portugalski
Maputo
republika
prezydent Filipe Nyusi
premier Adriano Maleiane
799 380 km² 13 000 km² (ok. 2%)
26 573 706[1]33 osób/km²Bantu
19,91 mld[2] USD587[2] USD
52,75 mld[2] dolarów międzynar.1 556[2] dolarów międzynar.
metical (MZM)
od Portugalii25 czerwca 1975
chrześcijaństwo
UTC +2
MZ
.mz
MOZ
C9
+258
Mozambik (port. Moçambique), Republika Mozambiku (port. República de Moçambique) – państwo położone w południowo-wschodniej Afryce. Graniczy z Południową Afryką, Eswatini, Zimbabwe, Zambią, Malawi i Tanzanią.
Przez kilka wieków kolonia portugalska, w 1975 uzyskał niepodległość.
Władzą ustawodawczą jest jednoizbowy parlament o 250 miejscach – Zgromadzenie Republiki. Urząd prezydenta obecnie sprawuje Filipe Nyusi z partii Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Zarówno wybory prezydenckie, jak i parlamentarne odbywają się co 5 lat.
W wyborach generalnych, które odbyły się 15 października 2014 zwyciężyła partia FRELIMO uzyskując 55,93% głosów i 144 miejsca w parlamencie[3].
Pod względem administracyjnym Mozambik dzieli się na 11 prowincji:
Tereny współczesnego Mozambiku zasiedlili około I tysiąclecia p.n.e. Buszmeni. Od V wieku n.e. rozpoczęła się fala napływu ludów Bantu, która zepchnęła Buszmenów na południe. Od wieku VIII na wybrzeżu utworzone zostały faktorie arabskie, perskie i indyjskie. Niektóre z takich ośrodków, rozwinęły się w duże miasta portowe. Mieszkańcy wybrzeża przeważnie wyznawali islam i należeli do kultury Suahili. Od XV wieku zachodnia część współczesnego Mozambiku została włączona do imperium Monomotapa ze współczesnego Zimbabwe[4]. Od końca XV wieku rozpoczęła się eksploracja portugalska. W 1609 roku Mozambik stał się kolonią portugalską, kolonialiści nie zdołali jednak podbić wnętrza kraju aż do końca XIX wieku. Od początków XX wieku miało miejsce systematyczne ograniczanie praw tubylców i ich marginalizacja na rzecz Portugalczyków. W 1930 roku Akt kolonialny przekształcił Mozambik w posiadłość zarządzaną przez metropolię, a w 1951 roku w prowincję zamorską[4].
Od połowy lat 50. zwiększyło się osadnictwo białych Portugalczyków. Na gruncie sprzeciwu wobec tego zaczął kształtować się ruch wyzwoleńczy. W 1962 roku utworzony został Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Rok później z tejże organizacji wyłamał się Afrykański Zjednoczony Front Ludowy, który w 1965 roku powołał Rewolucyjny Komitet Mozambiku. Niemniej jednak przewaga w ruchu niepodległościowym należała do FRELIMO które w 1964 roku rozpoczęło antyportugalską wojnę partyzancką[4]. Rebelia wsparta została przez Tanzanię, Algierię, Zjednoczoną Republikę Arabską, Zambię i kraje socjalistyczne. Krwawe tłumienia powstania przyczyniły się do masowej emigracji Mozambijczyków do państw ościennych, głównie Tanzanii i Zambii[4]. Do 1974 roku FRELIMO przejęło kontrolę nad 1/3 kraju, a na wyzwolonych obszarach tworzyło lokalną administrację. Po rewolucji goździków w Portugalii, rząd rewolucyjny zapowiedział przyznanie Mozambikowi niepodległości[4].
