Konstytucja Słowenii
słoweński[a]
Lublana
republika
prezydent Nataša Pirc Musar
premier Robert Golob
20 273[1] km² 0,6%
2 107 126[2]104,0[2] osób/km²
68,11 mld[3] USD32 215[3] USD
111,29 mld[3] dolarów międzynar.52 641[3] dolarów międzynar.
1 euro = 100 centów (EUR, €) (EUR)
od Jugosławii25 czerwca 1991
rzymski katolicyzm
UTC +1 – zimaUTC +2 – lato
SI
.si
SLO
S5
+386
Słowenia, Republika Słowenii (słoweń. Slovenija [slɔˈʋèːnija], Republika Slovenija) – państwo położone w Europie Środkowej nad morzem Adriatyckim, graniczy od zachodu z Włochami, od północy z Austrią, od wschodu z Węgrami oraz od południa z Chorwacją. Stolicą i największym miastem kraju jest Lublana. Słowenia jest najzamożniejszym oraz najbardziej rozwiniętym, szczególnie pod względem gospodarczym, państwem byłej Jugosławii i jednocześnie jednym z najbardziej zamożnych i rozwiniętych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Językiem urzędowym jest język słoweński.
Słowenia należy do ONZ od 1992 roku, NATO od 29 marca 2004, jest też członkiem UE od 1 maja 2004 roku, od 1 stycznia 2007 państwo jest również członkiem strefy euro.
Powierzchnia:
Długość granic lądowych:
Długość wybrzeża:
Najludniejsze miasta:
Słowenia to w większości kraj wyżynny i górski: 90% jej powierzchni leży ponad 300 m n.p.m. Najwyższy szczyt to położony w Alpach Julijskich Triglav (2864 m); znajduje się on na terenie parku narodowego o tej samej nazwie. Prawie połowę kraju zajmują lasy, sprawiając, że Słowenia to jedno z najbardziej zalesionych państw na świecie. Ziemie uprawne stanowią 43% ogółu powierzchni.
Najdłuższe rzeki to Sawa i Drawa wpadające do Dunaju, Socza na zachodzie, Mura na północnym wschodzie, Krka na południowym wschodzie oraz Kupa, stanowiąca na pewnym odcinku granicę z Chorwacją. Największe jeziora to: okresowe jezioro Cerknica oraz górskie Bohinjsko i Bled.
Na terenie Słowenii, zwłaszcza w położonej w jej południowo-zachodniej części, Krasie, licznie występują zjawiska krasowe: podziemne rzeki, jaskinie (około 7000), z których najsłynniejsza jest znajdująca się w miejscowości Postojna Postojnska jama. Mniej znane są Jaskinie Szkocjańskie. Inna jaskinia, Vilenica, co roku gości uczestników środkowoeuropejskiego festiwalu literackiego.
Słowenia leży na pograniczu dwóch stref klimatycznych: strefy klimatów podzwrotnikowych i umiarkowanych, która obejmuje większą część kraju[4]. Wybrzeże i duża część Przymorza, aż do doliny Soczy, posiada klimat śródziemnomorski pośredni między morskim a kontynentalnym, z ciepłą słoneczną pogodą przez większą część roku i z łagodnymi zimami. W klimacie umiarkowanym ciepłym występują cztery pory roku. Ukształtowanie terenu sprawia, że w Słowenii w jego obrębie można wyróżnić dwa odrębne obszary klimatyczne. Wschodnia część kraju ma typ klimatu kontynentalnego, z gorącymi latami i dość mroźnymi zimami, gdzie średnie temperatury stycznia wynoszą 0 °C, a czerwca 21 °C. Natomiast na północnym zachodzie dominuje klimat alpejski, z silnymi wpływami znad Atlantyku i obfitymi opadami.
Słowenię tradycyjnie dzieli się na następujące regiony:
Warto dodać, że:
Nazwa państwa oraz narodu pochodzi z okresu Republiki Weneckiej. Wywodzi się ona od etnonimu ludności słowiańskiej zamieszkującej obszar Dalmacji i Istrii oraz historycznej Slawonii, zaludniającej dorzecza między Dunajem, Drawą i Sawą i będące we władaniu weneckich dożów[5]. Najstarsze zapisy, wymieniają również nazwę regionu jako in Sclavonis, Schiavonia, następnie Venezia Schiavonia, Schiavonia Veneta, Sclavonia[6], zob też Schiavoni.
