიდით 1988 წელს დაიწყო მოლაპარაკებების პროცესი ქვეყნის მომავალი გაერთიანებისათვის, რომელიც დღემდე უშედეგოდ გრძელდება. კვიპროსის ევროკავშირში გაწევრიანებამ ახალი იმპულსი მისცა პრობლემის მოწესრიგებას.

სახელმწიფო

ადმინისტრაციული დაყოფა

კვიპროსის რესპუბლიკა იყოფა 6 რაიონად (ბერძ. επαρχίες, ეპარქია).

  • ნიქოზია (Λευκωσία ლევქოზია, თურქ. ლევკოშა) — იყოფა ბერძნულ და თურქულ სექტორებად;
  • კირენია (Κερύvεια, თურქ. გირნე) — მთლიანად თურქულ სექტორშია;
  • ლარნაკა (Λάρνακα, თურქ. იშქელე) — ბერძნული სექტორი, მცირე ნაწილი თურქულ სექტორში;
  • ლიმასოლი (Λεμεσός ლემესოსი) — ბერძნული სექტორი;
  • პაფოსი (Πάφος, თურქ. ბაფი) — ბერძნული სექტორი;
  • ფამაგუსტა (Αμμόχωστος ამოხოსტოსი, თურქ. გაზიმაგუშა (მაგუშა) — უდიდესი ნაწილი მდებარეობს თურქულ სექტორში, სამხრეთი ნაწილი ბერძნულ სექტორში.

დემოგრაფია

1960 წლის ეთნოგრაფიული რუკა.

2001 წლის CIA World Factbook-ის მონაცემებით, კუნძულის მოსახლეობის 77% შეადგენდა ბერძენს, ხოლო 18% თურქს.[11] 2011 წლის აღწერის მიხედვით კუნძულზე ასევე 10,520 რუსი ცხოვრობდა.[12][13][14][15]

დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ მთლიან კუნძულზე პირველი აღწერა ჩტარდა 1960 წელს, რომლის მიხედვითაც მთლიანი მოსახლეობა შეადგენდა 573 566 ადამიანს, საიდანაც 442 138 (77,1 %) იყო ბერძენი, 104 320 (18,2 %) თურქი, და 27 108 (4,7 %) სხვა ეროვნების.[16]

საერთაშორისო კრიზისული ჯგუფის მონაცემებით 2010 წელს კუნძულის მოსახლეობა შეადგენდა 1,1 მილიონს,[17] რომელთაგანაც ჩრდილოეთ ნაწილში მცხოვრები დაახლოებით 300 000 ადამიანი დაბადებულია თურქეთში.[18]

ქალაქები

კუნძულის უდიდესი ქალაქებია: ლიმასოლი (101 000), სტროვოლოსი (67 904), ნიქოზია (55 014), ლარნაკა (51 468), ლაკატამია (38 435), პაფოსი (32 892).

რელიგია

კიკოს მონასტერი

კვიპროსზე მაცხოვრებელი თითქმის ყველა ბერძენი კვიპროსის მართლმადიდებელი ეკლესიის წევრია[19][20], ხოლო თურქების უმეტესობა სუნიზმის წარმომადგენელია. 2005 წლის Eurobarometer-ის მიხედვით,[21] კვიპროსი ევროკავშირის ერთ-ერთი ყველაზე რელიგიური სახელმწიფოა. კვიპროსის პირველი პრეზიდენტი მაკარიოს III იყო მთავარეპისკოპოსი. კვიპროსის მართლმადიდებლური ეკლესიის დღევანდელი მთავარი არის ქრიზოსტომოს II.

ხალა სულთან ტეკეს მეჩეთი, რომელიც მდებარეობს ლარნაკას მლაშე ტბასთან არის სუნიტების მესამე ყველაზე წმინდა ადგილი[22][23] და წარმოადგენს მოლოცვის საგანს როგორც მუსლიმანების[24] ასევე ქრისტიანებისთვისაც.[25]

ენები

საგზაო ნიშნები ბერძნულად და ინგლისურად.

