|
15-a de junio
La 15-a de junio estas la 166-a tago de la jaro (la 167-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 199 tagoj restas.
Je la 15-a de junio okazis, interalie:
Eventoj
- -763: Asiria kroniko notis sunan eklipson, kio permesis post deĉifro precizigi kronologion de la antikva Mezopotamio
- 1085: Duko Vratislav la 2-a estis kronita en Praga Kastelo kiel unua ĉeĥa reĝo
- 1215: Reĝo de Anglio Johano Sentera sigelis sub premo de riĉeguloj la Magna-Carta-n, kiu limigis monarkan regopovon
- 1309: Ĉefepiskopo Tamás el Esztergom kronis Karolon la 1-a kiel reĝo de Hungario en la Preĝejo de Ĉieliro de Maria
- 1363: Venceslao estis kronita ĉeĥa reĝo kiel dujara infano
- 1418: Pollando: varsovia princo donis al Łomża urborajton laŭ Chełmno-juro
- 1467: Karlo la Brava iĝis duko de Burgonjo
- 1502: Kristoforo Kolumbo malkovris Martinikon
- 1520: Papo Leono la 10-a eldonis buleon Exsurge Domine por kondamni la proponon de Marteno Lutero pri la Naŭdek kvin Tezoj kaj minaci per ekskomuniko
- 1752: Benjamin Franklin pruvis, ke la fulmo estas elektra fenomeno - eksperimentante kun kajto
- 1794: Insurekcio de Kościuszko: armeo de la Reĝlando de Prusio en alianco kun la rusa aneksis Krakovon
- 1808: Joseph Bonaparte iĝis reĝo de Hispanio
- 1819: Sendita de caro, unua civil-armea reganto de Kongresa Pollando Józef Zajączek nuligis liberecon de gazetaro kaj enkondukis cenzuron
- 1836: Arkansaso fariĝis la 25-a ŝtato de Usono
- 1844: Charles Goodyear patentigis metodon vulkanizi kaŭĉukon (anoncita 3 semajnojn pli frue ol tiu de Thomas Hancock)
- 1888: Vilhelmo la 2-a iĝis lasta germana imperiestro kaj reĝo de Prusio, kies regadon karakterizis militarismo
- 1911: En Novjorko oni registris firmaon Computing Tabulating Recording Corporation, kiu poste iĝis IBM
- Unua mondmilito
- 1920: En Palestino fondiĝis kvazaŭarmea juda organizaĵo Haganah (La defendo) aganta sur la teritorio Brita mandato Palestino
- 1921: Flago de Latvio oficialiĝis
- 1924: Édouard Herriot iĝis ĉefministro de Francio
- 1932: Ĉaka milito inter Bolivio kaj Paragvajo komenciĝis
- 1934: Varsovio: pola ministro Bronisław Pieracki, porparolanto de la pola-ukraina interkompreniĝo, estis murdita en atenco de la Organizaĵo de Ukrainaj Naciistoj - laŭ persona ordono de Stepan Bandera murdita de Grigorij Macejko
- 1938: Germana ekspresionisto Ernst Ludwig Kirchner, laste atribuita al degenerita arto fare de nacisocialistoj, sinmortigis en Svislando
- Dua mondmilito
- 1945: En Budapeŝto Provizora Registaro de Hungario subskribis kun la sovetia interkonsenton pri livero de varoj pro damaĝoj faritaj sur la teritorio de Sovetunio (ĝis 20-a de januaro 1951); Brita Hindio: britaj regopovoj liberigis de malliberejo gvidanton en Barata Nacia Kongreso Jawaharlal Nehru
- 1948: Stalinismo: Antonín Zápotocký iĝis ĉefministro de Ĉeĥoslovakio
- 1954: Svislando: Unio de Eŭropaj Futbal-Asocioj fondiĝis en Bazelo
- 1955: En Jakutio oni malkovris grandegan geologian kuŝejon de diamantoj (apud Udaĉnij, 20 km malantaŭ la Arkta Cirklo)
- 1958: Nokte de la 15-a/16-a de junio estis ekzekutita Imre Nagy, ĉefministro de Hungario dum la hungara revolucio
- 1959: Unua unuopa teksto de trafika regularo publikigita
- 1960: Premiero de la usona romanca-komedia filmo La Apartamento de Billy Wilder
- 1963: Francio: Carrefour malfermis unuan hipermerkaton en Sainte-Geneviève-des-Bois
- 1969: Georges Pompidou gajnis prezidentan balotadon en Francio