Słowiańscy przodkowie dzisiejszych Słoweńców przybyli na ziemie obecnie należące do Słowenii w VI wieku naszej ery. W VII wieku na dzisiejszym terytorium Austrii uformowało się słowiańskie Księstwo Karantanii. W połowie VIII wieku Karantanie przyjęli chrześcijaństwo. W 822 roku Karantania utraciła niepodległość – została włączona do imperium Franków.
Zabytki z Fryzyngi, najstarsze słowiańskie manuskrypty zapisane alfabetem łacińskim, które dotrwały do dzisiejszych czasów, zostały napisane około roku 1000. W XIV wieku większość słoweńskich ziem została włączona do państw rządzonych przez Habsburgów – później przekształconych w Monarchię Austro-Węgierską, w której Słoweńcy stanowili większość w takich prowincjach jak Kraina, Gorycja i Gradiska, a także znaczny odsetek ludności w Styrii, Karyntii i Istrii. W 1848 podczas Wiosny Ludów powstał program „zjednoczonej Słowenii”.
Po upadku Austro-Węgier w 1918 Słoweńcy wraz z innymi narodami południowosłowiańskimi uformowali Królestwo SHS, przemianowane na Królestwo Jugosławii w 1929. Podczas II wojny światowej ziemie słoweńskie zostały podzielone między Niemcy, Włochy i Węgry. Po wojnie, gdy odtworzono Jugosławię, Słowenia ponownie stała się jej częścią. 25 czerwca 1991 wraz z Chorwacją odłączyła się od Jugosławii, co zapoczątkowało dwa dni później w Słowenii wojnę dziesięciodniową. Na podstawie Rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 754 z 18 maja 1992 roku Słowenia została członkiem ONZ[7].
Słowenia dołączyła 29 marca 2004 do NATO, a 1 maja tego samego roku stała się częścią UE. 1 stycznia 2007 przyjęła walutę euro, stając się tym samym pierwszym państwem „nowej” Unii, które przyjęło wspólną europejską walutę[8][9].
Konstytucja Słowenii z 1991 roku ustanowiła parlamentarny system rządów. W skład dwuizbowego parlamentu wchodzą: Zgromadzenie Państwowe – Državni Zbor, 90 deputowanych wybieranych na czteroletnią kadencję (88 w głosowaniu bezpośrednim, 2 delegowanych – jeden przez mniejszość węgierską, drugi przez włoską) oraz Rada Państwowa – Državni Svet (40 członków), która jest organem doradczym. Członkowie Rady wybierani są na pięć lat w wyborach pośrednich, reprezentują regiony oraz grupy interesów.
Prezydent, który jest jednocześnie naczelnym wodzem sił zbrojnych, wybierany jest na okres 5 lat w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą (oprócz prezydenta) sprawują premier i 19 ministrów. Natomiast władza sądownicza należy do dożywotnio mianowanych sędziów.
Czynne prawo wyborcze mają osoby, które ukończyły 18 lat.
Inicjatywę konstytucyjną mają: 20 posłów, rząd lub 30 tys. wyborców. Inicjatywę ustawodawczą zaś: rząd, każdy z deputowanych do izby niższej oraz 5 tys. obywateli.
Słowenia dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi i obroną przeciwlotniczą[10]. Uzbrojenie sił lądowych Słowenii składało się w 2021 roku m.in. z: 44 czołgów, 305 opancerzonych pojazdów bojowych oraz 26 zestawów artylerii holowanej i samobieżnej[10]. Marynarka wojenna Słowenii dysponowała w 2021 roku dwoma okrętami obrony przybrzeża[10]. Słoweńskie siły powietrzne z kolei posiadały w 2021 roku uzbrojenie w postaci m.in. 3 samolotów transportowych, 22 samolotów szkolno-bojowych oraz 12 śmigłowców[10].
Wojska słoweńskie w 2021 roku liczyły 7,5 tys. żołnierzy zawodowych, 1,5 tys. rezerwistów oraz 6 tys. personelu paramilitarnego. Według rankingu Global Firepower (2021) słoweńskie siły zbrojne stanowią 88. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 545 mln dolarów (USD)[10].
Słowenia ma najwyższy wskaźnik PKB na osobę spośród dziesięciu państw, które wstąpiły do Unii Europejskiej w maju 2004 (18 400 $ w 2005 r.[11]). Poziom inflacji (3,5%, 2004) zmalał do 2,5% w roku 2005 i jest zbliżony do średniego poziomu inflacji w państwach UE.
