ოქროს ურდო

ოქროს ურდო
Зүчийн улс

1240-იანები1502
დროშა

ოქროს ურდოს ტერიტორია 1389 წელს
დედაქალაქი სარაი-ბათუ
სარაი-ბერქა
ენა მონღოლური
რელიგია შამანიზმი
ქრისტიანობა
ტიბეტური ბუდიზმი
(1241—1313)
ისლამი (1313—1502)
ისტორიული ერა დაარსდა (1240-იანები)
შეუერთდა დიდ ურდოს (1466)
გაუქმდა (1502)
ფართობი 6 000 000 კმ²
(2 300 000 კვ.მლ)
მმართველობის ფორმა არჩევითი მონარქია
დინასტია ჩინგიზიდები
ყაენი, 1269-დან ხანი
 - 1241–1256 ჯუჩი
(მხოლოდ ულუსის)
ბათო-ყაენი
(როგორც ოქროს ურდოს)
 - 1481–1502 შეიხ-აჰმადი (ბოლო)
დღეს

ოქროს ურდო, ჯუჩის ულუსი — ფეოდალური სახელმწიფო, რომელიც დაარსდა ქვემო ვოლგაზე XIII საუკუნის 40-იან წლებში, ბათო-ყაენის დროს. ოქროს ურდოს ყაენთა ძალაუფლება ვრცელდებოდა დუნაის ქვემო წელიდან ფინეთის ყურიდან მოკიდებული ირტიშისა და ობის აუზებამდე, შავი, კასპიისა და არალის ზღვებიდან ნოვგოროდის მიწებამდე. ოქროს ურდოს ცენტრი იყო სარაი-ბათუ (ახლანდელი ასტრახანის მახლობლად). XIV საუკუნის I ნახევარში დედაქალაქი გადაიტანეს ბერქა-ყაენის მიერ დაარსებულ სარაი-ბერქეში (ახლანდელი ვოლგოგრადის მახლობლად). რუსეთის მიწები უშუალოდ არ შედიოდა ოქროს ურდოს შემადგენლობაში, მოსახლეობა მხოლოდ ვასალურ დამოკიდებულებაში იყო და ხარკს იხდიდა, ყაენს ემორჩილებოდა.

ოქროს ურდო არამყარი სახელმწიფო გაერთიანება იყო, მოსახლეობა - მეტად ჭრელი (ვოლგის ბულგარები, მორდველები, რუსები, ბერძნები, ხვარაზმელები და თურქთა ტომები და ა. შ.) და გაერთიანების დონითაც განსხვავებული. საქარავნო ვაჭრობის ძირითადი ცენტრები იყო სარაი-ბათუ, სარაი-ბერქე, ურგენჩი, ყირიმის ქალაქები სუდაკი და კაფა და სხვა, სახელმწიფოს სათავეში ედგნენ ბათუს სახლის ყაენები. განსაკუთრებულ შემთხვევებში იწვევდნენ ყურულთაის - კრებას, რომელსაც ესწრებოდნენ სამხედრო-ფეოდალური დიდკაცობა და ყაენის ოჯახის წევრები. დამორჩილებულ ტერიტორიაზე იგზავნებოდა დარუღა, რომლის ძირითადი მოვალეობა ხარკის აკრეფა იყო. უმნიშვნელოვანესი თანამდებობები უფლუსწულებს - „ოღლანებს“ ეჭირათ. ბეგების (ნოინების) და თარხანების რიგებიდან ივსებოდა ჯარის მეთაურთა და მოხელეთა კადრები. მენგუ-თემურის (1266-1282 წწ.) გარდაცვალების შემდეგ დაიწყო ფეოდალური შინაომები. თოხთა-ყაენმა (1291-1312 წწ.) შეძლო ხელისუფლების განმტკიცება. ძლიერების ზენიტს კი ოქროს ურდომ უზბექის (1312-1342 წწ.) და ჯანიბექის (1342-1357 წწ.) ხანაში მიაღწია. ამ დროს ოქროს ურდოს არმია 300 ათას კაცს ითვლიდა. მაგრამ ჯანიბექის მოკვლის შემდეგ დაიწყო ოქროს ურდოს დაცემა.

