Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Delaware

Delaware
State of Delaware
stan
1. stan od 7 grudnia 1787
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: Liberty and Independence
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stolica

Dover

Kod ISO 3166-2

US-DE

Gubernator

John Carney Jr. (D)

Powierzchnia

6446 km²[1]

Populacja (2017)
• liczba ludności


961 939[2]

• gęstość

179 os./km²

Strefa czasowa

UTC-05:00
UTC-04:00

Języki urzędowe

angielski

Położenie na mapie USA
Położenie na mapie
Strona internetowa

Delaware (wymowa:/ˈdɛləwɛər/) – stan na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych, w regionie Stanów Środkowoatlantyckich, na Nizinie Atlantyckiej, nad zatoką Delaware. Na zachodzie i południu graniczy ze stanem Maryland, na północy ze stanem Pensylwania, a na północnym wschodzie z New Jersey. Jeden z trzynastu stanów pierwotnych. Leży na obszarze Niziny Nadbrzeżnej i obok Florydy jest najniżej położonym stanem Stanów Zjednoczonych. Nazwa stanu pochodzi od Thomasa Westa, barona De La Warr, angielskiego arystokraty i pierwszego gubernatora kolonialnego stanu Wirginia[3].

Delaware znajduje się w północno-wschodniej części półwyspu Delmarva. Jest drugim od końca (po Rhode Island) co do wielkości, szóstym od końca pod względem zaludnienia i szóstym pod względem gęstości zaludnienia stanem Stanów Zjednoczonych. Delaware dzieli się na trzy hrabstwa: New Castle, Kent i Sussex. W hrabstwach Sussex i Kent największą rolę w gospodarce odgrywa rolnictwo, natomiast w New Castle – przemysł.

Przed przybyciem Europejczyków w XVI w. Delaware był zamieszkany przez plemiona Lenni Lenape (na północy) i Nanticoke (na południu). W 1631 r. przybyli tu pierwsi Europejczycy, którymi byli Holendrzy. Zamieszkiwali obszar położony w pobliżu dzisiejszego miasta Lewes, który został przyłączony do kolonii Zwaanendael.

Duża część ziem uprawnych leży poniżej 18 m n.p.m. Na południu tereny bardziej piaszczyste i mniej urodzajne.

Delaware był pierwszym stanem, który ratyfikował Konstytucję Stanów Zjednoczonych, stąd przydomek: First State.

Historia

  • 1609 – na teren zajmowany dzisiaj przez stan dotarła ekspedycja Henry’ego Hudsona, angielskiego żeglarza i odkrywcy
  • po 1638 – powstało pierwsze osiedle (zbudowane przez Szwedów) – Fort Christine (obecnie Wilmington)
  • 1655 – kolonia przeszła na własność Holendrów z Nowego Amsterdamu (dziś Nowy Jork)
  • 1664 – obszar Delaware został przyłączony do Prowincji Pensylwanii (kolonia stała się własnością Wielkiej Brytanii)
  • 1703 – kolonia Delaware otrzymała ograniczoną autonomię
  • 1776 – kolonia uzyskała niepodległość
  • 1787 – na terenie Delaware został wprowadzony zakaz sprowadzania czarnoskórych niewolników
  • 7 grudnia 1787 – zgromadzenie stanowe ratyfikowało Konstytucję Stanów Zjednoczonych (kolonia stała się pierwszym stanem Stanów Zjednoczonych)
  • 1861-1865 – wojna secesyjna. Mimo że był to stan niewolniczy, Delaware walczył po stronie Unii
  • 2021- Joe Biden został wybrany pierwszym Prezydentem Stanów Zjednoczonych ze stanu Delaware

Etymologia

Pochodzi od nazwiska Thomasa Westa, barona De La Warr, pierwszego gubernatora Kompanii Wirginijskiej. Początkowo nazwano tak rzekę, później nazwę nadano zamieszkującemu te tereny plemieniu Indian[4].