Od roku 2000 postępuje prywatyzacja w takich dziedzinach jak bankowość, telekomunikacja oraz sektor użyteczności publicznej. Stopniowo znoszone są ograniczenia dla inwestorów zagranicznych. Słowenia uznawana jest za najszybciej rozwijający się kraj spośród dziesiątki nowych państw UE i jeden z najszybciej rozwijających się w ramach całej organizacji.
Od 1 stycznia 2007 r. walutą krajową Słowenii jest euro, wprowadzone w miejsce obowiązującego w latach 1991–2006 tolara (kod SIT).
Na podstawie spisu ludności z 2002 roku.
Narodowość
inne odpowiedzi – 3,1% odmowa odpowiedzi – 2,5% nieznana – 6,4%
Język ojczysty
inny – 1,0% nieznany – 2,7%
Język używany w domu (można było wskazać dwa)
nieznany – 2,7%
Religie, na podstawie spisu ludności z 2002 roku.
Językiem urzędowym na obszarze całego kraju jest język słoweński. W położonych na Istrii gminach Koper (wł. Capodistria), Izola (wł. Isola d’Istria), Piran (wł. Pirano) i Ankaran (wł. Ancarano) dodatkowo język włoski; a w prekmurskich gminach Hodoš (węg. Hodos) Lendava (węg. Lendva) i Dobrovnik (węg. Dobrónak) dodatkowo język węgierski.
Słowenia pod względem kulturowym związana była z państwami Europy Środkowej, głównie Austrią i północnymi Włochami, częściowo również z Węgrami. Wpływ południowosłowiańskich krajów bałkańskich, z którymi Słowenia połączona była wspólnym państwem przez siedemdziesiąt lat XX wieku, zaznaczył się w mniejszym stopniu.
Mimo braku samodzielnej państwowości, w Słowenii od XVI w. rozwijała się literatura w języku słoweńskim. Intensywniejszy rozwój kultury słoweńskiej datuje się od pierwszej połowy XIX w., kiedy to, podobnie jak w przypadku niektórych innych narodów europejskich, nastąpiło przebudzenie narodowe i kulturalne. Narodowym poetą stał się romantyk France Prešeren[12].
W XX w. udziałem kultury słoweńskiej były korzystne warunki rozwoju, z przerwą w latach II wojny światowej. W przedwojennym Królestwie Jugosławii rozwój kultury słoweńskiej był częściowo ograniczany przez tendencje unitarystyczne, natomiast w skład powojennej socjalistycznej Jugosławii Słowenia wstąpiła jako organizm wprawdzie zależny politycznie, ale całkowicie samodzielny pod względem kulturalnym.
Od uzyskania niepodległości w 1991 r. władze Republiki Słowenii aktywnie wspierają rozwój kultury, wychodząc z założenia, że dokonania kulturalne mogą być istotnym atutem niewielkiego państwa i narodu.
Tematykę rozwoju i funkcjonowania słoweńskiej kultury w kontekście społecznym i politycznym, szczególnie od lat 80. XX wieku, podejmuje publikacja poświęcona jednemu z ważniejszych słoweńskich fenomenów kulturowych, Neue Slowenische Kunst[13].
Lista słoweńskich uniwersytetów wraz z datami ich powstania:
Na terenie Słowenii, w Portorožu, znajduje się również siedziba założonego w 2008 roku międzynarodowego Uniwersytetu Euro-Śródziemnomorskiego (EMUNI).
W Słowenii znajduje się jedna z największych na świecie skoczni narciarskich – Letalnica, która leży w dolinie Planica. Skocznia ta od 1979 roku regularnie gości zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich i tutaj tradycyjnie kończy się sezon PŚ w skokach.
W 2016 roku kraj ten odwiedziło 3,032 mln turystów (12% więcej niż w roku poprzednim), generując dla niego przychody na poziomie 2,424 mld dolarów[14]. Najwięcej turystów przyjechało do Słowenii z Włoch, Austrii, Niemiec, Chorwacji, Korei Południowej, Wielkiej Brytanii, Serbii, Węgier, Holandii i Czech[15].