კვიპროსს აქვს ორი ოფიციალური ენა, ბერძნული და თურქული.[26] სომხური და კვიპროსულ-არაბული არის აღიარებული როგორც უმცირესობის ენები.[27][28] მიუხედავად ოფიციალური სტატუსის არქონისა სალაპარაკოდ ინგლისური ფართოდ გამოიყენება. ინგლისური გამოიყენება გზების აღნიშვნებზა, რეკლამებში და ა.შ.[29] ბრიტანული მმართველობის პერიოდში ინგლისური იყო ერთადერთი ოფიციალური ენა, ასევე დე ფაქტო 1986 წლამდე გამოიყენებოდა სასამართლოში, ხოლო საკანონმდებლო საქმიანობაში 1996 წლამდე.[30] ბერძნული მოსახლეობის 80,4%-სთვის ინგლისური წარმოადგენს მეორე ენას.[31] ქვეყნის უმცირესობებში ფართოდ გამოიყენება რუსული ენა. ასევე მოსახლეობის 12 % საუბრობს ფრანგულად, ხოლო 5 % გერმანულად.[32]

კვიპროსის არარეზიდენტი უდიდესი ჯგუფები
ეროვნება რაოდენობა (2011)
საბერძნეთის დროშა საბერძნეთი 29 321
გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო 24 046
რუმინეთის დროშა რუმინეთი 23 706
ბულგარეთის დროშა ბულგარეთი 18 536
ფილიპინების დროშა ფილიპინები 9413
რუსეთის დროშა რუსეთი 8164
შრი-ლანკის დროშა შრი-ლანკა 7269
ვიეტნამის დროშა ვიეტნამი 7028
სირიის დროშა სირია 3054
ინდოეთის დროშა ინდოეთი 2933

ეკონომიკა

ტურიზმი

მთავარი სტატია: კვიპროსის ტურიზმი.

ტურიზმს კვიპროსის ეკონომიკაში დომინანტი როლი უკავია.[33] 2006 წელს, ამ სექტორიდან მიღებულმა შემოსავლებმა მთლიანი შიდა პროდუქტის 10,7 % შეადგინა. მასში დასაქმებული იყო 113 000 ადამიანი.

კვიპროსში, მსოფლიოში მე-40 ყველაზე პოპულარულ ტურისტულ ქვეყანაში ყოველწლიურად 2 მილიონი ადამიანი ჩადის.[34]

1975 წელს, მსოფლიო ტურიზმის ორგანიზაციის შექმნისთანავე კვიპროსი მისი სრულუფლებიანი წევრი გახდა.[35]

2011 წლის მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის მონაცემებით, მოგზაურობისა და ტურიზმის კონკურენტუნარიანობის ინდექსით კვირპროსს 24-ე ადგილი უკავია. ტურისტული ინფრასტრუქტურის თვალსაზრისით, კვიპროსს მსოფლიოში 1-ლი ადგილი უკავია.[36]

მემკვიდრეობა

ისტორიული მუზეუმი ნიქოზიაში, ამატუსის ფინიკიური კოლონის ნაშთები, ვენეციური ციხე-სიმაგრე (XII ს.), პაფოსი, ტროოდოსის მთიანეთის ძეგლები.

ბრიტანული კოლონიზაციის, რომელიც 1959 წლამდე გაგრძელდა, ყველაზე თვალშისაცემი მემკვიდრეობაა მარცხენამხრიანი საავტომობილო მოძრაობა და ინგლისური ენის ცოდნა.

ნიქოზია და კოლოსი ცნობილია თავიანთი ციხე-სიმაგრეებით. სწორედ კვიპროსში ნახავთ ლაზარეს სამარხს, წმინდა პეტრეს კოლონას და ლიმასოლი, თავისი სასახლე-ციხე-სიმაგრით, სადაც 1191 წელს ლეგენდარულმა მეფემ რიჩარდ ლომგულად წოდებულმა ქორწილი გამართა, მეფემ კუნძული იერუსალიმისკენ მიმავალმა დაიპყრო.

მართლმადიდებლური კვიპროსის მონასტრების უმრავლესობას იუნესკო იცავს. მათ შორის ყველაზე ცნობილი კიკოსია, რომელიც ღვთისმშობლის სასწაულმოქმედი ხატით არის ცნობილი. ხატის დანახვა ადამიანს არ შეუძლია: მას სპეციალური ქსოვილით ფარავენ და მხოლოდ პატარა „ფანჯარას“ უკეთებენ, რომელსაც რელიგიური დღესასწაულების დროს აღებენ. ოდითგანვე ითვლებოდა, რომ ვინც ხატს დაინახავდა ის დბრმავდებოდა. როდესაც ბერები ქსოვილს ცვლიან, მაშინაც ხატს ყველა იქ დამსწრემ თვალი უნდა აარიდოს.