XIV საუკუნის დამდეგს ოქროს ურდოს ჩამოსცილდა ხვარაზმი და ასტრახანი, პოლონეთმა და ლიეტუვამ დაიპყრეს მიწები დნეპრის აუზში. რუსეთის სამთავროების გაძლიერებას მოჰყვა თათართა დიდი ლაშქრობა და კულიკოვის ბრძოლა (1380 წ.), რომელიც მონღოლ-თათართა დამარცხებით დამთავრდა. თოხთამიშმა (1380-1395) შეძლო დროებით განემტკიცებინა ქვეყანა, 1382 წელს მოსკოვიც აიღო და გადაწვა, შემდეგ კი თემურლენგს შეებრძოლა. თემურლენგმა დაამარცხა თოხთამიში, დაიპყრო და დაანგრია ვოლგისპირეთისა და ყირიმის ქალაქები, რითაც ოქროს ურდოს გამოუსწორებელი დარტყმა მიაყენა. ფეოდალიზაციის პროცესს და თემურის შემოსევას მოჰყვა ოქროს ურდოს დაშლა: XV საუკუნის 20-იან წლებში შეიქმნა ციმბირის სახანო, 40-იან წლებში - ნოღაის ურდო, შემდეგ კი ყაზანისა (1438 წ.) და ყირიმის (1443 წ.) სახანოები, 60-იან წლებში — ყაზახთა, უზბეკთა და ასტრახანის სახანოები. 1480 წელს გაძლიერებულმა მოსკოვის სამთავრომაც მოიცილა თათართა უღელი. XVI საუკუნის დამდეგს ოქროს ურდომ საბოლოოდ შეწყვიტა არსებობა.

იხილეთ აგრეთვე

ლიტერატურა

  • ცინცაძე ი., მონღოლები და მონღოლთა დაპყრობები (XII-XIII სს.), თბ., 1960;
  • Греков Б. Д., Якубовский А. Ю., Золотая Орда и её падение, М. - Л., 1950
  • ქსე, ტ. 7, გვ. 613-614, თბ., 1984
  • Boris Grekov and Alexander Yakubovski, The Golden Horde and its Downfall
  • George Vernadsky, The Mongols and Russia

რესურსები ინტერნეტში

Read other articles:

Kuda laut kerdil Satomi Holotipe Hippocampus satomiae Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Actinopterygii Ordo: Syngnathiformes Famili: Syngnathidae Genus: Hippocampus Spesies: H. satomiae Nama binomial Hippocampus satomiaeLourie and Kuiter, 2008 Hippocampus satomiae adalah salah satu kuda laut terkecil yang dikenal di dunia dengan panjang rata-rata 13,8 mm dan panjang sekitar 11,5 mm.[1] Kuda laut jenis ini adalah anggota famili Syngnathidae ya...

 

История лезгин — история лезгинского народа с древнейших времён до наших дней. Содержание 1 История этнонима 1.1 «Леги» и «лакзы» 1.2 Этноним «лезгины» 2 Вопросы этногенеза лезгин 2.1 Версии лезгинского этногенеза в дореволюционной России 2.2 Лингвистические данные 2.3 Ант�...

 

RambatanKecamatanNegara IndonesiaProvinsiSumatera BaratKabupatenTanah DatarPemerintahan • Camat-Populasi • Total- jiwaKode Kemendagri13.04.03 Kode BPS1305040 Luas- km²Nagari/kelurahan- Rambatan adalah sebuah kecamatan di Kabupaten Tanah Datar, Sumatera Barat, Indonesia. Puncak Aua Sarumpun lbsKecamatan Rambatan, Kabupaten Tanah Datar, Sumatera BaratNagari III Koto Balimbing Padang Magek Rambatan Simawang lbsKabupaten Tanah Datar, Sumatera Barat Pusat pemerintahan...

Guerre austro-prussienne La bataille de Sadowa, huile sur toile de Georg Bleibtreu (1869). Informations générales Date 14 juin 1866 - 12 août 1866(1 mois et 29 jours) Traités de paix Traité de Prague le 23 août 1866Traité de Vienne le 3 octobre 1866 Lieu Bohême, Bavière, Italie et Mer Adriatique Casus belli Occupation prussienne des duchés de Schleswig et Holstein Issue Victoire prussienne décisive Dissolution de la Confédération germanique Fin définitive de l'influen...

