Maiatzaren 21
Maiatzaren 21a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita batgarren eguna da, 142garrena bisurteetan. 224 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
Gertaerak
|
|
Egutegia
|
|
Aurreko eta hurrengo urteetan
|
Izendegia
|
Seaska egutegia:
Naroa eta Thibalt/Tibalt.
|
|
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
- 1892 – Pailazoak (italieraz: Pagliacci), Ruggero Leoncavalloren opera estreinatu zen Milango Teatro Dal Vermen.
- 1943 – The Ox-Bow Incident ("Ox-Box Gertakaria") filma estreinatu zen, William A. Wellmanek zuzendu eta Henry Fonda, Dana Andrews eta Mary Beth Hughes aktoreek antzeztu zuten.
- 1958 – Touch of Evil ("Gaiztakeri Ukitua") filma estreinatu zen, Orson Wellesek zuzendu eta Orson Welles, Charlton Heston, Janet Leigh eta Joseph Calleia aktoreek antzetu zuten.
- 1975 – The Eiger Sanction ("Eigerreko Baimena") filma estreinatu zen, Clint Eastwoodek zuzendu eta berak, George Kennedy, Jack Cassidy eta Vonetta McGee aktoreek antzeztu zuten.
- 1980 – Star Wars V. Atala: Inperioaren Kontraerasoa filma estreinatu zen.
- 1998 – Lisboako Expoa hasi zen.
- 1999 – David Lynch estatubatuar zinema zuzendariaren The Straight Story filma estreinatu zen.
- 1999 – Notting Hill filma estreinatu zen, Roger Mitchell ingeles zinema zuzendariak zuzen du eta Hugh Grant, Julia Roberts, Rhys Ifans, Emma Chambers, Tim McInnerny, Gina McKee eta Hugh Bonneville aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2006 – 10.5: Apocalypse filma estreinatu zen.
- 2001 – 200 Po Vstretxnoi errusiar musika taldeak bere lehenbiziko 200 Po Vstretxnoi diskoa merkaturatu zuen.
- 2001 – Pearl Harbor filma estreinatu zen, Michael Bayek zuzendu eta Ben Affleck, Josh Hartnett, Kate Beckinsale, Cuba Gooding, Jr., Tom Sizemore, Jon Voight, Colm Feore eta Alec Baldwin aktoreek antzeztu zutelarik.
- 2009 – Das weiße Band ("Banda Zuria") filma Canneseko Zinemaldian estreinatu zen, Michael Haneke austriar zinema zuzendua Urrezko Palma saria irabazi zuen. Gainera 2010eko Ingelesa ez den hizkuntza batean egindako film onenaren Urrezko Globo Saria irabazi eta Ingelesezkoa ez den filma onenaren Oscar Sarirako izendapena lortu zuen.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
- 1839 – Robert Mitchell, lapurtar kazetari eta politikaria (h. 1916).
- 1873 – Álvaro Alcalá Galiano, bizkaitar dekoratzailea eta margolaria (h. 1936).
- 1878 – Secundino Esnaola, gipuzkoar abesbatza zuzendaria eta musikagilea (h. 1929).
- 1887 – Secundino Zuazo, bizkaitar arkitekto eta hirigile arrazionalista (h. 1970).
- 1899 – Alejandro Tapia Perurena, nafar olerkaria (h. 1957).
- 1901 – Piarres Lafitte, lapurtar apaiza, idazlea, kazetaria eta euskalaria (h. 1985).
- 1909 – Víctor Unamuno, euskal herritar futbolaria (h. 1988).
- 1910 – Antonio Barrios, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
- 1925 – Bernardino Pérez Elizaran, Pasieguito, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
- 1928 – Manolín Martínez, bizkaitar futbolaria (h. 2014).
- 1933 – Jose Maria San Sebastian, Latxaga, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (h. 2008).
- 1936 – Eduardo Vallejo de Olejua, bizkaitar politikari jeltzalea (h. 2017).
- 1939 – José Manuel Lasa, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- 1943 – Antton Valverde, gipuzkoar musikagile eta abeslaria.
- 1953 –
- 1960 – Elena Solatxi, bizkaitar artista.
- 1963 – Asun Agiriano, gipuzkoar idazlea, udal bibliotekaria.
- 1964 – Javier González Etxebarria, bizkaitar futbol entrenatzaile eta kirol zuzendaria.
- 1970 –
- 1977 – Iker Gabarain, gipuzkoar futbolari ohia.
- 1978 – Ion del Río, gipuzkoar txirrindularia (h. 2015).
- 1981 – Mikel Azparren Arizkuren, nafar futbolari ohia.