ხმელთაშუა ზღვის ამ ქვეყანაში ღვინის ნამდვილი კულტია. როგორც ამბობენ კუნძულზე ორი სახის ღვინოა: კარგი და უფრო კარგი.

კვიპროსელები ამტკიცებენ, რომ ქვეყანაში დანაშაული თითქმის არ ხდება. ამას მეტყველებს ერთადერთი ციხე, რომელშიც ძირითადად ვადაგასული პასპორტების მქონე ტურისტები იხდიან სასჯელს. ეს გასაკვირი სულაც არაა, რადგან ამ ქვეყანაში ჩასულ ტურისტს, იმის მიუხედავად, რომ მის ვიზას ვადა გაუვიდა, მიწიერ სამოთხესთან განშორება უჭირს.

იხილეთ აგრეთვე

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ლიტერატურა

სქოლიო

  1. ↑ United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Population Division. "World Population Prospects: The 2010 Revision, Highlights and Advance Tables (ESA/P/WP.220)".
  2. ↑ ჩრდილოეთ კვიპროსის გარდა.
  3. ↑ Statistical Service – Population and Social Conditions – Population Census – Announcements – Preliminary Results of the Census of Population, 2011 Greek. Statistical Service of the Ministry of Finance of the Republic of Cyprus (29 December 2011). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 იანვარი 2013. ციტირების თარიღი: 29 January 2012.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Report for Cyprus. World Economic Outlook Database. International Monetary Fund. ციტირების თარიღი: 17 April 2013.
  5. ↑ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. ციტირების თარიღი: 13 August 2013.
  6. ↑ 2013 Human Development Report. United Nations Publications (14 March 2013). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 15 აპრილი 2019. ციტირების თარიღი: 14 March 2013.
  7. ↑ [1] UN classification of world regions.
  8. ↑ Articles 20 and 21 of the Treaty of Lausanne (1923)
  9. ↑ Cyprus date of independence დაარქივებული 2006-06-13 საიტზე Wayback Machine. (click on Historical review)
  10. ↑ Алексеева Н. Н., КИПР დაარქივებული 2019-07-05 საიტზე Wayback Machine. : Природа // Большая российская энциклопедия. Том 13. Москва, 2009, стр. 728
  11. ↑ The World Factbook – Ethnic Groups. Central Intelligence Agency. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 იანვარი 2019. ციტირების თარიღი: 22 June 2013.
  12. ↑ Boyle, Kevin; Sheen, Juliet (1997) Freedom of Religion and Belief: A World Report. Routledge, გვ. 288. ISBN 0-415-15978-4. 
  13. ↑ Salih, Halil Ibrahim (2004). Cyprus: Ethnic Political Counterpoints. University Press of America, გვ. 121. ISBN 0-415-15978-4. 
  14. ↑ Karoulla-Vrikki, Dimitra (2009). „Greek in Cyprus: Identity Oscillations and Language Planning“, Standard languages and language standards: Greek, past and present. Ashgate Publishing, გვ. 188. ISBN 0-7546-6437-6. 
  15. ↑ Hadjipavlou, Maria (2002). „Cyprus: A Partnership Between Conflict Resolution and Peace Education“, Peace Education: The Concept, Principles, and Practices Around the World. Routledge, გვ. 195. ISBN 0-8058-4193-8. 
  16. ↑ Hatay, Mete "Is the Turkish Cypriot Population Shrinking?", International Peace Research Institute, 2007. Pages 22–23.
  17. ↑ International Crisis Group. (2010)CYPRUS: BRIDGING THE PROPERTY DIVIDE. International Crisis Group. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-11-03. ციტირების თარიღი: 2014-11-13.
  18. ↑ International Crisis Group. (2010)CYPRUS: BRIDGING THE PROPERTY DIVIDE. International Crisis Group. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-11-03. ციტირების თარიღი: 2014-11-13.
  19. ↑ About Cyprus – Towns and Population. Government Web Portal – Areas of Interest. კვიპროსის მთავრობა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-02-25. ციტირების თარიღი: 9 February 2010.