W 1975 roku Mozambik stał się niepodległą republiką. W tym samym roku armia portugalska i siły FRELIMO stłumiły powstanie portugalskich osadników, którzy niechętnie przyjęli deklarację niepodległości. W następstwie nieudanej rebelii większość osadników opuściła kraj[4]. Pierwszym prezydentem i szefem rządu został Samora Machel. Rozpoczął on budowę socjalistycznego ustroju państwa[4]. Na gruncie budowy socjalizmu doszło do upaństwowienia ziemi, systemu edukacji i opieki zdrowotnej, zrównano też prawa kobiet i mężczyzn. Rząd popierał ruch narodowowyzwoleńczy z sąsiedniej Rodezji, wsparciem prezydenta cieszył się Afrykański Narodowy Związek Zimbabwe Roberta Mugabe, a także Afrykański Kongres Narodowy zwalczający apartheid[5]. Reformy utrzymane w lewicowym stylu nie spodobały się części dotychczasowych członków Frontu. Wsparci przez rząd Rodezji dysydenci utworzyli w 1976 roku Narodowy Ruch Oporu Mozambiku (RENAMO) który rozpoczął antyrządową kampanię partyzancką[6][7]. Wybuch walk jedynie zradykalizował FRELIMO które w 1977 roku oficjalnie przyjęło doktrynę marksistowską i politycznie zbliżyło się do bloku wschodniego[8].
Siły partyzanckie w walce z rządem stosowały początkowo sabotaż gospodarczy i ataki na infrastrukturę, z czasem rozpoczęły ataki na miasta i wsie. Metodą zastraszenia społeczeństwa stosowaną przez RENAMO stały się masakry cywilów które stały się powszechne[7]. W 1984 roku Mozambik zrezygnował z popierania ruchów wyzwoleńczych w państwach ościennych na gruncie ugody Nkomati z rządem Republiki Południowej Afryki, która zobowiązała się w zamian wycofać swoje poparcie wobec RENAMO[5].
Do końca lat 80. działania RENAMO doprowadziły do co najmniej 100 tysięcy ofiar w ludziach i ucieczki z kraju miliona uchodźców[7]. Po transformacji ustrojowej Mozambiku w system wielopartyjny o wolnorynkowej gospodarce, RENAMO rozpoczęło z rządem rozmowy pokojowe. Porozumienie pokojowe podpisano w Rzymie pod egidą ONZ w 1992. Na jego mocy RENAMO przekształciło się w partię polityczną z Alfonsem Dhlakamą na czele. W 1994 lider partii wziął udział w pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Mozambiku. Przegrał jednak z kandydatem FRELIMO, Joaquimem Chissano (53,3% głosów), zdobywając 33,7% głosów poparcia. Od tego czasu FRELIMO sprawowała władzę na gruncie wielopartyjnym[9][9].
21 października 2013 RENAMO wypowiedziało układ pokojowy z 1992 po tym, jak według RENAMO siły rządowe ostrzelały i zajęły bazę Sathunjira w regionie Gorongosa w prowincji Sofala, ok. 600 km na północ od stołecznego Maputo. W bazie przebywał lider ugrupowania Afonso Dhakama, lecz zdołał uciec spod ostrzału. Już wcześniej, bo w kwietniu i czerwcu 2013 dochodziło do starć między armią a RENAMO, a w atakach bojówki zginęło 11 żołnierzy i policjantów oraz sześciu cywilów[10]. Układ pokojowy wznowiono w 2014 roku[7].
W marcu 2019 roku południowo-wschodnią Afrykę, w tym Mozambik, nawiedził tropikalny cyklon Idai. Było to jedno z najtragiczniejszych w skutkach (spośród odnotowanych) tego typu zjawisk atmosferycznych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia przede wszystkim w Mozambiku, gdzie zginęło ok. 600 osób, ale też w Zimbabwe i Malawi (w całym dotkniętym przez cyklon regionie było ponad 1000 ofiar śmiertelnych oraz tysiące osób zaginionych)[11]. Na południowej półkuli żywioł zajmował (stan na marzec 2019 r.) 3. miejsce (wśród odnotowanych) w klasyfikacji najbardziej śmiertelnych cyklonów tropikalnych[12].
Całkowita długość granic państwowych wynosi 4571 km, z tego z:
Długość linii brzegowej wynosi 2470 km
Najwyższy szczyt to Binga – 2436 m n.p.m.
