PROFILPELAJAR.COM

Republika Malawi
*Republic of Malawi*
*Dziko la Malaŵi*
Herb	Flaga
	Hymn: Mlungu dalitsani Malaŵi; (Boże błogosław nasz kraj Malawi);
Ustrój polityczny	republika
Stolica	Lilongwe
Data powstania	6 lipca 1964
Prezydent	Lazarus Chakwera
Powierzchnia	118 480 km²
Populacja (2017); • liczba ludności	; 19 169 000
• gęstość	162 os./km²
Kod ISO 3166	MW
Waluta	kwacha (MWK)
Telefoniczny nr kierunkowy	+265
Domena internetowa	.mw
Kod samochodowy	MW
Kod samolotowy	7Q
Strefa czasowa	UTC +2
Język urzędowy	angielski, czewa
Religia dominująca	chrześcijaństwo
PKB (2023); • całkowite ; • na osobę	; 11,28 mld USD; 496 USD
PKB (PSN) (2023); • całkowite ; • na osobę	; 38,23 mld dolarów międzynar.; 1 682 dolarów międzynar.
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Lasy deszczowe w północnej części Malawi

Malawi, Republika Malawi (ang. Republic of Malawi; czewa Malaŵi, Dziko la Malaŵi) dawniej Niasa – państwo we wschodniej Afryce, bez dostępu do morza. Graniczy z Tanzanią, Mozambikiem i Zambią.

Ustrój polityczny

Malawi jest republiką wielopartyjną. Prezydent, wybierany w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję, jest jednocześnie szefem rządu, ustalając skład Rady Ministrów. Głównym organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament – Zgromadzenie Narodowe, którego 193 członków wybieranych jest w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję. Główne partie to: Partia Kongresu Malawi (MCP), Zjednoczony Front Demokratyczny (UDF), Przymierze dla Demokracji (AFORD)^[2].

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Malawi.

Malawi to kraj pozbawiony dostępu do morza. Położony jest w Afryce południowo-wschodniej. Z północy na południe kraju rozciąga się Wielki Rów Zachodni, w obrębie którego znajduje się trzecie co do wielkości jezioro afrykańskie – Niasa, powstałe w wyniku ruchów tektonicznych na obszarze Wielkich Rowów Afrykańskich. Z południowych krańców jeziora wypływa rzeka Shire, będąca dopływem Zambezi. Na wschód i zachód od jeziora Niasa w krajobrazie dominują wysokie płaskowyże. Położona na północy kraju wysoczyzna Nyika sięga 2600 m n.p.m. Na południe od jeziora Niasa rozciąga się wyżyna Shire, która przechodzi w masyw górski Mlandżi, osiągający wysokość 3002 m n.p.m. Klimat Malawi jest podrównikowy na przeważającym obszarze kraju.

Podział administracyjny

Osobny artykuł: Podział administracyjny Malawi.

Malawi zostało podzielone na 3 regiony, które składają się z 28 dystryktów.