  20. ↑ Solsten, Eric. (January 1991) A Country Study: Cyprus. Federal Research Division. კონგრესის ბიბლიოთეკა. ციტირების თარიღი: 9 February 2010.
  21. ↑ Social values, Science and Technology (PDF). ციტირების თარიღი: 25 October 2009.
  22. ↑ Bowen, George E.. (3 April 2001) Assessing the Isle of Cyprus. Patrick S. O'Brien on the ტენესის უნივერსიტეტი server. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 23 აგვისტო 2013. ციტატა: „Three historic churches and monasteries are within the city. Just outside the city is the location of the Hala Sultan Tekke Mosque, the third holiest place for Muslims in the world.“ ციტირების თარიღი: 12 November 2006.
  23. ↑ Drayton, Penny (January 1993). „Aphrodite's island“. Wood & water. 2 (41). Cited by: Trubshaw, Bob (February 1993). „The Black Stone – the Omphalos of the Goddess“. Mercian Mysteries (14). ციტირების თარიღი: 12 November 2006. ციტატა: „In Cyprus is another highly venerated Islamic site – the third most important after Mecca and Medina – the Hala Sultan Tekke.“
  24. ↑ "Hala Sultan Tekke: Where East meets West" დაარქივებული 2013-01-17 საიტზე Wayback Machine. , UNDP-ACT in Cyprus newsletter, Spring 2006. Retrieved 28 June 2013.
  25. ↑ Papalexandrou, Nassos, "Hala Sultan Tekke, Cyprus: An Elusive Landscape of Sacredness in a Liminal Context", Journal of Modern Greek Studies, Volume 26, Number 2, October 2008, pp. 251–281
  26. ↑ The Constitution of the Republic of Cyprus (PDF). President of the Republic of Cyprus. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 დეკემბერი 2013. ციტირების თარიღი: 18 November 2013.
  27. ↑ Implementation of the Charter in Cyprus. Database for the European Charter for Regional or Minority Languages. Public Foundation for European Comparative Minority Research. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 24 ოქტომბერი 2011. ციტირების თარიღი: 20 May 2013.
  28. ↑ EUROPA – Education and Training – Regional and minority languages – Euromosaïc study. Europa (web portal) (27 October 2006). ციტირების თარიღი: 3 April 2011.
  29. ↑ (2006) „Greece and Cyprus“, Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society / Soziolinguistik: ein internationales Handbuch zur Wissenschaft von Sprache und Gesellschaft, 2nd, Handbooks of linguistics and communication science / Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft, Berlin: Walter de Gruyter, გვ. 1881–1889. 
  30. ↑ Cyprus. Euromosaic III. ციტირების თარიღი: 3 July 2013.
  31. ↑ . "Population and social conditions". eurostat. Retrieved on 2014-11-13.
  32. ↑ Europeans and their Languages, Eurobarometer, European Commission, 2006.
  33. ↑ Cyprus Travel & Tourism - Climbing to new heights. (PDF). Accenture. World Travel and Tourism Council (2006). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-02-12. ციტირების თარიღი: 2007-03-02.
  34. ↑ Economy Statistics > Tourist arrivals (per capita) (most recent) by country. Nationmaster. ციტირების თარიღი: 2010-01-29.
  35. ↑ UNWTO member states. World Tourism Organization (UNWTO). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2006-06-20. ციტირების თარიღი: 2007-03-02.
  36. ↑ „Travel and Tourism Competitiveness Index“. World Economic Forum. 2011. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2011-06-04. ციტირების თარიღი: 2011-06-01. დამოწმებას აქვს ცარიელი უცნობი პარამეტრ(ებ)ი: |coauthors= (დახმარება)
ხ • გ • რ

დამოკიდებული და სხვა ტერიტორიებისთვის, იხ. დამოკიდებული ტერიტორია და არცნობილი ქვეყნების სია.