- 1982 – Zuriñe Rodríguez, bizkaitar triatleta.
- 1983 – Oier Mendizabal, Mendizabal II.a, gipuzkoar pilotari ohia.
- 1991 –
- 1994 – Alexander Iriondo, gipuzkoar futbolaria.
- 1995 – Aitor Córdoba, bizkaitar futbolaria.
- 1996 – Gorka Sorarrain, gipuzkoar txirrindularia.
- 1999 – Ane Campos, gipuzkoar futbolaria.
- 2000 – Thomas Dolhagaray, lapurtar errugbilaria.
- 2004 - Hodei Arrillaga, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
- 1173 – Shinran, japoniar erlijio-gizon budista (h. 1268).
- 1471 – Albrecht Dürer, alemaniar margolaria, marrazkilaria, grabatzailea eta idazlea (h. 1528).
- 1527 – Filipe II.a Espainiakoa, Espainiako eta Portugalgo erregea eta Ingalaterra eta Irlandako errege ezkontidea (h. 1598).
- 1664 – Giulio Alberoni, italiar kardinala, Filipe V.a Espainiakoaren Lehen ministroa (h. 1752).
- 1688 – Alexander Pope, ingeles poeta eta saiakeragilea (h. 1744).
- 1759 – Joseph Fouché, frantziar politikaria (h. 1820).
- 1775 – Lucien Bonaparte, Napoleon I.aren anaia (h. 1840).
- 1780 – Elizabeth Fry, ingeles ekintzaile, erizain eta kuakeroa (h. 1845).
- 1792 – Gaspard-Gustav Coriolis, frantziar ingeniaria eta zientzialaria (h. 1843).
- 1799 – Mary Anning, ingeles jasotzailea, saltzailea eta paleontologoa (h. 1847).
- 1816 – Stephen Allen Benson, Liberiako presidentea (h. 1865).
- 1828 – Rudolf Koller, suitzar margolaria (h. 1905).
- 1843 –
- 1844 – Henri Rousseau, frantziar margolaria (h. 1910).
- 1849 – Édouard-Henri Avril, frantziar margolari komertziala eta Paul Avril izengoitiaz literatura-erotiko ilustratzailea (h. 1928).
- 1850 – Giuseppe Mercalli, italiar bulkanologoa, apaiza eta irakaslea (h. 1914).
- 1851 – Léon Bourgeois, Frantziako lehen ministroa eta 1920ko Bakearen Nobel Saria (h. 1925).
- 1854 – Georges Desdevises du Dézert, frantziar historialari eta hispanista (h. 1942).
- 1855 – Emile Verhaeren, belgikar poeta (h. 1916).
- 1860 – Willem Einthoven, herbeheretar sendagilea, 1924ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1927).
- 1880 – Tudor Arghezi, errumaniako olerkaria (h. 1967).
- 1889 – Otto Baumberger, suitzar margolari eta kartel-egilea (h. 1961).
- 1893 – Maurice Champreux, frantziar zinema zuzendaria (h. 1976).
- 1895 – Lázaro Cárdenas, Mexikoko presidentea (h. 1970).
- 1897 – Markus Feldmann, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1958).
- 1901 – Suzanne Lilar, frantsesezko belgikar idazlea (h. 1992).
- 1902 –
- 1903 –
- 1904 –
- 1906 – Nii Amaa Ollennu, Ghanako presidentea (h. 1986).
- 1914 – Romain Gary, frantziar idazlea (h. 1980).
- 1916 – Harold Robbins, estatubatuar eleberrigilea (h. 1997).
- 1917 – Raymond Burr, estatubatuar aktorea (h. 1993).
- 1919 – Anna Arena, italiar aktorea (h. 1974).
- 1921 –
- 1925 – Frei Otto, alemaniar arkitektoa (h. 2015).
- 1926 – Elihu Katz, estatubatuar-israeldar soziologoa (h. 2021).
- 1927 – Tomás Segovia, Espainian jaiotako mexikar idazlea eta irakaslea (h. 2011).
- 1930 – Malcolm Fraser, Australiako lehen ministroa (h. 2015).
- 1932 –
- 1933 – Maurice André, frantziar tronpeta-jotzailea (h. 2012).
- 1934 –
- 1936 – Gunter Blobel, alemaniar-estatubatuar biologoa, 1999ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2018).
- 1937 – Mengistu Haile Mariam, Etiopiako presidente eta diktadorea.
- 1938 – Ana Diosdado, argentinar-espainiar dramaturgoa, gidoilaria, idazlea eta aktorea (h. 2015).