Ważniejsze rzeki Mozambiku:
Główne produkty eksportowe:
Zasoby naturalne:
Poniższa lista przedstawia największe miasta Mozambiku[13]:
Maputo Beira
Tete Quelimane
Epidemia AIDS ma wpływ na nadumieralność, obniżenie średniego czasu przeżycia, zwiększenie śmiertelności niemowląt, przyrost naturalny, a także zmiany ilościowe w poszczególnych grupach wiekowych. HIV/AIDS – ludzie żyjący z HIV/AIDS: 1,1 mln (2001 szac.) HIV/AIDS – zgony: 60 000 (2001 szac.)
Alfabetyzm (% ludności >15 roku życia, która potrafi pisać i czytać):
Religia:
Struktura religijna kraju według Spisu Powszechnego w 2017 roku[15]:
Standardowa kolej w Mozambiku jest o rozstawie przylądkowym szyn (1067 mm) i obejmuje 2983 km linii (2008 rok)[16]. Właścicielem jest spółka Portos e Caminhos de Ferro de Moçambique (CFM), lecz operatorami są inne dzierżawiące je przedsiębiorstwa. Ponadto w kraju znajduje się 140 km linii wąskotorowych o rozstawie 762 mm[16]. Linie główne stanowiły trzy odrębne niepołączone ze sobą systemy: północny CFM Norte, centralny CFM Centre (najstarszy, uruchomiony w 1899 roku) i południowy CFM Sul, powstałe oryginalnie w celu eksploatacji i wywozu bogactw kolonii[16].
Mozambik dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi[17]. Uzbrojenie sił lądowych Mozambiku składało się w 2014 roku m.in. z 96 czołgów, 335 opancerzonych pojazdów bojowych, 102 zestawów artylerii holowanej oraz 12 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych, a marynarka wojenna dysponowała 8 okrętami obrony przybrzeża[17]. Mozambickie siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. dwóch samolotów transportowych, czterech śmigłowców oraz dwóch śmigłowców szturmowych[17].
Wojska mozambickie w 2014 roku liczyły 11,2 tys. żołnierzy zawodowych (brak rezerwistów). Według rankingu Global Firepower (2014) mozambickie siły zbrojne stanowią 104. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 86 mln dolarów (USD)[17].
هيذر ويلسون (بالإنجليزية: Heather Wilson) معلومات شخصية الميلاد 30 ديسمبر 1960 (العمر 62 سنة)كين مواطنة الولايات المتحدة مناصب موظف[1] في المنصب1989 – 1991 عضو مجلس النواب الأمريكي[2][3] عضوة خلال الفترة23 يونيو 1998 – 3 يناير 1999 انتخبت في انتخابات مجلس ا
علم مونتريال التناسب 1:2 ألوان أبيض أحمر الاعتماد أيار (مايو) 1939 الاختصاص مونتريال التصميم صليب متقاطع تعديل مصدري - تعديل 1939-2017. عُرض علم مونتريال للمرة الأولى في أيار (مايو) 1935، وتصميمه يستند إلى شعار النبالة للمدينة. تم تعديل العلم في أيار (مايو 1939 ثم عُدّل مرى أخرى …
Nordiska mästerskapen i brottning 1978Datum1 april 1978VärdskapLand SverigeOrtHaparanda← Kotka 1977 Randers 1979 → Nordiska mästerskapen i brottning 1978 hölls den 1 april 1978 i Haparanda i Sverige.[1][2] Det var den 21:a upplagan av tävlingen. Medaljtabell * Värdland ( Sverige)NrNationGuldSilverBronsTotalt1 Sverige*1081192 Finland875203 Norge236114 Danmark0257Totalt (4 nationer)20201757 Resultat Grekisk-romersk stil G…
Jewish prayer recited communally, often by mourners For other uses, see Kaddish (disambiguation). Not to be confused with Kiddush or Kedushah (prayer). Part of a series onJews and Judaism Etymology Who is a Jew? Religion God in Judaism (names) Principles of faith Mitzvot (613) Halakha Shabbat Holidays Prayer Tzedakah Land of Israel Brit Bar and bat mitzvah Marriage Bereavement Philosophy Ethics Kabbalah Customs Rites Synagogue Rabbi Texts Tanakh Torah Nevi'im Ketuvim Talmud M…
