Share to: share facebook share twitter share wa share telegram print page

Gaz ziemny

Zbiornik na gaz ziemny

Gaz ziemny, zwany również błękitnym paliwem albo po prostu gazem – rodzaj paliwa kopalnego pochodzenia organicznego, gaz zbierający się w skorupie ziemskiej w pokładach wypełniających przestrzenie, niekiedy pod wysokim ciśnieniem. Pokłady gazu ziemnego występują samodzielnie lub towarzyszą złożom ropy naftowej lub węgla kamiennego. Gaz ziemny jest nieodnawialnym źródłem energii.

Charakterystyka

Zawartość składników jest zmienna i zależy od miejsca wydobycia, jednak głównym składnikiem stanowiącym ponad 90% gazu ziemnego jest zawsze metan. Oprócz niego mogą występować niewielkie ilości etanu, propanu, butanu i innych związków organicznych oraz mineralnych. Gaz ziemny jest bezwonny i jest specjalnie nawaniany przed wprowadzeniem do sieci gazowej w celu ułatwienia wykrycia jego obecności w powietrzu. Gaz ziemny jest mniej szkodliwy dla środowiska niż inne źródła energii: emisja CO2 ze spalania gazu jest do 24% mniejsza niż w przypadku ropy oraz do 41% mniejsza niż w przypadku węgla kamiennego[1]. Znacznie zredukowana jest także emisja innych substancji chemicznych, w tym rtęci, siarki oraz dwutlenku azotu[2].

Zasoby

Zasoby gazu ziemnego na świecie w miliardach metrów sześciennych w roku 2012[3]:

Pozycja Państwo Zasoby
w mld m³
* Świat 208 400
1 Rosja 47 570
2 Iran 33 070
3 Katar 25 200
4 Turkmenistan 24 300
5 Arabia Saudyjska 8 028
6 Stany Zjednoczone[i] 7 716
7 Zjednoczone Emiraty Arabskie 6 089
8 Wenezuela 5 524
9 Nigeria 5 110
10 Algieria 4 502
11 Indonezja 3 994
12 Chiny 3 200
13 Irak 3 171
14 Kazachstan 2 407
15 Malezja 2 350
16 Egipt 2 186
17 Unia Europejska 2 008
18 Norwegia 2 007
19 Uzbekistan 1 841
20 Kuwejt 1 798
21 Kanada 1 727
22 Libia 1 495
23 Holandia[ii] 1 303
24 Indie 1 154
25 Ukraina 1 104
...
55 Polska 95
  1. Dane z 2009 roku.
  2. Największe złoża w Unii Europejskiej.


Według OECD światowe zasoby gazu ziemnego są nadal znaczne, choć ich wydobycie będzie coraz trudniejsze:

Zasoby gazu wystarczą, aby pokryć wszystkie wyobrażalne wzrosty zapotrzebowania do 2030 r. i dużo dłużej, jednak koszty wydobycia nowych zasobów będą rosnąć w długim okresie. Na koniec 2008 r. potwierdzone złoża gazu na świecie wyniosły ponad 180 bln m³ – co stanowi około 60 lat produkcji na obecnym poziomie wydobycia (...) Całość światowych wydobywalnych w długim okresie zasobów gazu jest szacowana na poziomie ponad 850 bln m³

World Energy Outlook 2009[4]

Zasoby podwodne

W niskiej temperaturze i przy wysokim ciśnieniu metan tworzy z wodą klatraty metanu. Szacuje się, że zasoby metanu w klatratach wynoszą 2,5–10 razy więcej niż złoża podziemne[5]. Budzą one zainteresowanie jako potencjalne źródła do pozyskiwania gazu ziemnego[6]. Stanowią jednak też zagrożenie dla klimatu Ziemi (globalne ocieplenie) ze względu na duży potencjał cieplarniany metanu i spontaniczne jego uwalnianie z klatratów do atmosfery[7].