- 1941 – Martin Carthy, ingeles musikaria.
- 1942 – John Konrads, lituaniar-australiar igerilaria, olinpiar txapelduna (h. 2021).
- 1943 – Hilton Valentine, ingeles gitarra-jotzailea, The Animals taldeko kidea (h. 2021).
- 1944 –
- 1945 –
- 1952 –
- Rubén Cedeño, venezuelar musikagilea, margolaria, idazlea, konferentziagilea eta metafisikoa.
- Mr. T, estatubatuar, aktorea, abeslaria eta borrokalaria.
- Mila Ximénez, espainiar kazetaria, telebistako kolaboratzailea, idazlea eta bihotzeko prentsako pertsonaia (h. 2021).
- 1958 –
- 1959 – Adriana Ozores, zinema eta antzerkiko espainiar aktorea.
- 1960 –
- 1961 - Helene Legrais, ipar-katalan historialaria, kazetaria eta idazlea, frantsesez idazten duena.
- 1962 –
- 1964 – Mayte Martín, kanariar idazle eta kazetaria.
- 1965 –
- 1966 – Lisa Edelstein, estatubatuar aktorea.
- 1967 – Chris Benoit, kanadar borrokalaria (h. 2007).
- 1969 – Maria Dantas, brasildar jatorriko kataluniar legelari, giza aktibista eta politikaria.
- 1970 –
- 1972 – The Notorious B.I.G., estatubatuar hip hop abeslaria (h. 1997).
- 1973 - Nadia Khiari, tunisiar artista margolaria, marrazkilaria eta arte plastikoetako irakaslea.
- 1974 – Fairuza Balk, estatubatuar aktore, musikari eta artista bisuala.
- 1976 – Predrag Savović, serbiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1979 – Hideo Hashimoto, japoniar futbolaria.
- 1985 – Mark Cavendish, ingeles txirrindularia.
- 1986 – Da'Vine Joy Randolph, estatubatuar aktorea.
- 1987 – Masato Morishige, japoniar futbolaria.
- 1992 –
- 1993 - Laura Loomer, estatubatuar kazetaria, politikaria eta eskuin muturreko ekintzailea.
- 1994 – Gemma Gili, espainiar futbolaria.
- 1996 – Karen Khatxanov, errusiar tenislaria.
- 1997 – Miho Nonaka, japoniar boulder eskalatzailea.
- 2002 – Elena Huelva, espainiar minbiziaren aurkako aktibista (h. 2023).
Heriotzak
Euskal Herria
- 1597 – Martin Lopez Isasi, gipuzkoar ekintzailea (j. 1525).
- 1641 – Bertrand Etxautz, Henrike IV.a Frantziakoaren kapilau, Baionako apezpiku eta Toursko artzapezpikua.
- 1869 – Fermín Ezpeleta, nafar politikari eta militarra, Madrilen (j. 1801).
- 1891 – Jean-Jacques Weiss, baionar irakasle, idazle eta kazetaria, Fontainebleaun (j. 1827).
- 1908 – Pedro Biteri, gipuzkoar idazlea, aberats eta filantropo ospetsua (j. 1833).
- 1944 – Enrike Orueta, bizkaitar abertzalea, Argentinan (j. 1887).
- 1957 – Alejandro Tapia Perurena, euskal olerkaria (j. 1899).
- 1969 – Luis Arellano, euskal abokatu eta politikaria (j. 1906).
- 1970 – Miguel Ángel Olano, gipuzkoar misiolari kaputxinoa, Manilan (j. 1891).
- 1982 –
- 2005 – Juan Plazaola Artola, gipuzkoar elizgizona eta ikerlaria (j. 1919).
- 2016 – Josep Miró Nicolau, Mallorcako ikertzailea, Donostiako Informatika Fakultateko lehen dekanoa (j. 1930).
- 2020 – Kepa Arroitajauregi, bizkaitar pilotaria eta kazetaria (j. 1971).
- 2022 – Jesus Morras Santamaria, Tarsicio Azcona, nafar elizgizon eta historialaria (j. 1923).
Mundua
- 822 – Al-Hakam I.a, arabiar emirra (j. 770).
- 942 – Saadia Gaon, filosofo judua eta exegetea.
- 987 – Luis V.a Frantziakoa, Mendebaldeko Frantziako erregea.
- 1086 – Anshi Wang, txinatar idazle klasikoa eta politikaria (j. 1021).
- 1254 – Konrado IV.a Alemaniakoa, Germaniako enperadorea eta Jerusalem eta Siziliako erregea (j. 1228).
- 1471 – Henrike VI.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (j. 1421).