Sotillo de las Palomas municipio de EspañaBanderaEscudo Sotillo de las PalomasUbicación de Sotillo de las Palomas en España. Sotillo de las PalomasUbicación de Sotillo de las Palomas en la provincia de Toledo.País España• Com. autónoma Castilla-La Mancha• Provincia Toledo• Comarca Sierra de San Vicente• Partido judicial Talavera de la ReinaUbicación 40°06′19″N 4°49′35″O / 40.105277777778, -4…
Interstate Highway in Louisiana, Arkansas, and Missouri Interstate 49I-49 highlighted in red, AR 549 highlighted in blueRoute informationLength528.02 mi[1] (849.77 km)Existed1977[2]–presentNHSEntire routeOriginal segmentSouth end I-10 / US 167 / LA 182 in Lafayette, LAMajor intersections US 71 in Alexandria, LA North end I-20 in Shreveport, LANorthern Louisiana–Southern Arkansas segmentSouth end I-220 in Shreveport, …
Louis XIVen costume de sacreLouis XIV en costume de sacre.Artiste Hyacinthe RigaudDate 1701Commanditaire Louis XIVType portraitTechnique Huile sur toileDimensions (H × L) 277 × 194 cmMouvements Classicist painting (d), peinture baroque, Grand SièclePropriétaire Louis XIVNo d’inventaire INV 7492Localisation Musée du Louvre, Paris modifier - modifier le code - modifier Wikidata Le portrait de Louis XIV en costume de sacre a été réalisé en 1701 par le peintre fran…
新北市市长新北市市徽現任侯友宜2018年12月25日就任官邸新北市板橋區文化路一段24號任期4年,可連任1次先前职位臺北縣縣長首任林達泉(清治)相賀照鄉(日治)連震東(地方自治前)梅達夫(民選)朱立倫(直轄市民選)设立1875年(臺北府知府)1920年(臺北州知事)1945年(臺北縣縣長)2010年(新北市市長)网站新北市政府 新北市市長為中華民國新北市的最高行政首長,…
English footballer (1941–1998) This article is about the footballer. For the ordinary and former bishop, see Keith Newton (prelate). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Keith Newton footballer – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2010) (Learn how and when to remove this tem…
Bowls event Lawn bowls – Men's pairs at the 2014 Commonwealth GamesVenueKelvingrove Lawn Bowls CentreDates24–28 July 2014Competitors60 from 20 nationsMedalists Paul FosterAlex Marshall Scotland Muhammad Hizlee Abdul RaisFairul Izwan Abd Muin Malaysia Andrew KnapperSam Tolchard England← 20102018 → Lawn bowls at the2014 Commonwealth GamesSinglesmenwomenPairsmenwomenTriplesmenwomenFoursmenwomenPara-spo…
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. The Dictator Pope PengarangH. J. A. Sire(nama pena Marcantonio Colonna)Judul asliIl Papa Dittatore NegaraItaliaBahasaInggris, ItaliaSubjekPaus FransiskusDiterbitkanNovember 2017PenerbitAmazon Kindle (edisi pertama)Regnery Publishing (edisi revisi be…
Pub in Chelsea, London The King's Head and Eight BellsNow the Cheyne Walk BrasserieThe King's Head and Eight BellsShow map of Royal Borough of Kensington and ChelseaThe King's Head and Eight BellsShow map of Greater LondonGeneral informationAddress50 Cheyne Walk, Chelsea, London SW3Town or cityLondonCountryEnglandCoordinates51°29′01″N 0°10′10″W / 51.483527°N 0.16954820°W / 51.483527; -0.16954820Designations Listed Building – Grade IIOfficial nameThe King's H…
1942–1945 occupation during World War II Japanese-occupied Dutch East Indies蘭領東印度 (Japanese)Pendudukan Jepang di Hindia-Belanda (Indonesian) 1942–1945 Flag of the Empire of Japan & Flag of Indonesia Imperial Seal Motto: Hakkō ichiu(八紘一宇)Anthem: KimigayoIndonesia Raya (unofficial)The former Dutch East Indies (dark red) within the Empire of Japan (light red) at its furthest extentStatusMilitary occupationby the Empire of JapanCapitalDjakartaCommon…
