Kot (rodzaj ssaków)

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „Felis”. Zobacz też: inne znaczenia.
Kot
Felis
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – kot błotny (F. chaus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

kotokształtne

Rodzina

kotowate

Podrodzina

koty

Rodzaj

kot

Typ nomenklatoryczny

Felis catus Linnaeus, 1758

Synonimy
Gatunki

7 gatunków – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kot[11] (Felis) – rodzaj drapieżnych ssaków z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Europie (Wielka Brytania, Portugalia, Gibraltar, Hiszpania, Andora, Francja, Belgia, Luksemburg, Niemcy, Łotwa, Litwa, Białoruś, Ukraina, Polska, Słowacja, Austria, Szwajcaria, Włochy, Słowenia, Węgry, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina, Czarnogóra, Albania, Grecja, Macedonia Północna, Bułgaria, Serbia, Rumunia i Mołdawia), Azji (Rosja, Gruzja, Armenia, Azerbejdżan, Turcja, Syria, Liban, Izrael, Jordania, Arabia Saudyjska, Jemen, Oman, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar, Kuwejt, Irak, Iran, Turkmenistan, Uzbekistan, Kazachstan, Mongolia, Chińska Republika Ludowa, Kirgistan, Tadżykistan, Afganistan, Pakistan, Indie, Sri Lanka, Nepal, Bhutan, Bangladesz, Mjanma, Laos, Wietnam, Kambodża i Tajlandia) i Afryce (Egipt, Libia, Tunezja, Algieria, Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gambia, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Mali, Burkinie Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Erytrea, Dżibuti, Somalia, Etiopia, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka)[12][13][10].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 36–85 cm, długość ogona 12,6–36,8 cm; masa ciała 1,2–12 kg (samce są większe i cięższe od samic)[13][14].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu publikacji swojego autorstwa poświęconej systematyce zwierząt[1]. Linneusz wymienił siedem gatunków – Felis catus Linnaeus, 1758, Felis pardalis Linnaeus, 1758, Felis lynx Linnaeus, 1758, Felis onca Linnaeus, 1758, Felis leo Linnaeus, 1758, Felis pardus Linnaeus, 1758 i Felis tigris Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Felis catus Linnaeus, 1758.