Geografia

Mapa stanu Delaware
Diagram dwunastomilowego łuku, linii Mason-Dixon i „klinu”. Niebieskie i białe obszary znajdują się w całości w stanie Delaware, oprócz małego skrawka terenu na zachodnim skraju niebieskiego kola, należącego do stanu Maryland.
Staw Blackbird znajdujący się na terenie lasu stanowego Blackbird, w hrabstwie New Castle

Delaware jest drugim od końca pod względem wielkości stanem Stanów Zjednoczonych – jego długość wynosi 154 km, natomiast szerokość od 14 do 56 km, co daje powierzchnię 5060 km².

Granice Delaware są wyznaczone przez granicę ze stanem Pensylwania od północy, rzekę Delaware i Ocean Atlantycki od wschodu, a od zachodu i południa przez stan Maryland. Niewielkie obszary stanu są też usytuowane za wschodnią stroną estuarium rzeki Delaware, i te obszary graniczą na lądzie z New Jersey. Określenie północnej granicy stanu jest nietypowe. Większość z niego to łuk o okręgu o promieniu 12 mil (19.3 km) i środku w kopule budynku sądu w New Castle i jest znany jako Twelve Mile Circle. Jest to jedyna zaokrąglona granica międzystanowa w Stanach Zjednoczonych.

Granica ta rozciąga się od brzegu stanu New Jersey, po czym biegnie łukiem o długości 19 km wzdłuż rzeki Delaware. W pobliżu doliny, w sąsiedztwie stanu Maryland, granica zmierza na zachód. Około kilometr dalej granica ta kieruje się na południe. W pobliżu drogi międzystanowej U.S. Route 50 granica kieruje się na wschód, do wybrzeża Oceanu Atlantyckiego w mieście Ocean City. Klin o powierzchni 3 km², leżący w północno-zachodniej części stanu Delaware, przy zbiegu granic stanów Maryland i Pensylwania, na skutek problemów wiążących się z osiemnastowiecznymi technikami pomiarowymi stał się przedmiotem ciągnącego się przez wiele lat sporu pomiędzy otaczającymi go stanami, rozstrzygniętego na korzyść Delaware dopiero w 1921 roku.

Stan Delaware, razem z hrabstwami wschodniego wybrzeża należącymi do Maryland i dwoma hrabstwami Wirginii, tworzą Półwysep Delmarva, który rozciąga się wzdłuż Oceanu Atlantyckiego.

Topografia

Ukształtowanie powierzchni stanu Delaware ma charakter równinny. Stan ten posiada najniższą średnią wysokość ze wszystkich stanów USA[5]. Jego najwyższym wzniesieniem jest Ebright Azimuth, znajdujący się w pobliżu szkoły Concord High School – jego wysokość wynosi 137 m n.p.m.[5] W północnym krańcu Delaware znajduje się płaskowyż Piedmont, charakteryzujący się pofałdowanym terenem oraz licznymi wzgórzami. Resztę obszaru Delaware zajmuje Nizina Atlantycka charakteryzująca się płaskim, piaszczystym i, w niektórych miejscach, bagnistym terenem[6]. Granica między Piedmontem a Niziną Atlantycką biegnie wzdłuż drogi stanowej Delaware Route 2 biegnącej między miastami Newark i Wilmington. Wzdłuż zachodniej granicy Delaware biegnie grzbiet o wysokości od 23 do 24 metrów, który oddziela dorzecza rzeki Delaware od wschodu i zatoki Chesapeake.

Klimat

Delaware znajduje się w strefie przejściowej między wilgotnym klimatem subtropikalnym i klimatem kontynentalnym. Pomimo niewielkich rozmiarów (ok. 160 km długości z północy na południe) istnieją znaczne różnice w średniej temperaturze oraz opadach śniegu między hrabstwami Sussex i New Castle. W południowej części stanu panuje łagodniejszy klimat i dłuższy okres wegetacyjny niż w jego północnej części. Najwyższa temperatura powietrza w Delaware, zanotowana 21 lipca 1930 r. w Millsboro, wynosiła 43 °C. Najniższa temperatura, zanotowana 17 stycznia 1893 r. również w Millsboro, wynosiła –27 °C.