1 ნაწილობრივ ევროპაშია.  2 ტაივანი ოფიციალურად არ არის ცნობილი გაეროს მიერ; იხ. ტაივანის პოლიტიკური სტატუსი.
3 ნაწილობრივ აფრიკაშია.  4 ნაწილობრივ ან მთლიანად ეკუთვნის ოკეანიას. 5 არაბული ქვეყნების ლიგის წევრი; აღიარებულია რამდენიმე ქვეყნის მიერ 

ხ • გ • რ
ევროკავშირის
წევრები
დანარჩენი ევროპა

აზერბაიჯანის დროშა აზერბაიჯანი2 · ალბანეთის დროშა ალბანეთი · ანდორის დროშა ანდორა · ბელარუსის დროშა ბელარუსი · ბოსნია და ჰერცეგოვინის დროშა ბოსნია და ჰერცეგოვინა · გაერთიანებული სამეფოს დროშა გაერთიანებული სამეფო3 · ვატიკანის დროშა ვატიკანი · თურქეთის დროშა თურქეთი2 · ისლანდიის დროშა ისლანდია · ლიხტენშტაინის დროშა ლიხტენშტაინი · მოლდოვის დროშა მოლდოვა · მონაკოს დროშა მონაკო · მონტენეგროს დროშა მონტენეგრო · ნორვეგიის დროშა ნორვეგია3 · რუსეთის დროშა რუსეთი2 · სან-მარინოს დროშა სან-მარინო · საქართველოს დროშა საქართველო2 · სერბეთის დროშა სერბეთი · სომხეთის დროშა სომხეთი1 · უკრაინის დროშა უკრაინა · ყაზახეთის დროშა ყაზახეთი2 · შვეიცარიის დროშა შვეიცარია · ჩრდილოეთ მაკედონიის დროშა ჩრდილოეთი მაკედონია

1 მთლიანად აზიაში, მაგრამ კულტურულ-პოლიტიკური კავშირები აქვს ევროპასთან.
2ქვეყნების დიდი ნაწილი აზიაშია.
3აქვს დამოკიდებული და მსგავსი ტერიტორიები ევროპის გარეთ
ხ • გ • რ
Middle East (Southwest Asia)
ხ • გ • რ
ხ • გ • რ
ერთა თანამეგობრობის წევრი ქვეყნები

Read other articles:

Badai debu Australia 2009

Suburban Sydney di tengah badai debu. Badai debu Australia 2009 adalah sebuah badai debu yang menyapu negara bagian-negara bagian di wilayah timur Australia pada tanggal 22 sampai 23 September 2009. Ibu kota Australia, Canberra, disapu badai debu pada 22 September.[1][2] Pada 23 September, badai debu mencapai pantai timur kota Sydney dan Brisbane. Badai debu ini dideskripsikan oleh Badan Meteorologi Australia sebagai peristiwa yang luar biasa dan merupakan yang terburuk di New...

 

Kurt Meisel

Kurt MeiselKurt Meisel dalam A Time to Love and a Time to Die (1958)Lahir(1912-08-18)18 Agustus 1912Wina, AustriaMeninggal4 April 1994(1994-04-04) (umur 81)Wina, AustriaPekerjaanPemeranSutradaraTahun aktif1934-1994 Kurt Meisel (18 Agustus 1912 – 4 April 1994) adalah seorang pemeran dan sutradara asal Austria.[1] Ia tampil dalam 65 film antara 1934 dan 1994. Ia juga menyutradarai 21 film antara 1949 dan 1984. Meisel menikahi pemeran Ursula Lingen. Ia lahir da...

 

العلاقات الغرينادية الميانمارية

العلاقات الغرينادية الميانمارية غرينادا ميانمار   غرينادا   ميانمار تعديل مصدري - تعديل   العلاقات الغرينادية الميانمارية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين غرينادا وميانمار.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين:...

Kabupaten Kudus

Halaman ini berisi artikel tentang Kabupaten. Untuk Kecamatan bernama sama, lihat Kota Kudus, Kudus. Untuk kegunaan lain, lihat Kudus (disambiguasi). Koordinat: 6°51′0″S 110°36′0″E / 6.85000°S 110.60000°E / -6.85000; 110.60000 Kabupaten KudusKabupatenTranskripsi bahasa daerah • Hanacarakaꦏꦸꦢꦸꦱ꧀ • Pegonكودوس • Alfabet JawaKudusDari kiri ke kanan; ke bawah: Ikon Kudus Kota Kretek, Joglo Pencu, dan Masj...