Etymologia

  • Felis: łac. feles lub felis ‘kot’[15][16].
  • Chaus: rodzima nazwa dla kota błotnego[17]. Gatunek typowy (Linneuszowska tautonimia): Felis chaus von Schreber, 1777.
  • Catolynx: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Catus Frisch, 1775 (kot) oraz Lynx Kerr, 1792 (ryś)[18]. Gatunek typowy: Siewiercow wymienił cztery gatunki – Felis catus Linnaeus, 1758, Felis chaus von Schreber, 1777, Felis torquata F. Cuvier, 1842 i Felis caligata Temminck, 1825 – nie wskazując gatunku typowego; typ nomenklatoryczny (późniejsze oznaczenie) – Felis chaus von Schreber, 1777[19].
  • Otailurus: gr. ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; αιλουρος ailouros ‘kot’[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis megalotis Müller, 1839 (= Felis catus Linnaeus, 1758).
  • Catus: łac. catus ‘kot’[21]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Felis catus Linnaeus, 1758.
  • Mamfelisus: modyfikacja zaproponowana przez meksykańskiego przyrodnika Alfonso Luisa Herrerę w 1899 roku, polegająca na dodaniu do nazwy rodzaju przedrostka Mam (od Mammalia)[22].
  • Poliailurus: gr. πολιος polios „szary”[23]; αιλουρος ailouros ‘kot’[24]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis pallida Büchner, 1892 (= Felis bieti Milne-Edwards, 1892).
  • Microfelis: gr. μικρος mikros ‘mały’[25]; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Felis nigripes Burchell, 1824.
  • Eremaelurus: gr. ερημια erēmia ‘pustynia’[26]; αιλουρος ailouros ‘kot’[24]. Gatunek typowy: Eremaelurus thinobius Ognev, 1927 (= Felis margarita Loche, 1858).
  • Avitofelis: łac. avitus ‘pochodzący od przodków, dziedziczny’, od avus ‘dziadek’[27]; rodzaj Felis Linnaeus, 1758 (kot). Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Avitofelis zitteli Kretzoi, 1930 (= Felis silvestris von Schreber, 1777).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[28][14][12]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[11] Podgatunki[13][12][14] Rozmieszczenie geograficzne[13][12][14] Podstawowe wymiary[13][14][a] Status
IUCN[29]
Felis chaus von Schreber, 1777 kot błotny 3 podgatunki Egipt, Kaukaz, Bliski Wschód, Azja Środkowa (na północ do Kazachstanu), subkontynent indyjski, Sri Lanka, kontynentalna południowo-wschodnia Azja oraz zachodnia i południowa Chińska Republika Ludowa DC: 61–85 cm
DO: 20–31 cm
MC: 2,6–12 kg 		 LC 
Felis nigripes Burchell, 1824 kot czarnołapy gatunek monotypowy obszar Karru i Kalahari w Namibii, Południowej Afryce i Botswanie, marginalnie w Zimbabwe; być może południowa Angola DC: 36–52 cm
DO: 12,6–20 cm
MC: 1–2,4 kg 		 VU 
Felis margarita Loche, 1858 kot pustynny 2 podgatunki rozproszone i fragmentaryczne populacje na pustyniach północnej Afryki (Sahara), Półwyspu Arabskiego i południowo-wschodniej Azji; zasięg niepewny DC: 39–52 cm
DO: 23–31 cm
MC: 1,3–3,4 kg 		 LC 
Felis bieti Milne-Edwards, 1892 kot tybetański gatunek monotypowy raportowany z Qinghai, Gansu i Syczuanu w Chińskiej Republice Ludowej; granice zasięgu nieokreślone DC: 68–84 cm
DO: 32–35 cm
MC: 6,5–9 kg 		 VU 
Felis lybica Forster, 1780 kot nubijski 3 podgatunki większość Afryki (z wyjątkiem lasów deszczowych i części Sahary), Korsyka, Sardynia, Kreta, południowo-zachodnia i środkowa Azja do Indii, Chińskiej Republiki Lodowej i Mongolii DC: 40–66 cm
DO: 24–37 cm
MC: 2,4–6,4 kg 		 LC 
Felis catus Linnaeus, 1758 kot domowy gatunek monotypowy cały świat DC: 46–51 cm
DO: 25–38 cm
MC: 4,1–5,4 kg 		Gatunek udomowiony
Felis silvestris von Schreber, 1777 żbik europejski 2 podgatunki Europa na wschód do Karpat i rzeki Dniepr, Szkocja, Sycylia, Turcja i Kaukaz; introdukowany na Sardynii i Korsyce, prawdopodobnie również na Krecie DC: 47–74 cm
DO: 22–26 cm
MC: 2–7 kg 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  VU  – gatunek narażony.

Uwagi

  1. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 41. (łac.).
  2. ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 44. (ang.).
  3. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 387.
  4. ↑ Severtzov 1858 ↓, s. 388.
  5. ↑ L.J.F.J. Fitzinger: Wissenschaftlich-populäre Naturgeschichte der Säugethiere in ihren sämmtlichen Hauptformen: nebst einer Einleitung in die Naturgeschichte uberhaupt und in die Lehre von den Thieren insbesondere. Cz. 1. Wien: Aus der Kaiserlich-königlichen hof- und staatsdrucherei, 1861, s. 265. (niem.).
  6. ↑ A.L. Herrera: Sinonimia vulgar y cientifica de los principales vertebrados mexicanos. Mexico: Officina Tipografica de la Secretan’a de Foment, 1899, s. 26. (hiszp.).
  7. ↑ E. Lönnberg. Notes on some Cats frorn Eastern Asia with description of a New Subgenus. „Arkiv för Zoologi”. 18A, s. 2, 1827. (ang.). 
  8. ↑ A. Roberts. Some new S. African mammals and some changes in nomenclature. „Annals of the Transvaal Museum”. 11 (4), s. 250, 1926. (ang.). 
  9. ↑ S. Ognev. A new genus and species of cat from the Transcaspian region. „Труды Зоологического института”. 27, s. 356, 1927. (ros.). 
  10. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Felis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-03-10].
  11. ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 135. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  12. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  13. ↑ a b c d e M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 165–168. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
  14. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 649–650. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  15. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 284.
  16. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 102.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 179.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 164.
  19. ↑ R.I. Pocock: Catalogue of the genus Felis. London: The Trustees of the British Museum, 1951, s. 4. (ang.).
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 486.
  21. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 48.
  22. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 25.
  23. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 204.
  24. ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 8.
  25. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 155.
  26. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 95.
  27. ↑ R.W. Brown: Composition of scientific words; a manual of methods and a lexicon of materials for the practice of logotechnics. Washington: Published by the author, 1954, s. 112. (ang.).
  28. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-14]. (ang.).
  29. ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-02]. (ang.).

Bibliografia