Środowisko

Przyroda stanu Delaware jest dosyć zróżnicowana. Hrabstwo New Castle jest porośnięte przez lasy nadbrzeżne północno-wschodnich Stanów Zjednoczonych (składające się głównie z lasów mieszanych) oraz mieszane lasy dębowe, typowe dla tej części Stanów Zjednoczonych[7]. Hrabstwa Sussex i Kent są porośnięte przez środkowoatlantyckie lasy nadbrzeżne, składające się z lasów iglastych[7]. Park stanowy Trap Pond jest jednym z najbardziej wysuniętych na północ miejsc w USA, gdzie rosną cypryśniki błotne.

Zarządzanie środowiskiem

Stan Delaware zapewnia subwencję w celu odtworzenia środowiska skażonego przez odpady[8].

Miejscowości

Największe miasta w stanie Delaware, powyżej 5000 mieszkańców (2022)[9]

Na terenie stanu Delaware znajduje się 57 miast (city lub town) i wsi (village), w tym 6 o liczbie ludności przekraczającej 10 000 mieszkańców, a 33 powyżej 1000 mieszkańców (2022 r.). Lista[9]:

Demografia

Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Delaware liczy 897 934 mieszkańców, co oznacza wzrost o 114 338 (14,6%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,3% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 18,1% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,6% ludności stanu stanowią kobiety[10].

Rasy i pochodzenie

Według spisu z 2010 roku, 69,7% mieszkańców stanowiła ludność biała (62,3% nie licząc Latynosów), 22,8% to Afroamerykanie, 4,1% to Azjaci, 2,6% miało rasę mieszaną, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki, 0,1% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 9,3% ludności stanu[10].

Największe grupy stanowią osoby pochodzenia irlandzkiego (18,8%), niemieckiego (16,5%), angielskiego (12,7%), włoskiego (10,2%) i polskiego (5,2%). Istnieją także duże grupy (ponad 10 tys.): Meksykanów, Szkotów, Portorykańczyków, Francuzów, Hindusów, Holendrów, Walijczyków i Afrykańczyków[11][12].

Język

Najpowszechniej używanymi językami są[13]:

Religia

Delaware
Pieczęć Delaware

Ten artykuł jest częścią serii:
Polityka stanu
Delaware

Dane z 2014 r.[14]:

Podział administracyjny

Stan podzielony jest na trzy hrabstwa.

Nazwa Rok założenia Stolica Liczba ludności[kiedy?] Powierzchnia (km²) Pochodzenie nazwy
Kent 1680 Dover 126 697 1103 hrabstwo Kent (Anglia)
New Castle 1664 Wilmington 500 265 1528 miasto New Castle
Hrabstwo Sussex 1680 Georgetown 156 638 2429 hrabstwo Sussex (Anglia)
Łącznie 783 600 5061

Uczelnie

Inne informacje

  • Klimat: umiarkowany ciepły, na pograniczu z podzwrotnikowym morskim; opady roczne ok. 1140 mm, średnia dobowa temperatura powietrza (na północy stanu) od 30 st.C w lipcu do -5 st.C w zimie.
  • Główne rzeki: Delaware, Brandywine Creek, Christina
  • Liczba parków stanowych: 13
  • Dewiza: Liberty and Independence („Wolność i niepodległość”)
  • Symbole: kurak błękitny, ostrokrzew amerykański, kwiat brzoskwini
  • Przemysł i bogactwa naturalne:
    • chemiczny (barwniki, nylon, wyroby petrochemiczne)
    • rolnictwo: hodowla drobiu, uprawa soi, kukurydzy, fasoli i szparagów
    • turystyka (liczne zabytki)
    • kanał Chesapeake & Delaware Canal – główna arteria komunikacyjna, dostępna nawet dla statków oceanicznych