Region Centralny

1 – Dedza

2 – Dowa

3 – Kasungu

4 – Lilongwe

5 – Mchinji

6 – Nkhotakota

7 – Ntcheu

8 – Ntchisi

9 – Salima

Region Północny

10 – Chitipa

11 – Karonga

12 – Likoma

13 – Mzimba

14 – Nkhata Bay

15 – Rumphi

Region Południowy

16 – Balaka

17 – Blantyre

18 – Chikwawa

19 – Chiradzulu

20 – Machinga

21 – Mangochi

22 – Mulanje

23 – Mwanza

24 – Nsanje

25 – Thyolo

26 – Phalombe

27 – Zomba

28 – Neno

Historia

XX w. p.n.e. – osiedlenie się Buszmenów
XV w. n.e. – powstanie konfederacji plemion pod wodzą Karongi
XVII w. n.e. – kontakty z arabskimi sułtanami
1859-1863 – początki penetracji brytyjskiej
1907 – Malawi staje się kolonią brytyjską
1915 – powstanie antybrytyjskie, zdławione
1944 – pierwsza organizacja polityczna – Afrykański Narodowy Kongres Niasy
1959 – niepokoje wewnętrzne przyczyną delegalizacji ANKN, kontynuatorką stała się Partia Kongresu Malawi
1963 – utworzenie autonomii wewnętrznej Malawi
1964 – niepodległe państwo brytyjskiej Wspólnoty Narodów, członkostwo w ONZ
1966 – utworzenie republiki, na której czele stanął Hastings Kamuzu Banda
1967 – nawiązanie stosunków dyplomatycznych z RPA
1975 – przeniesienie stolicy z Zomby do Lilongwe
1989 – dotknięcie skutkami wojny domowej w Mozambiku
1993 – wprowadzenie systemu wielopartyjnego po referendum
1994 – w wyborach zwyciężył Zjednoczony Front Demokratyczny; przewodniczący partii, E. B. Muluzi, został prezydentem kraju

Gospodarka

Malawi należy do grona najsłabiej rozwiniętych krajów świata. Gospodarka praktycznie w całości opiera się na rolnictwie, a na obszarach wiejskich mieszka ok. 90% ludności kraju. Na potrzeby własne produkuje się fasolę, ryż, kassawę. Głównym produktem żywnościowym jest kukurydza, której nadwyżki produkcji pozwoliły Malawi wesprzeć w latach 80. dotkniętych klęską suszy sąsiadów. Duże ilości tytoniu i herbaty przeznacza się na eksport. Oprócz złóż boksytów i apatytów Malawi posiada niewiele bogactw mineralnych. Obiekty przemysłowe skupione są wokół miasta Blantyre. RPA i Zimbabwe, dwaj najwięksi partnerzy handlowi Malawi, wprowadziły ułatwienia w obrocie towarowym z tym krajem, znosząc cło na pochodzące z Malawi produkty. Ważną rolę w budżecie Malawi odgrywa pomoc międzynarodowa, zwłaszcza wsparcie finansowe ze strony MFW i Banku Światowego. Rząd Malawi musi stawiać czoła takim wyzwaniom, jak związane z prymitywnymi sposobami gospodarowania wyjałowienie gleby i rozprzestrzeniająca się epidemia AIDS.

Demografia

Dane można znaleźć w CIA Factbook.

Struktura etniczna^[3]
Grupa etniczna	Język	Liczebność w tys.	Procent ludności
Chewa	Język czewa	8915	46,52%
Tumbuka	Język tumbuka	2773	14,47%
Ajao	Język yao	2355	12,29%
Ngoni	Język czewa	1993	10,4%
Lomwe	Język lomwe	1038	5,42%
Sena	Język sena	626	3,27%
Tonga	Język tonga	362	1,89%
Kokola	Język kokola	324	1,69%
Ngonde	Język ngonde	199	1,04%
Portugalczycy	Język portugalski	18	0,09%
Brytyjczycy	Język angielski	11	0,06%

Religia

Osobny artykuł: Religia w Malawi.

Dane wg Spisu Powszechnego w 2018 roku^[4]:

chrześcijaństwo – 77,3%:
- protestantyzm:
  - Kościół Prezbiteriański – 14,2%
  - adwentyści dnia siódmego i baptyści – 9,4%
  - zielonoświątkowcy – 7,6%
  - Kościół Anglikański – 2,3%
- pozostali chrześcijanie – 26,6%
- katolicyzm – 17,2%
islam – 13,8%
niereligijni – 2,1%
tradycyjne religie plemienne – 1,1%
buddyzm – 0,03%
hinduizm – 0,02%
inne religie – 5,6%.

Święta państwowe

Święta państwowe
Data	Polska nazwa	Oryginalna nazwa
6 lipca	Święto Niepodległości	Independence Day

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2023: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2023. [dostęp 2023-05-20]. (ang.).
↑ „Systemy polityczne współczesnego świata”, Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, wyd. ARCHE Gdańsk 2004.
↑ Country: Malawi – People Groups. Joshua Project, 2018. [dostęp 2018-06-25]. (ang.).
↑ 2018 Malawi Population and Housing Census Main Report [online], malawi.unfpa.org [dostęp 2020-03-25] .