 

Bagian dari seri tentangBudaya Indonesia Sejarah Sejarah menurut provinsi Bangsa Daftar suku bangsa Daftar suku bangsa menurut provinsi Bahasa Bahasa Indonesia Tradisi Etiket di Indonesia Busana nasional Indonesia Mitologi dan cerita rakyat Mitologi Cerita rakyat Hidangan Hari raya Festival Hari libur nasional Agama Islam Kekristenan Katolik Protestan Hindu Buddhisme Konghucu Yahudi Kepercayaan Seni Arsitektur Tarian Sastra Musik dan seni pertunjukan Musik Media Televisi Perfilman Olahraga Bo...

 

Banurusman Astrosemitro Kepala Staf Angkatan Kepolisian Republik Indonesia Ke-12Masa jabatan6 April 1993 – 14 Maret 1996PresidenSoehartoPendahuluKunartoPenggantiDibyo Widodo Informasi pribadiLahir(1941-09-28)28 September 1941TasikmalayaMeninggal6 November 2012(2012-11-06) (umur 71)JakartaKebangsaanIndonesiaKarier militerPihak IndonesiaDinas/cabang Kepolisian Republik IndonesiaMasa dinas1965–1996Pangkat Jenderal PolisiSatuanBrigade MobilSunting kotak info �...

Professional wrestling tag team Professional wrestling tag team Wild SamoansAfa (front) and Sika (behind) in 1983Tag teamMembersAfaSikaName(s)The Samoans The Samoan Warriors The Wild SamoansThe IslandersBilled heights6 ft 2 in (1.88 m) eachCombinedbilled weight645 lb (293 kg)[1]Billed fromThe Isle of SamoaDebut1973Disbanded1997TrainerPeter Maivia[1] The Wild Samoans was the professional wrestling tag team of Afa Anoaʻi and Sika Anoaʻi in the National...

 

American TV and film production company Worldwide Pants IncorporatedCompany typePrivateIndustryTelevision and filmproduction companyGenreEntertainmentFounded1991; 33 years ago (1991)[1] FounderDavid LettermanHeadquarters30 Rockefeller Center, New York City, New York (1991–1993) Ed Sullivan Theater, New York, New York (1993–2015)10696 Wilshire Blvd,Los Angeles, California (2015–present), United StatesKey peopleDavid Letterman (chairman)Rob Burnett (president and...

 

Ilustrasi seniman untuk cakram protoplanet, tempat terbentuknya planet luar (Jupiter hingga Neptunus) pada periode Hiperitium Hiperitium adalah periode pertama dari Era Neochaotium. Periode ini mencakup waktu dari lahirnya matahari, hingga terbentuknya planet-planet dalam.[1] Periode ini pertamakali diajukan oleh sekelompok peneliti dari Pusat Penelitian Ames pada 2010. Periode ini masih berstatus tidak resmi, baik oleh ICS maupun IUGS.[2] Referensi ^ Palaeos: Chaotian Eon: Ne...

Civic heads of local governments in Scotland This article is about a civil position. For other uses, see Provost (disambiguation). For the post of Provost in France, see Prévôt. Not to be confused with Prevost. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Provost civil – news · newspapers · books · schol...

 

Postwar academic movement in economics For the contemporary consensus in macroeconomics, see New neoclassical synthesis. Part of a series onMacroeconomics Basic concepts Aggregate demand Aggregate supply Business cycle CAGR Deflation Demand shock Disinflation Effective demand Expectations Adaptive Rational Financial crisis Growth Inflation Demand-pull Cost-push Interest rate Investment Liquidity trap Measures of national income and output GDP GNI NNI Microfoundations Money Endogenous Money cr...

 

Commune in Occitania, FranceFontpédrouse FontpedrosaCommuneThe church in FontpédrouseLocation of Fontpédrouse FontpédrouseShow map of FranceFontpédrouseShow map of OccitanieCoordinates: 42°30′46″N 2°10′51″E / 42.5128°N 2.1808°E / 42.5128; 2.1808CountryFranceRegionOccitaniaDepartmentPyrénées-OrientalesArrondissementPradesCantonLes Pyrénées catalanesGovernment • Mayor (2020–2026) Chantal Calvet[1]Area164.35 km2 (24.85&#...