Przypisy

  1. State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-06]. (ang.).
  2. U.S. Census Bureau QuickFacts: Delaware [online], www.census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
  3. ''Delaware'', Online Etymology Dictionary.
  4. Władysław Kopaliński „Drugi kot w worku – czyli z dziejów nazw i rzeczy”, s. 115, KAW Warszawa 1987, ISBN 83-03-02492-2.
  5. a b „Elevations and Distances in the United States”, United States Geological Survey.
  6. A Summary of the Geologic History of Delaware, Delaware Geological Survey.
  7. a b Olson, D. M, E. Dinerstein et al. (2001). „Terrestrial Ecoregions of the World: A New Map of Life on Earth”.BioScience 51 (11): s. 933–938. doi: 10.1641/0006-3568(2001)051[0933:TEOTWA 2.0.CO;2. ISSN 0006-3568.
  8. Montgomery, Jeff (May 14, 2011). „Cleaning up contamination”. The News Journal The News Journal(New Castle, Delaware: Gannett). DelawareOnline.
  9. a b City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-11]. (ang.).
  10. a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Delaware; UNITED STATES [online], www.census.gov [dostęp 2019-01-20] (ang.).
  11. U.S. Census Bureau, American FactFinder – Results [online], factfinder.census.gov [dostęp 2019-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-14] (ang.).
  12. Ancestry in Delaware (State) [online], statisticalatlas.com [dostęp 2019-01-20].
  13. Data Center Results [online], apps.mla.org [dostęp 2019-01-20].
  14. Adults in Delaware. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-14].
  15. State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-14].
Read more information:

Untuk film tahun 1941, lihat Tjioeng Wanara. Ciung Wanara (aksara Sunda: ᮎᮤᮅᮀ ᮝᮔᮛ) adalah legenda di kalangan orang Sunda di Indonesia. Cerita rakyat ini menceritakan legenda Kerajaan Sunda Galuh, asal muasal nama Sungai Pemali serta menggambarkan hubungan budaya antara orang Sunda dan Jawa yang tinggal di bagian barat provinsi Jawa Tengah.[1][2] Ciung WanaraPrabu SurotamaRaja Kerajaan GaluhBerkuasa739 – 783PendahuluTamperan BarmawijayaPenerusGuruminda Sang Minisr…

Artikel ini bukan mengenai abjad atau aksara. A Specimen of typeset fonts and languages, oleh William Caslon, dari Cyclopaedia 1728. Huruf (serapan dari Arab: حرف) adalah sebuah grafem (bentuk, goresan, atau lambang) dari suatu sistem tulisan, misalnya 26 huruf dalam alfabet Latin modern, atau 47 huruf dalam Hiragana. Dalam suatu huruf terkandung satu fonem atau lebih (tergantung jenis aksara), dan fonem tersebut membentuk suatu bunyi dari bahasa yang dituturkannya. Setiap aksara memiliki…

In 1980 werd het 50ste Campeonato Alagoano gespeeld voor voetbalclubs uit de Braziliaanse staat Alagoas. De competitie werd georganiseerd door de Federação Alagoana de Futebol en werd gespeeld van 31 mei tot 30 november. Er werden drie toernooien gespeeld en daarna een superfinale. CSA werd kampioen omdat het twee van de drie toernooien won. Eerste toernooi Eerste fase Plaats Club Wed. W G V Saldo Ptn. 1. CSA 7 7 0 0 25:6 14 2. CRB 7 6 0 1 16:2 12 3. ASA 7 5 0 2 14:6 10 4. CSE 7 3 1 3 5:8 7 5.…

Cet article est une ébauche concernant les transports en Île-de-France, les transports en commun et la Seine-et-Marne. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Provinois - Brie et Seine Logo du réseau de bus d'Île-de-France. Autocar en gare de gare de Marne-la-Vallée - Chessy Sud, sur la ligne express 50, en provenance de la gare de Provins. Situation Île-de-France Type Autocar et autobus Entrée en ser…