 

Gunung Cikuray

Untuk layanan kereta api di Daop 1 Jakarta milik PT Kereta Api Indonesia, lihat Kereta api Cikuray. Gunung CikurayTitik tertinggiKetinggian2.821 m (9.255 kaki)Koordinat7°19′19″S 107°51′35″E / 7.32194°S 107.85972°E / -7.32194; 107.85972Koordinat: 7°19′19″S 107°51′35″E / 7.32194°S 107.85972°E / -7.32194; 107.85972 GeografiGunung Cikuray (tengah) diantara Gunung Papandayan (kiri bawah) dan Gunung Karacak (kanan atas)Le...

 

United States Foreign Intelligence Surveillance Court

U.S. federal court FISC redirects here. For other uses, see Fisc (disambiguation). United States Foreign Intelligence Surveillance Court(F.I.S.C.)LocationE. Barrett Prettyman U.S. Courthouse(Washington, D.C.)Appeals toUnited States Foreign Intelligence Surveillance Court of ReviewEstablishedOctober 25, 1978AuthorityArticle III courtCreated byForeign Intelligence Surveillance Act50 U.S.C. §§ 1803–1805Composition methodChief Justice appointmentJudges11Judge term len...

Tentara Nasional Indonesia

Tentara Nasional IndonesiaLambang TNIBendera TNIDidirikan5 Oktober 1945; 78 tahun lalu (1945-10-05) (dengan nama Tentara Keamanan Rakyat) 3 Juni 1947; 76 tahun lalu (1947-06-03) (dengan nama Tentara Nasional Indonesia)Angkatan TNI Angkatan Darat TNI Angkatan Laut TNI Angkatan UdaraMarkas besarCilangkap, Cipayung, Jakarta TimurKepemimpinanPresiden/Panglima Tertinggi Joko WidodoMenteri Koordinator Bidang Politik, Hukum, dan Keamanan Hadi TjahjantoMenteri Pertahanan Prabowo SubiantoPan...

 

Cesar Blanco

American politician César BlancoBlanco in 2023Member of the Texas Senatefrom the 29th districtIncumbentAssumed office January 12, 2021Preceded byJosé R. RodríguezMember of the Texas House of Representativesfrom the 76th districtIn officeJanuary 13, 2015 – January 12, 2021Preceded byNaomi GonzalezSucceeded byClaudia Ordaz Perez Personal detailsBorn (1976-04-23) April 23, 1976 (age 47)Political partyDemocraticAlma materUniversity of Texas at El Paso (BA)Occupa...

 

Синелобый амазон

Синелобый амазон Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:ЗавропсидыКласс:Пт�...

Alessandro Schöpf

Questa voce sull'argomento calciatori austriaci è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Alessandro Schöpf Nazionalità  Austria Altezza 178 cm Peso 75 kg Calcio Ruolo Centrocampista Squadra  Vancouver Whitecaps Carriera Giovanili 2007-2009 Tirol2009-2012 Bayern Monaco Squadre di club1 2012-2014 Bayern Monaco II63 (22)2014-2016 Norimberga51 (11)2016-2021 Schalke 04...

 

Cricklade

Cricklade Jubilee Clock Kepala ular di Cagar Alam Nasional, dengan gereja Anglikan di belakangnya Population 4,253 (Sensus 2021)[1] Ref. grid OS SU101936 Paroki sipil Cricklade Otoritas kesatuan Wiltshire County seremonial Wiltshire Wilayah South West Negara konstituen Inggris Negara berdaulat Britania Raya Kota pos Swindon Distrik kode pos SN6 Kode telepon 01793 Polisi Wiltshire Pemadam kebakaran Wiltshire Ambulans Great Western Parlemen&...

 

OpenModelica

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne s'appuie pas, ou pas assez, sur des sources secondaires ou tertiaires (décembre 2020). Pour améliorer la vérifiabilité de l'article ainsi que son intérêt encyclopédique, il est nécessaire, quand des sources primaires sont citées, de les associer à des analyses faites par des sources secondaires. Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. La mise en fo...

Чемпионат мира по волейболу среди женских молодёжных команд 2019

Чемпионат мира по волейболу среди женских молодёжных команд 2019 2019 FIVB Volleyball Women's U20 World ChampionshipCampeonato Mundial de Femenino Sub-20 2019 Время проведения 12 — 21 июля Число участников 16 Стадионы (2 — Агуаскальентес, Леон) Официальный сайт volleyball.world Итоговая расстановка Чемпион Япония Втор�...