- 1481 – Kristian I.a Danimarkakoa, Danimarkako, Norvegiako eta Suediako erregea (j. 1426).
- 1512 – Pandolfo Petrucci, Italiako tiranoa (j. 1452).
- 1542 – Hernando de Soto, espainiar konkistatzailea (j. c. 1500).
- 1619 – Girolamo Fabrici d'Acquapendente, anatomiako italiar ikertzailea (j. 1537).
- 1623 – Diego Gongora, nafar militar eta politikaria.
- 1639 – Tommaso Campanella, italiar fraidea, filosofoa, teologoa, astrologoa eta poeta (j. 1568).
- 1686 – Otto von Guericke, alemaniar fisikaria eta asmatzailea (j. 1602).
- 1715 – Pierre Magnol, frantziar botanikaria (j. 1638).
- 1786 – Carl Wilhelm Scheele, suediar kimikaria (j. 1742).
- 1810 – Chevalier d'Eon, frantziar diplomatiko eta espioia (j. 1728).
- 1814 – Ignacio Jordán de Asso, Melchor de Azagra, espainiar naturalista, legelari eta historialaria (j. 1742).
- 1815 – William Nicholson, ingeles kimikaria (j. 1753).
- 1841 – Julian Ursyn Niemcewicz, poloniar politikaria eta idazlea (j. 1758).
- 1844 – Giuseppe Baini, italiar musikagile eta abesbatza-zuzendaria (j. 1755).
- 1865 – Christian Jürgensen Thomsen, daniar historialaria (j. 1788).
- 1879 – Arturo Prat, txiletar abokatu eta marinel ofiziala, eraila (j. 1848).
- 1895 – Franz von Suppé, austriar musikagilea (j. 1819).
- 1911 – Williamina Fleming, ezkoziar jatorriko estatubatuar astronomoa (j. 1857).
- 1916 – Artúr Görgei, hungariar militar eta politikaria (j. 1818).
- 1919 – Victor Segalen, frantziar itsas armadako mediku, eleberrigile, olerkari, etnografo, sinologo, esploratzaile eta arkeologoa (j. 1878).
- 1920 – Venustiano Carranza, Mexikoko presidentea (j. 1859).
- 1923 – Hans Goldschmidt, alemaniar kimikaria (j. 1861).
- 1929 – Archibald Primrose (Roseberyko V. kondea), Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1847).
- 1935 –
- 1939 – Grigori Sokolnikov, Ukrainan jaiotako militante boltxebike judua (j. 1888).
- 1949 – Klaus Mann, alemaniar idazlea (j. 1906).
- 1964 – James Franck, alemaniar fisikaria, 1925eko Fisikako Nobel Saria (j. 1882).
- 1969 – William Lincoln Bakewell, Endurance itsasontziko estatubatuar bakarra Trans-Antartika Espedizio Inperialean (j. 1888).
- 1973 –
- 1974 – Sara Beirão, portugaldar idazle, kazetari, filantropo eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1880).
- 1976 – Juan Manuel Santisteban, kantabriar txirrindularia (j. 1944).
- 1980 – Ida Kamińska, judu-poloniar antzezle eta zuzendaria (j. 1899).
- 1981 –
- 1983 – Kenneth Clark, britainiar artearen historialaria (j. 1903).
- 1988 – Dino Grandi, italiar politikari faxista eta diplomazialaria (j. 1895).
- 1991 –
- 1994 – Giovanni Goria, Italiako lehen ministroa (j. 1943).
- 1999 – Yolanda Bedregal, Yolanda de Bolivia, boliviar poeta eta eleberrigilea (j. 1913).
- 2000 –
- 2002 – Niki de Saint Phalle, frantziar artista plastiko, margolari, eskultore eta zinemagilea (j. 1930).
- 2005 – Deborah Berger, estatubatuar ehungintzako artista (j. 1956).
- 2006 – Julián Gállego, espainiar arte-kritikari eta historialaria (j. 1919).
- 2011 – Robin Gibb, ingeles abeslaria, musikagilea eta Bee Gees taldeko kidea (j. 1949).
- 2013 – Antoine Bourseiller, frantziar aktorea eta antzerki-zuzendaria (j. 1930).
- 2014 – Jaime Lusinchi, Venezuelako presidentea (j. 1924).
- 2020 –
- 2022 – Rosemary Radford Ruether, estatubatuar akademiko feminista, filosofoa, idazlea, teologo katolikoa eta ingurumen bebeslea (j. 1936).
- 2024 –
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Maiatzaren 20 | Urteko egutegi | Maiatzaren 22
|
|