Three Tales Genre Musique contemporaineMusique minimaliste Musique Steve Reich Texte Steve Reich - Beryl Korot - interviews Langue originale Anglais Durée approximative environ 60 minutes Dates de composition 1996-2002 Partition autographe Boosey & Hawkes Création 12 mai 2002Festival de Vienne en Autriche Créationfrançaise 29 octobre 2002Festival d'automne à Paris modifier  Three Tales (signifiant en français Trois contes) est une œuvre de musique contemporaine et une création m…

Subset of ethnobiology Not to be confused with Furry fandom. Sled dog racing in Alaska Anthrozoology, also known as human–nonhuman-animal studies (HAS), is the subset of ethnobiology that deals with interactions between humans and other animals. It is an interdisciplinary field that overlaps with other disciplines including anthropology, ethnology, medicine, psychology, social work, veterinary medicine, and zoology. A major focus of anthrozoologic research is the quantifying of the positive ef…

American linguist (1929–1985) Warren CowgillBorn(1929-12-19)December 19, 1929Grangeville, Idaho, U.S.DiedJune 20, 1985(1985-06-20) (aged 55)SpouseKathryn MarkhusChildren1RelativesGeorge Cowgill (twin brother)Academic backgroundEducationStanford UniversityYale UniversityAcademic workInstitutionsYale UniversityMain interestsIndo-European languages Warren Cowgill (/ˈkoʊɡɪl/;[1] December 19, 1929 – June 20, 1985) was an American linguist. He was a professor of linguistics at Yal…

Defunct flying squadron of the Royal Air Force No. 159 Squadron RAFNo. 159 Squadron badgeActive1 June 1918 - 4 July 1918 2 July 1942 – 1 June 1946Country United KingdomBranch Royal Air ForceRoleBombing, mining, reconnaissance, transportMotto(s)Latin: Quo non, quando non(Translated: Whither not, When not?)[1][2]EngagementsFar East 1942-45CommandersNotablecommandersJames BlackburnInsigniaSquadron Badge heraldryIn Front of logs inflamed, a peacocks head erased, in the beak a woodm…

American canoeist Devin McEwanMcEwan at the 2016 OlympicsPersonal informationBorn (1984-10-11) October 11, 1984 (age 39)Salisbury, Connecticut, U.S.Height178 cm (5 ft 10 in)[1]Weight77 kg (170 lb)SportSportCanoe slalomClubHousatonic Area Canoe and Kayak Squad Medal record Men's canoe slalom Representing the  United States Pan American Games 2015 Toronto C-2 Devin McEwan (born October 11, 1984) is an American slalom canoeist who has competed since 2001.&…

Only A Theory: Evolution and the Battle for America's Soul CoverAuthorKenneth R. MillerCountryUnited StatesLanguageEnglishSubjectsCreationismEvolutionPublisherPenguin GroupPublication date12 June 2008Media typePrint (Hardcover)Pages256ISBN978-0-670-01883-3Preceded byFinding Darwin's God  Only A Theory: Evolution and the Battle for America's Soul is a 2008 book by the American cell biologist and Roman Catholic Kenneth R. Miller.[1] In the book, Miller examines the battle be…

This article is about the treatise sometimes attributed to Aristotle. For the dialogue by Xenophon, see Oeconomicus. Book cover of an edition of Oikonomikos from 1830. The Economics (Greek: Οἰκονομικά; Latin: Oeconomica) is a work ascribed to Aristotle. Most modern scholars attribute it to a student of Aristotle or of his successor Theophrastus.[1] Introduction The title of this work means household management and is derived from the Greek word, οἶκος, oikos, meaning hou…

American actress and rapper (born 1988) AwkwafinaAwkwafina in 2018BornNora Lum (1988-06-02) June 2, 1988 (age 35)Stony Brook, New York, U.S.EducationUniversity at Albany (BA)Occupations Actress rapper comedian Years active2005–presentAwardsFull listMusical careerOriginQueens, New York, U.S.Genres Alternative hip hop comedy hip hop East Coast hip hop Instrument(s)VocalsWebsitewww.awkwafina.com AwkwafinaNora LumChinese林家珍TranscriptionsStandard MandarinHanyu PinyinLín JiāzhēnYu…