- 1970: En Usono komenciĝis proceso kontraŭ Charles Manson
- 1972: Ulrike Meinhof, gvidantino de germana terorisma organizaĵo Frakcio Ruĝa Armeo, estis arestita
- 1977: Premiero de la usona-brita filmo Tro fora ponto
- 1981: Brita muzika grupo Duran Duran debutis per samtitola albumo
- 1981: Pollando: en Varsovio komenciĝis proceso de gvidantoj de la Konfederacio de Sendependa Pollando, akuzitaj pri strebo faligi reĝimon
- 1982: Dum Futbala Mondpokalo en Hispanio oni notis rekordon (Hungario-Salvadoro 10:1)
- 1985: Japanaj reĝisoroj Isao Takahata kaj Hayao Miyazaki fondis animacian Studio Ghibli en Koganei
- 1993: Madrido: papo Johano Paŭlo la 2-a konsekris finitan Katedralon La Almudeno
- 1994: Premiero de la movbilda filmo La Leona Reĝo, produktita de Walt Disney Company
- 1999: Rudolf Schuster iĝis prezidento de Slovakio
- 1999: Sur Flava Maro sudkoreaj ŝipoj dronigis nordkorean patrolan boaton (unua sanga marbatalo post la armistico en 1953)
- 2001: Ĉinio, Rusio, Kazaĥio, Kirgizio, kaj Taĝikio fondis la Ŝanhajan Organizon por Kunlaboro
- 2002: Movado por rehabilito de la civitanoj-Rurenzangemero estas fondita en Burundo
- 2004: Ivan Gašparovič iĝis prezidento de Slovakio
- 2008: Konstitucio de Kosovo ekvalidis - kvar monatojn post la proklamo de sendependeco de Kosovo
- 2014: Andrej Kiska iĝis prezidento de Slovakio
- 2019: Zuzana Čaputová kiel unua virino iĝis prezidento de Slovakio
- Invado de Rusio en Ukrainion:
Naskiĝoj
- 1397: Paolo Uccello, itala pentristo kaj mozaikisto (m. 1475)
- 1514: Anne Parr, grafino de Pembroke, sesa edzino de Henriko la 8-a (m. 1552)
- 1519: Henry Fitzroy (1-a duko de Richmond kaj Somerset), nelegitima filo de Henriko la 8-a (Anglio) (m. 1536)
- 1594: Nicolas Poussin, franca baroka pentristo pri bibliaj kaj mitologiaj temoj, ĉefa inspiranto de klasikemaj artistoj kiel Jacques-Louis David kaj Paul Cézanne (m. 1665)
- 1624: Hiob Ludolf, germana orientalisto okupiĝanta pri lingvoj de Etiopio (m. 1704)
- 1664: Jean Meslier, franca katolika pastro, reprezentanto de materialismo kaj ateismo (m. 1729)
- 1712: Andrew Gordon, skota teologo, filozofo kaj naturscienculo (m. 1751)
- 1746: Charles Louis L'Héritier de Brutelle, franca reĝa prokuroro kaj botanikisto, murdita (m. 1800)
- 1754: Juan José Elhuyar, hispana kemiisto kaj mineralogo, kunmalkovrinto de volframo (m. 1796)
- 1755: Antoine-François de Fourcroy, franca kemiisto, kunmalkovrinto de iridio (m. 1809)
- 1763: Kobayashi Issa, japana hajkisto, aŭtoro de hajbuno (m. 1828)
- 1775: Carlo Porta, itala poeto enestanta en Itala Antologio (m. 1821)
- 1779: Ludwig Friedrich von Froriep, germana kuracisto kaj eldonisto (m. 1847)
- 1780: Theodor Baillet von Latour, aŭstra oficiro kaj politikisto (m. 1848)
- 1797: Sámuel Brassai, hungara tutfakulo, la "lasta erudiciulo de Transilvanio", filozofo, orientalisto, historiisto, geografo, muzikinstruisto (m. 1897)
- 1829: Károly Szász, hungara verkisto, poeto kaj tradukisto (m. 1905)
- 1843: Edvard Grieg, norvega komponisto kaj pianisto (m. 1907)
- 1860: Emmanuel Robert, franca profesoro pri muziko, stenografio kaj lingvoj, membro de Espéranto-France, vortaristo (m. nekonata)
- 1867: Alfred von Henneberg, germana entreprenisto (m. 1945)
- 1873: János Istók, hungara skulptisto (m. 1972)
- 1874: Alexandr Sommer Batěk, ĉeĥa kemiisto kaj esperantisto, kreinto de internacia skribo neoglifoj (m. 1944)