Disambiguazione – Se stai cercando le guerre svoltesi in Grecia, vedi Guerra degli alleati. Guerra socialeMappa della federazione guidata da Roma in Italia nel 100 a.C., all'avvento della guerra sociale.      Possedimenti romani (Colonie romane e municipia optimo iure)      Colonie latine      Socii restantiData91-88 a.C. LuogoItalia Esito Vittoria militare dei Romani. Vittoria politica degli insorti: estensione del...

 

Finite difference method for numerically solving parabolic differential equations Differential equations Scope Fields Natural sciencesEngineering Astronomy Physics Chemistry Biology Geology Applied mathematics Continuum mechanics Chaos theory Dynamical systems Social sciences Economics Population dynamics List of named differential equations Classification Types Ordinary Partial Differential-algebraic Integro-differential Fractional Linear Non-linear By variable type Dependent and independent...

 

Fictional forest in J.R.R. Tolkien's Middle-earth Not to be confused with Old growth forest. Old ForestJ. R. R. Tolkien's legendarium locationIn-universe informationTypeA remnant of the primordial forests of EriadorRulerTom BombadilLocationsthe WithywindleLocationEast of the Shire In J. R. R. Tolkien’s fictional universe of Middle-earth, the Old Forest was a daunting and ancient woodland just beyond the eastern borders of the Shire. Its first and main appearance in print was in the chapter ...

City in Georgia, United StatesLouisville, GeorgiaCityJefferson County CourthouseMotto: A Capital CommunityLocation in Jefferson County and the state of GeorgiaLouisvilleLocation of Louisville in the USCoordinates: 33°0′15″N 82°24′17″W / 33.00417°N 82.40472°W / 33.00417; -82.40472Country United StatesState GeorgiaCountyJeffersonIncorporatedJanuary 26, 1786; 238 years ago (1786-01-26)[1]Named forLouis XVIGovernment[2&#...

 

ヴァイスクロイツ ジャンル アクション アニメ:ヴァイスクロイツ(第1期)ヴァイスクロイツ グリーエン(第2期) 原作 子安武人 & Project Weiß(第1期)子安武人、アニメイトフィルム(第2期) 監督 江上潔、棚橋一徳(第1期)まついひとゆき(第2期) シリーズ構成 静谷伊佐夫(第1期)ユーフォーテーブル(第2期) キャラクターデザイン 柳沢テツヤ(第1期)小�...

 

Questa voce sull'argomento calciatori italiani è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Segui i suggerimenti del progetto di riferimento. Massimiliano TangorraTangorra al Perugia nel 1998Nazionalità Italia Altezza183 cm Peso76 kg Calcio RuoloAllenatore (ex difensore) Termine carriera2010 - giocatore CarrieraGiovanili 1986-1988 Bari Squadre di club1 1988-1989 Bari1 (0)1989-1990→  Monopoli19 (0)1990-1991→  Fidelis An...

2024 film by Lana Wilson Look into My EyesFilm posterDirected byLana WilsonProduced by Kyle Martin Lana Wilson CinematographyStephen MaingEdited byHannah BuckProductioncompanies Artemis Rising Foundation Chicken & Egg Pictures Secret Sauce Media Drifting Cloud Productions Distributed byA24Release dates January 22, 2024 (2024-01-22) (Sundance) September 6, 2024 (2024-09-06) (United States) Running time108 minutes[1]CountryUnited StatesLanguageE...

 

Stade Robert-BobinGénéralitésAdresse Rue du Stade91070 BondoufleConstruction et ouvertureConstruction 1993Ouverture 1994Architecte Didier DrummondRénovation 2022Coût de construction 111,5 millions FRF[1]UtilisationClubs résidents AS Évry (1999-2000)FC Fleury 91 (2016-2020)Paris FC (féminines)[2] (2013-2022)Propriétaire Département de l'EssonneAdministration Département de l'Essonne (d)ÉquipementSurface Pelouse naturelleCapacité 18 850 places[3] (expansible à 21 50...