Polska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej w 2011 roku
Państwa członkowskie
Państwa współpracujące
Christl Sittenauer (2019) Christl (Christine) Sittenauer (* 1982 in Freising) ist eine deutsche Improvisationstheaterspielerin, Theaterschauspielerin, Kabarettistin und Lehrerin für Schauspiel- und Improvisationstechniken. Seit Frühjahr 2020 ist sie Ensemblemitglied der Münchner Lach- und Schießgesellschaft. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Auszeichnungen 3 Weblinks 4 Einzelnachweise Leben Sittenauer legte 2001 das Abitur am musischen Camerloher-Gymnasium in Freising ab. Nach einem Studium der A…
Perahu-perahu Nelayan di Pantai Saintes-Maries, Juni 1888, Museum Van Gogh, Amsterdam, Belanda (F413) Saintes-Maries adalah subyek dari serangkaian lukisan karya Vincent van Gogh yang dibuat pada 1888. Saat Van Gogh tinggal di Arles, ia berkunjung ke Saintes-Maries-de-la-Mer, Laut Tengah, dimana ia membuat beberapa lukisan pemandangan laut dan kota. Referensi Daftar pustaka Beaujean, D (2000). Van Gogh: Life and Work. Cologne: Konemann. ISBN 3-8290-2938-1. lbsVincent van GoghUmum Biografi Kronol…
Aino Sibelius Aino Sibelius en 1922Información personalNombre de nacimiento Aino Järnefelt Nacimiento 10 de agosto de 1871 Hausjärvi (Finlandia) Fallecimiento 8 de junio de 1969 (97 años)Ainola (Järvenpää, Finlandia) Residencia Ainola Nacionalidad FinlandesaFamiliaPadres Alexander Järnefelt Elisabeth Järnefelt Cónyuge Jean Sibelius (matr. 1892; fall. 1957)Hijos 6 (incluyendo a Blomstedt)[editar datos en Wikidata] Aino Sibelius (de soltera Järnefelt; 10 …
اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف هدبياتالعصر: العصر الإدياكاري–هولوسين قك ك أ س د ف بر ث ج ط ب ن المرتبة التصنيفية شعبة[1] التصنيف العلمي فوق النطاق حيويات مملكة عليا حقيقيات النوى مملكة أسناخ صبغية عويلم هاروسا مملكة فرعية متغايرات سنا…
Megacity and provincial-level municipality in southwest China Not to be confused with Chongjin. For other uses, see Chongqing (disambiguation). Municipality in ChinaChongqing 重庆Chungking, Ch'ung-ch'ingMunicipalityFrom top, left to right: Yuzhong District skyline, Hongya Cave and Qiansimen Bridge; Chongqing Art Museum; a train of Chongqing Rail Transit Line 2 coming through residential building at Liziba Station; Jiefangbei CBD; Great Hall of the People Official Logo of ChongqingLocation of C…
Alberti Norte (Clausurada) UbicaciónCoordenadas 34°36′36″S 58°24′06″O / -34.6099, -58.4018Dirección Avenida Rivadavia, Alberti y LarreaSector BalvaneraComuna 3Localidad Buenos AiresDatos de la estaciónInauguración 01 de diciembre de 1913 (110 años)Clausura 06 de agosto de 1951 (72 años)[1]Plataformas Semiestación lateralServicios detalladosColor de los frisos MarrónLíneas « PascoPasco Sur ← → Plaza Miserere » Mapa Alberti Norte[edita…
Bakrie B97 MPVBakrie MPV adalah mobil rancangan dari Perusahaan Bakrie Group.Purwarupa dari mobil ini sudah pernah diluncurkan pada tahun 1997, tetapi produksinya gagal karena krisis moneter yang menimpa Indonesia. Mobil ini berdesain minibus (Multi Purpose Vehicle-MPV), sesuai dengan selera pasar Indonesia. Pranala luar http://www.shado.co.uk/car_styling.htm[pranala nonaktif permanen] Artikel bertopik otomotif ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangka…
Turchia Uniformi di gara Casa Trasferta Sport Pallavolo Federazione TVF Confederazione CEV Codice CIO TUR Selezionatore Alberto Giuliani Ranking FIVB 32° (ottobre 2019) Campionato mondiale Partecipazioni 3 (esordio: 1956) Miglior risultato Undicesimo posto nel 2022 Campionato europeo Partecipazioni 12 (esordio: 1958) Miglior risultato Decimo posto nel 2021 World League Partecipazioni 4 (esordio: 2014) Miglior risultato Sedicesimo posto nel 2016 La nazionale di pallavolo maschile della Turchia …
2008 American filmNo Subtitles Necessary: Laszlo & VilmosTheatrical release posterDirected byJames ChressanthisWritten byJames ChressanthisProduced byJames ChressanthisTony FrereZachary KranzlerKian SoleimanpourCinematographyAnka MalatynskaEdited byElisa BonoraMusic byJeffrey KiteProductioncompanyNC Motion PicturesDistributed byCinema Libre StudioCinetic MediaPBSRelease date May 22, 2008 (2008-05-22) (Cannes) Running time104 minutesCountryUnited statesLanguageEnglish No Su…