- 1880: Márton Roska, hungara arkeologo kaj profesoro (m. 1961)
- 1882: Ion Antonescu, rumana politikisto kaj marŝalo, ekzekutita (m. 1946)
- 1903: József Fekete, hungara skulptisto de reliefoj kaj bustoj (m. 1979)
- 1907: Rudolf Halász, hungara komponistoj kaj tekstaŭtoro por Moulin Rouge (m. 1981)
- 1908: Sándor Asztalos hungara juristo, fotisto (m. nekonata)
- 1909: Viktor Kosinszky, hungara vinberkulturisto, profesoro (m. 1954)
- 1912: Lucjan Masłocha, pola oficiro, leŭtenanto de akva transporto, membro de la dana rezistomovado (m. 1945)
- 1913: Zsigmond Ádám, hungara lingvisto, verkisto kaj tradukisto (m. 1994)
- 1914: Jurij Andropov, ĝenerala sekretario de la Komunista Partio de Sovetunio kaj ĉefo de KGB, Heroo de Socialisma Laboro (m. 1984)
- 1916: Herbert Simon, usona Nobelpremiita ekonomikisto kaj socia sciencisto (m. 2001)
- 1920: Péter Marosi, rumania hungara kritikisto kaj redaktoro, filo de Károly Molter (m. 1989)
- 1920: Alberto Sordi, itala aktoro, reĝisoro kaj scenaristo (m. 2003)
- 1921: Erroll Garner, usona ĵazmuzikisto, komponisto de svingo kaj bibopo (m. 1977)
- 1922: Erzsébet Székely, rumania hungara literaturhistoriistino, tradukistino (m. 2001)
- 1926: Kayano Shigeru, ajnua aktivulo zorginta pri la ajnua lingvo (m. 2006)
- 1927: Aranka Gábor, rumania hungara muzikinstruistino, lernolibroverkistino
- 1927: Hugo Pratt, itala kreinto de komiksoj (m. 1995)
- 1928: Gábor Rácz, rumania hungara farmakologo, botanikisto (m. 2013)
- 1933: Mohamed Ali Raĝai, irana politikisto, ĉefministro, prezidanto de Irano (m. 1981)
- 1937: Anna Hazare, barata socia aganto laŭ senperforto el Maharaŝtro, partoprenanta la duan militon pri Kaŝmiro
- 1943: Johnny Hallyday, franca kantisto kaj aktoro gajninta 39 orajn diskojn (m. 2017)
- 1945: Gábor Harsányi, hungara aktoro, reĝisoro, dramverkisto
- 1946: Demis Roussos, greka kantisto de pop-muziko, tenoro (m. 2015)
- 1949: Simone Rethel, germana aktorino
- 1951: Álvaro Colom Caballeros, prezidento de Gvatemalo
- 1953: Xi Jinping, ĝenerala sekretario de Komunista Partio de Ĉinio, prezidanto de Ĉina Popola Respubliko
- 1954: James Belushi, usona filma kaj televida aktoro, muzikisto, komediisto
- 1962: Yves Bellefeuille, kanada esperantisto
- 1964: Courteney Cox, usona aktorino
- 1965: Kerim Mesimov, ĉefministro de Kazaĥio, poligloto
- 1966: Raimonds Vējonis, prezidento de Latvio, reprezentanto de Latvia Verda Partio
- 1969: Oliver Kahn, germana futbalisto, golulo de la Germana nacia teamo de futbalo
- 1969: Bashar Matti Warda, iraka ĉefepiskopo, pastro de Ĥaldea katolika Eklezio
- 1982: Thadäus König, germana politikisto de CDU kaj turingia landparlamenta prezidanto
- 1983: Laura Imbruglia, aŭstralia kantistino
- 1990: Miwa, japana kantistino, gitaristino kaj kantverkistino
- 1992: Dafne Schippers, nederlanda atletino en heptatlono, sprinto kaj hurdokuro
Mortoj
- 303: Sankta Vito, sicilia sanktulo, kristana martiro, unu el 14 helpantoj en mizero
- 923: Roberto la 1-a, reĝo de Okcidenta Frankio (n. ĉirkaŭ 865)
- 991: Teofano, kunimperiestrino de la Sankta Romia Imperio, edzino de Oto la 2-a (n. 956)
- 1189: Saito Musashibo Benkei, japana militema budhisma monaĥo (n. 1155)
- 1337: Anĝelo Klareno, itala franciskano, fondinto kaj gvidanto de unu grupo de fraticelli, antaŭulo de spirituali (n. 1255)
- 1361: Johano Taŭlero, germana dominikano, teologo kaj reprezentanto de mistikismo rejna-flandra (n. ĉirkaŭ 1300)