Medical conditionAdrenal tumorIncidences and prognoses of adrenal tumors.[1]SpecialtyOncology An adrenal tumor or adrenal mass[2] is any benign or malignant neoplasms of the adrenal gland, several of which are notable for their tendency to overproduce endocrine hormones. Adrenal cancer is the presence of malignant adrenal tumors, and includes neuroblastoma, adrenocortical carcinoma and some adrenal pheochromocytomas. Most adrenal pheochromocytomas and all adrenocortical ade…
Units in the Greek army Greek Army Evzones c. 1900 The Evzones or Evzonoi (Greek: Εύζωνες, Εύζωνοι, pronounced [ˈevzones, ˈevzoni]) were several historical elite light infantry and mountain units of the Greek Army. Today, they are the members of the Presidential Guard (Greek: Προεδρική Φρουρά, romanized: Proedrikí Frourá), a ceremonial unit that guards the Greek Tomb of the Unknown Soldier (Greek: Μνημείο του Άγνωστου Στρα…
Ferdinand Smith while National Secretary of the National Maritime Union Ferdinand Smith (5 May 1893 – 14 August 1961) was a Jamaican-born Communist labor activist. A prominent activist in the United States and the West Indies, Smith co-founded the National Maritime Union with Joseph Curran and M. Hedley Stone. By 1948 he was wanted by the U.S. Immigration Service for deportation, and is remembered as one of the most powerful black labor leaders in U.S. history.[1][2][3]…
2005 Indian filmBhagmatiposterDirected byAshok KaulWritten byAshok KaulStarringTabuMilind SomanCinematographySameer Arya Peter Pereira Thomas A. XavierMusic byVishal BhardwajProductioncompanyZee TelefilmsRelease date June 2005 (2005-06) Running time160 minutesCountryIndiaLanguageHindi Bhagmati is a 2005 Indian Hindi-language partly-animation film written and directed by Ashok Kaul, and it is the first Indian film which is almost two-thirds animated, with live actors doing the rest.[…
This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Tamatsukuri Station – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2022) (Learn how and when to remove this template message)Railway station in Osaka, Japan Tamatsukuri Station玉造駅North entrance of the JR stationGeneral informationLocationOsakaJapanOperated by JR West Osaka Metro Line(s) Osaka L…
National anthem of Australia Advance Australia FairNational anthem of AustraliaLyricsPeter Dodds McCormick, November 1878MusicPeter Dodds McCormick, November 1878Adopted9 April 1974 (1974-04-09)Readopted19 April 1984 (1984-04-19)Relinquished22 January 1976 (1976-01-22)Preceded byGod Save the King/QueenAudio sampleRoyal Australian Navy Band instrumental version (one verse)filehelp Advance Australia Fair is the national anthem of Australia. Written by S…
Seri Dragon BallGambar sampul Serangan Balik Goku.MangaAlbum nomor13EpisodeDragon Ball SagaDidahului olehMisteri Raja Iblis PiccoloDiikuti denganStrategi SelanjutnyaDiterbitkan di Jepang1984Diterbitkan di Indonesia1993 Serangan Balik Goku adalah jilid ke-13 manga Dragon Ball. lbsSeri Dragon BallDiterbitkan oleh Elex Media KomputindoGoku dan Kawan-Kawannya • Kemelut Dragon Ball • Tenkaichi Budokai Dimulai • Pendekar Tangguh • Teror Mussle Tower • Kegagalan Burma • Pengejaran Jendral B…
Lokasi Pengunjung: 13.59.218.147