This article needs a plot summary. Please add one in your own words. (October 2023) (Learn how and when to remove this template message) 2023 American filmThe BlindTheatrical release posterDirected byAndrew HyattScreenplay by Stephanie Katz Andrew Hyatt Story byZach DasherProduced by Zach Dasher Korie Robertson Bob Katz Brittany Yost Cole Prine Starring Aron von Andrian Amelia Eve Connor Tillman John Ales CinematographyChris StaceyEdited byJohn LangeMusic bySean Philip JohnsonProductioncompanies…
Type of error-correcting code using convolution This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Convolutional code – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2015) (Learn how and when to remove this template message) In telecommunication, a convolutional code is a type of error-correcting code that gene…
Temple in ancient Rome You can help expand this article with text translated from the corresponding article in French. (December 2015) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the French article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text in…
لمعانٍ أخرى، طالع سيرجي ليبيديف (توضيح). سيرجي ليبيديف معلومات شخصية الميلاد 13 يوليو 1874[1] لوبلين[2] الوفاة 2 مايو 1934 (59 سنة) [3] سانت بطرسبرغ[2] مكان الدفن مقبرة تيخوين الجنسية الإمبراطورية الروسيةالاتحاد السوفيتي عضو في الأكاديمية الروسي…
العلاقات المجرية البوليفية المجر بوليفيا المجر بوليفيا تعديل مصدري - تعديل العلاقات المجرية البوليفية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين المجر وبوليفيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقارنة المجر …
Samudra Paleo-Tethys sekitar 280 juta tahun yang lalu. Paleo-Tethys atau Samudra Palaeo-Tethys adalah samudra yang terletak di batas utara Protogondwana yang mulai terbentuk pada masa Kambrium pertengahan, meluas pada masa Paleozoikum, dan pada akhirnya menutup pada masa Trias akhir, sehingga samudra ini pernah ada di Bumi selama 400 juta tahun.[1] Paleo-Tethys merupakan pendahulu Samudra Tethys (juga disebut Neo-Tethys). Samudra ini terbentuk setelah Samudra Proto-Tethys mengalami subdu…
40th Governor of Ohio For the former governor's grandson, who served as a sports administrator, see Asa Smith Bushnell III. Asa Smith Bushnell40th Governor of OhioIn officeJanuary 13, 1896 – January 8, 1900LieutenantAsa W. JonesPreceded byWilliam McKinleySucceeded byGeorge K. Nash Personal detailsBorn(1834-09-16)September 16, 1834Rome, New York, U.S.DiedJanuary 15, 1904(1904-01-15) (aged 69)Columbus, Ohio, U.S.Resting placeFerncliff Cemetery, Springfield, OhioPolitical partyR…
Симон Єнко Народився 27 жовтня 1835(1835-10-27)Подреча, Муніципалітет Краньd, СловеніяПомер 18 жовтня 1869(1869-10-18) (33 роки)Крань, Крайна, Австро-УгорщинаПідданство Австро-УгорщинаНаціональність словенецьДіяльність поет, письменникЗнання мов словенська[1]Конфесія католицтвоБрат…
Flora Ressort Distrito de Paramaribo, Flora en rosa claroCoordenadas 5°48′22″N 55°11′21″O / 5.8061111111111, -55.189166666667Idioma oficial NeerlandésEntidad Ressort • País Surinam • Distrito ParamariboSuperficie • Total 4 km²Altitud • Media 4 m s. n. m.Población (2009) • Total 15 346 hab.[1] • Densidad 3836,5 hab/km²[editar datos en Wikidata] Flora es un ressort ub…
Japanese computing initiative to allow PCs to handle Japanese text You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Japanese. (January 2017) Click [show] for important translation instructions. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the Engli…
American politician (1874–1967) Chilton C. BakerMember of the Minnesota House of Representativesfrom the 52nd districtIn officeJanuary 5, 1943 – January 6, 1947 Personal detailsBornChilton Clyde Baker(1874-05-02)May 2, 1874Morrow County, Ohio, U.S.DiedSeptember 28, 1967(1967-09-28) (aged 93)Resting placeGrand Rapids, Minnesota, U.S.Political partyIndependent-RepublicanSpouse Nellie Frances Holloway (m. 1898)Children4Parent(s)Cl…
Lokasi Pengunjung: 18.213.110.162