Oregon (wymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gənⓘwymowa:/ˈɔrɪɡən/ OR-ə-gən) – stan w północno-zachodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Pacyfiku. Jest jednym ze słabiej zaludnionych stanów w kraju, a około połowy obszaru porastają lasy[1]. Na słabe zaludnienie wpływają także rozległe obszary górzyste. Znaczna część populacji koncentruje się w Willamette Valley[2].
Największym ośrodkiem miejskim jest Portland, którego obszar metropolitalny wykracza poza granice stanu i obejmuje 2,5 miliona mieszkańców[3]. Stolicą administracyjną Oregonu jest Salem.
Pochodzenie nazwy stanu jest niepewne, ale uważa się, że „Oregon” jest toponimem pochodzącym z francuskiej mapy z 1715 roku, która nazywa rzekę Wisconsin jako „Ouaricon-sint”[4].
Historia
Przed przybyciem Europejczyków region przyszłego stanu był zamieszkiwany przez Indian, między innymi przez plemiona Bannock, Chinook, Klamath i Nez Percé.
Na początku XIX wieku region był badany przez ekspedycję Lewisa i Clarka, wysłaną przez rząd Stanów Zjednoczonych w celu rozpoznania terenów nabytych w wyniku Zakupu Luizjany. Ekspedycja spędziła zimę 1805-1806 w Forcie Clatsop, który wybudowała niedaleko ujścia rzeki Kolumbii do Pacyfiku. Ekspedycja ta wraz z relacjami brytyjskiego badacza Davida Thompsona w 1811 r., rozsławiły region jako źródło futer. W 1811 r. nowojorski finansista John Jacob Astor założył Fort Astoria przy ujściu rzeki Kolumbia, z zamiarem założenia sieci faktorii handlowych wzdłuż rzeki dla Pacific Fur Company. Fort Astoria był pierwszą stałą osadą na terenie przyszłego stanu.
Geografia
Stan Oregon od południa graniczy ze stanami Kalifornia i Nevada, od wschodu z Idaho, w dużej części wzdłuż rzeki Snake, od północy z Waszyngtonem, w dużej części wzdłuż rzeki Kolumbia.
Fizjograficznie na terenie stanu wyróżnia się sześć części. Największą jest Wyżyna Kolumbii, zajmująca wschód, północny wschód i dużą część centrum[5][6]. Na południowym wschodzie zaznacza się obecność Wielkiej Kotliny (Wielka Pustynia Piaszczysta). Natomiast w zachodniej części znajdują się cztery regiony: dwa z nich to łańcuchy gór, biegnące z południa na północ, Góry Nadbrzeżne i Góry Kaskadowe pomiędzy którymi znajduje się Dolina Willamette – jeden z najbardziej urodzajnych regionów na świecie. Południowo-zachodni narożnik stanu zajmuje region gór Klamath[5]. Wybrzeże ma charakter klifowy a urwiska sięgają nawet 300 metrów wysokości[7].
Zachodnia część Oregonu, wzdłuż wybrzeża Pacyfiku charakteryzuje się dużymi opadami deszczu.
Mimo sąsiedztwa Oceanu Spokojnego stan jest stosunkowo wysoko wyniesiony nad poziom morza, gdyż średnia wysokość wynosi 1005 metrów[5]. Najwyższym punktem stanu jest osiągający wysokość 3426 m n.p.m.[8][5] uśpiony wulkan Mount Hood, którego ostatni wybuch miał miejsce w 1865 roku[9]. W południowo-zachodniej części (Góry Kaskadowe) znajduje się najgłębsze w kraju jezioro – Jezioro Kraterowe, leżące w Parku Narodowym Jeziora Kraterowego[10].
Panorama Przylądka Cove na południe od Heceta Head i na północ od Florence
Największe miasta w stanie Oregon, powyżej 75 000 mieszkańców (2021)[11]
Na terenie stanu Oregon znajduje się 240 miast (city lub town), w tym sześć o liczbie ludności przekraczającej 100 000, 56 powyżej 10 000 mieszkańców, a 165 powyżej 1000 mieszkańców (2021 r.)[11].
Lista miast zamieszkanych przez 5000 lub więcej osób (2021 r.)[11]:
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Oregon liczy 4 237 256 mieszkańców, co oznacza wzrost o 406 182 (10,6%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,4% populacji, 20,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 18,2% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,4% ludności stanu stanowią kobiety[12].
Język
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[13]:
Zapora John Day na rzece Kolumbia jest potężnym producentem prądu oraz ważnym punktem na szlaku transportu wodnego.Turbiny wiatrowe we wschodnim Oregonie.
Gospodarka i zasoby energetyczne Oregonu są ściśle związane z łagodnym klimatem i obfitymi opadami. Silny, utrzymujący się spływ z akumulacji śniegu na dużych wysokościach, a także wysokie roczne opady, umożliwiają generowanie znacznej ilości energii wodnej. Duże tamy na rzece Columbia generują większość energii wodnej nie tylko w Oregonie, ale w całym północno-zachodnim Pacyfiku[17].
Drugi co do wielkości udział w wytwarzaniu energii elektrycznej w Oregonie ma gaz ziemny, który sprowadzany jest głównie z zachodniej Kanady, gdyż sam Oregon posiada niewielkie jego rezerwy. Sprowadzana jest także ropa naftowa głównie ze stanu Waszyngton, gdyż w 2008 roku stan zakończył jej wydobycie[17].
Jedną z głównych gałęzi gospodarki Oregonu jest gospodarka drzewna. Łagodne temperatury i obfite opady w zachodniej części stanu przyczyniają się do szybkiego wzrostu drzew, które wraz z odpadami rolniczymi są bogatym źródłem biomasy do wytwarzania energii[17].
Las pokrywa prawie połowę stanu, a wiele zakładów przemysłowych w Oregonie wykorzystuje biomasę drzewną do dostarczania ciepła i generowania elektryczności[17]. Oregon produkuje największą ilość drewna iglastego stanowiącą ponad 16% krajowej produkcji[18].
W 2017 roku około jednej siódmej energii elektrycznej Oregonu wytworzyła energia wiatrowa[17].
Przemysł
W 2017 roku produkcja stanowiła około jednej piątej produktu krajowego brutto w Oregonie. Najważniejszymi produkowanymi wyrobami są komputery i elektronika[17]. W obszarze metropolitalnym Portland znajduje się Las Krzemowy, nazwa ta odnosi się do obszaru gdzie działa około 1500 firm z branży high-tech. Jedną z takich firm jest Intel, który należy do największych pracodawców w stanie[19].
Ważną rolę odgrywa i największy dochód w rolnictwie przynosi branża szkółkarska. Oregon zajmuje pierwsze miejsce w produkcji azalii doniczkowej, wśród stanów USA. Jest także największym światowym producentem pasz i nasion trawy, jak i znanym ośrodkiem ekspertyzy produkcji nasion[20].
Popularna jest hodowla bydła. Stan posiada 228 licencjonowanych gospodarstw mlecznych i jest regularnie umieszczany wśród pięciu stanów z najwyższą jakością mleka. W dużych ilościach produkuje się siano, poza tym w dużych ilościach uprawia się pszenicę, ziemniaki, gruszki, winogrona i borówki[20].
.jpg)