 

Norbert Elias

Artikel ini sudah memiliki referensi, tetapi tidak disertai kutipan yang cukup. Anda dapat membantu mengembangkan artikel ini dengan menambahkan lebih banyak kutipan pada teks artikel. (July 2013) (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Norbert EliasLahir22 June 1897Breslau (Wrocław), Provinsi Silesia, PrusiaMeninggal1 Agustus 1990(1990-08-01) (umur 93)Amsterdam, BelandaEraFilsafat abad ke-20KawasanWestern PhilosophyAliranSosiologi FigurasionalGagasan pe...

 

Afternoon Express

2015 South African TV series or program Afternoon ExpressAfternoon ExpressGenreMagazineDirected byVardi FlvazPresented byPalesa TembeCountry of originSouth AfricaOriginal languageEnglishNo. of seasons5ProductionExecutive producersBradley van Berg Patience StevensProducerAlshe du PlessisProduction locationCape TownCamera setupShawn Inskip Peter Nielson Rudy DregaRunning time60 MinutesProduction companyCardovaOriginal releaseNetworkSABC 3Release4 May 2015 (2015-05-04)RelatedExpr...

V-1 flying bomb

German World War II cruise missile Buzzbomb redirects here. For the song by the Dead Kennedys, see Buzzbomb (song). For other uses, see V1 (disambiguation). V-1 flying bombFieseler Fi 103Flakzielgerät 76 (FZG-76) TypeCruise missilePlace of originNazi GermanyService historyIn service1944–1945Used byLuftwaffeWarsWorld War IIProduction historyDesignerRobert LusserManufacturerFieselerUnit cost5,090 RM[1]SpecificationsMass2,150 kg (4,740 lb)Length8.32&...

 

Guerras civiles de Colombia

Guerras civiles de Colombia Desde arriba y de izquierda a derecha: Iglesia de San Agustín después del asalto a Bogotá en la guerra de las soberanías, 1861; tropas conservadoras en la víspera de la batalla de Palonegro durante la Guerra de los Mil Días; tranvía en llamas frente al Capitolio Nacional durante el Bogotazo; niños del ejército liberal en Panamá durante la Guerra de los Mil Días; conflicto armado interno de Colombia.Guerras civiles del siglo XIXConflicto PeriodoGuerr...

 

Mary (Tori Amos song)

1992 song by Tori Amos MarySong by Tori AmosA-sideCrucifyReleasedMay 12, 1992Recorded1990GenreAlternative rockLength4:27LabelAtlanticSongwriter(s)Tori AmosProducer(s)Davitt Sigerson MarySingle by Tori Amosfrom the album Tales of a Librarian B-sideMary (Album Version)ReleasedNovember 17, 2003RecordedSummer 2003GenreAlternative rockLength4:04 (single edit)4:42 (album version)LabelAtlanticSongwriter(s)Tori AmosProducer(s)Tori AmosTori Amos singles chronology Strange (2003) Mary (2003) Angels (20...

2016年英國保守黨黨魁選舉

2016年英國保守黨黨魁選舉 ← 2005 2016年6月29日 (2016-06-29) – 2016年7月11日 (2016-07-11)[1] 2019 →   候选人 文翠珊 利雅華（退出）[4] 高文浩（淘汰） 政党 保守黨 保守黨 保守黨 民選得票 自動當選 次輪投票 199, 60.5%[2] 84, 25.5%[2] 46, 14.0%[2] 首輪投票 165, 50.2%[3] 66, 20.1%[3] 48, 14.6%[3]   候选人 郝智恆（退出） ...

 

Open di Francia 2021 - Singolare femminile

Open di Francia 2021Singolare femminileSport Tennis Vincitrice Barbora Krejčíková Finalista Anastasija Pavljučenkova Punteggio6-1, 2-6, 6-4 Tornei Singolare uomini (q) donne (q)   ragazzi ragazze Doppio uomini donne misto ragazzi ragazze Singolare carrozzina uomini donne quad Doppio carrozzina uomini donne quad 2020 2022 Voce principale: Open di Francia 2021. Iga Świątek era la campionessa in carica, ma è stata eliminata ai quarti di finale da Maria Sakkarī. In finale Barbora Kre...