- 1381: Wat Tyler, angla gvidanto de la unua granda kamparana ribelo en Britio (n. nekonata)
- 1467: Filipo la 3-a, duko de Burgonjo (n. 1396)
- 1521: Tamás Bakócz, primaso de Hungario, ĉefepiskopo de Esztergom (n. 1442)
- 1573: Antal Verancsics, hungara ĉefepiskopo, abato, historiisto, diplomato (n. 1504)
- 1724: Henry Sacheverell, angla politikisto kaj anglikana pastoro (n. 1674)
- 1829: Therese Huber, germana verkistino, redaktorino (n. 1764)
- 1849: James Knox Polk, prezidento de Usono, inspirita de la movado Evidenta destino (n. 1795)
- 1858: Ary Scheffer, nederland-franca pentristo de romantismo (n. 1795)
- 1888: Frederiko la 3-a, germana imperiestro kaj reĝo de Prusio, framasono (n. 1831)
- 1889: Mihai Eminescu, rumana poeto kaj ĵurnalisto, diskoniginto de la rumana literaturo (n. 1850)
- 1893: Ferenc Erkel, hungara komponisto, patro de la hungara opero, kreinto de la hungara nacia himno (n. 1810)
- 1898: Karel Hlaváček, ĉeĥa poeto, omaĝinta al geŭzoj, reprezentanto de simbolismo (n. 1874)
- 1904: Pál Szontágh, hungara politikisto, membro de Societo Kisfaludy (n. 1820)
- 1926: Bruno Röhr, germana arĥitekto (n. 1875)
- 1934: Bronisław Pieracki, pola politikisto, plurjara ministro pri internaj aferoj, proparolisto de la pola-ukraina kunlaboro, murdita (n. 1895)
- 1938: Ernst Ludwig Kirchner, germana pentristo, kunfondinto de Die Brücke, la grupo de ekspresionistoj, sinmortiginto (n. 1880)
- 1940: József Tóthfalusi, hungara reformita pastro, eklezia verkisto (n. 1849)
- 1946: Ernst Kalinka, aŭstra filologo klasika kaj arĥeologo (n. 1865)
- 1952: Krystyna Skarbek, brita-pola spionino dum la dua mondmilito, laborantino de la sekreta servo MI6, murdita (n. 1908)
- 1959: Kabe, pola okulisto, Esperanto-vortaristo, tradukisto kaj verkisto de la frua Esperanto-literaturo, vicprezidanto de la Akademio de Esperanto, kies ĉefverkoj estas Vortaro de Esperanto kaj La Faraono, konata de la vorto kabei (n. 1872)
- 1962: Alfred Cortot, franc-svisa pianisto kaj dirigento (n. 1877)
- 1965: Béla Salamon, hungara aktoro, komikisto kaj teatrestro (n. 1885)
- 1968: Wes Montgomery, usona ĵaz-gitaristo (n. 1923)
- 1975: Dezső Grosz, hungara ĵurnalisto, poeto, tradukisto (n. 1898)
- 1984: Magdolna Kispál, hungara finn-ugra lingvistino (n. 1910)
- 1993: John Connally, usona politikisto, ministro pri financoj (n. 1917)
- 1995: John Atanasoff, usona inĝeniero-informadikisto, kreinto de la unua elektronika Atanasoff-Berry Komputilo (n. 1903)
- 1996: Ella Fitzgerald, usona ĵazkantistino kaj aktorino, kies repertuaro etendiĝis de svingo trans bibopo, bluso, bosanovo, sambo, gospelo kaj hiphopo ĝis ĵazigitaj kristnasko-kantoj (n. 1917)
- 2000: Jules Roy, franca verkisto, nigrapiedulo (n. 1907)
- 2005: Suzanne Flon, franca filma kaj teatra aktorino (n. 1918)
- 2014: Casey Kasem, usona aktoro kaj radia moderiganto (n. 1932)
- 2015: György Koczka, rumania hungara dramaturgiisto, redaktoro, tradukisto (m. 1938)
- 2017: Olbram Zoubek, ĉeĥa skulptisto, kreinto de postmortaj maskoj de Jan Palach kaj Jan Zajíc, kaj Monumento al la Viktimoj de Komunismo en Prago (n. 1926)
- 2019: Franco Zeffirelli, itala reĝisoro, produktoro de operoj, filmoj kaj televido, senatano (n. 1923)
- 2023: Glenda Jackson, angla aktorino kaj politikistino (n. 1936)
- 2023: Bohdan Urbankowski, pola poeto, filozofo, eseisto, romantikulo (n. 1943)
Specialaj tagoj kaj festoj
La 15-a de junio estas (laŭ gregoria kalendaro):
|
|