Swedish politician Lena Rådström BaastadGovernor of Örebro CountyIncumbentAssumed office 1 March 2023MonarchCarl XVI GustafPrime MinisterUlf KristerssonPreceded byMaria LarssonSecretary-General of the Social Democratic PartyIn office27 August 2016 – 6 November 2021LeaderStefan LöfvenPreceded byCarin JämtinSucceeded byTobias BaudinMayor of Örebro MunicipalityIn office1 June 2011 – 27 February 2016Preceded byKent PerssonSucceeded byKenneth Nilsson Personal detailsBo…

1906 book by J. Howard Moore The Universal Kinship AuthorJ. Howard MooreCountryUnited StatesLanguageEnglishSeriesInternational Library of Social ScienceSubjectAnimal rights, ethics, evolutionPublisherCharles H. Kerr & Co.Publication date1906 (reissued edition, 1916; reissued edition, 1992)Media typePrintPages329OCLC3704446 The Universal Kinship is a 1906 book by American zoologist, philosopher, educator and socialist J. Howard Moore. In the book, Moore advocated for a secular sentiocent…

2002 film by Jason Stutter This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Tongan Ninja – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2019) (Learn how and when to remove this template message) Tongan NinjaDirected byJason StutterWritten byJemaine Clement and Jason StutterProduced byAndrew Calder & Jaso…

The Tenbury and Bewdley Railway was an English railway company that built its line from Bewdley in Worcestershire to Tenbury station, which was in Shropshire. The line connected the Severn Valley Railway at Bewdley with the Tenbury Railway at Tenbury. The Tenbury Railway connected at Woofferton with the Shrewsbury and Hereford Railway main line. Two railways were sometimes referred to as the Wyre Forest line or simply the Tenbury Line. The Tenbury and Bewdley Railway opened its line in 1864. It …

2015 novel by Michel Houellebecq Submission First edition coverAuthorMichel HouellebecqOriginal titleSoumissionTranslatorLorin SteinCountryFranceLanguageFrenchPublisherFlammarion (France)Publication date7 January 2015Published in English10 September 2015Media typePrintPages320ISBN978-2-08-135480-7 Submission (French: Soumission) is a novel by French writer Michel Houellebecq.[1] The French edition of the book was published on 7 January 2015 by Flammarion, with German (Unte…

1995 film by T. Rama Rao Ravan Raaj: A True StoryPromotional PosterDirected byT. Rama RaoWritten bySanjeev DuggalAdesh K.Arjun (dialogue)Produced byManoj ChaturvediBobby AnandStarringMithun ChakrabortyAditya PancholiShakti KapoorMadhooHarish KumarSheeba AkashdeepCinematographyJayanan VincentMusic byViju ShahRelease date 28 June 1995 (1995-06-28) Running time153 minutesCountryIndiaLanguageHindiBudgetest.₹2.50 crore[1]Box officeest.₹8.81 crore[2] Ravan Raaj: A Tr…

ShetlandUseCivil flag Proportion3:5[1]Adopted2005DesignAzure, a cross argent in Scandinavian formDesigned byRoy Grønneberg & Bill Adams[1] Photograph of the flag flying in Unst The flag of Shetland is a white or silver Nordic cross on a blue background. The flag uses the colours of the flag of Scotland, but in the form of the Nordic cross in order to symbolise Shetland's historical and cultural ties with Scandinavia. The official recommended colour of the flag of Scotla…

Pirate radio station broadcasting to England Radio 270 car window sticker from 1967 Radio 270 was a pirate radio station serving Yorkshire and the North East of England from 1966 to 1967. It broadcast from a converted Dutch lugger called Oceaan 7 positioned in international waters off Scarborough, North Yorkshire followed by a move to a more sheltered position off Bridlington.[1] Origins In 1965 a group of Yorkshire businessmen formed a consortium to establish an offshore radio station t…

Kembali kehalaman sebelumnya

Lokasi Pengunjung: 35.153.156.108