Wydobycie

W światowym wydobyciu gazu ziemnego w 2001 przodowały:

Pozycja Państwo Wydobycie w PJ Wydobycie w mld m³[a]
* Świat 100 000 3300
1 Rosja 23 200 765,6
2 USA 21 100 696,3
3 Kanada 6 500 214,5
4 Algieria 3 400 122,2
5 Iran 2 350 77,55
6 Holandia 2 200 72,6
7 Norwegia 2 200 72,6
8 Uzbekistan 2 150 70,95
9 Meksyk 2 050 67,65

W światowym wydobyciu gazu ziemnego w 2017 przodowały[8]:

Pozycja Państwo Wydobycie w mld m³
* Świat 3680,4
1 USA 734,5
2 Rosja 635,6
3 Iran 223,9
4 Kanada 176,3
5 Katar 175,7
6 Chiny 149,2
7 Norwegia 123,2
8 Australia 113,5
9 Arabia Saudyjska 111,4
10 Algieria 91,2

Europa

Największym producentem gazu ziemnego w Europie Północnej jest Norwegia, która bogaci się dzięki złożom pod dnem Morza Norweskiego oraz Morza Północnego. Zapewniają one bezpieczeństwo energetyczne temu nordyckiemu państwu oraz stałe dochody, które dzięki wcześnie przyjętym założeniom politycznym w całości są przeznaczane na modernizację norweskiej gospodarki.

3 października 2006 na hurtowym rynku gazu w Wielkiej Brytanii nastąpiło niespotykane wydarzenie – ceny osiągnęły po raz pierwszy w historii wartość ujemną. Producenci byli zmuszeni dopłacać odbiorcom, aby pozbyć się nadwyżek towaru. Było to związane z komercyjnym uruchomieniem nowego gazociągu Langeled, transportującego gaz z Norwegii do Anglii. W ramach testów wpompowano do niego dodatkowe ilości gazu, które „zalały” Europę.

Polska

Złoża gazu ziemnego w Polsce (mapy koncesji geologicznych udostępnia Ministerstwo Środowiska[9])

W Polsce gaz ziemny wydobywa się głównie na Podkarpaciu (Przemyśl, Husów, Sanok) i zapadlisku przedkarpackim (wysokometanowy) w wyniku odmetanowywania kopalni węgla kamiennego w GOP, w Wielkopolsce (Odolanów, Kościan[10], Grodzisk Wielkopolski[11], Międzychód) oraz Lubuskiem (Drezdenko). Pierwsze odwierty zakończyły się powodzeniem i uruchomienie 13 kopalń planowane jest przez PGNiG już w 2012 roku. W ostatnim czasie[kiedy?] rozpoczęły się nowe badania w celu potwierdzenia obecności ropy w okolicach Szamotuł oraz Trzcianki i Czarnkowa.[potrzebny przypis]

Oprócz metod tradycyjnych w Polsce istnieją także możliwości niekonwencjonalnego uzyskiwania gazu ziemnego. Może to być metan ze złóż węgla, metan z łupków oraz gaz wydobywany z izolowanych porów skalnych[12]. Zasoby takie szacuje się na 1,5–3 bln metrów sześciennych. W roku 2010 rozpoczęły się prace poszukiwawcze, które w perspektywie kilku lat dadzą odpowiedź, czy takie złoża istnieją. Złoża konwencjonalne są szacowane na 98 mld metrów sześciennych[13][14].

Na przełomie lat 2015/2016 wydobycie krajowe zaspokajało ok. 1/3 zapotrzebowania na gaz w Polsce. Pozostałe 2/3 pochodziły z importu, przede wszystkim z Rosji[15].

Zapotrzebowanie Polski na gaz w roku 2019 wynosiło około 18 mld m³[16].

Przetwórstwo gazu ziemnego

Gaz ziemny docierający do końcowego użytkownika znacznie się różni od składu gazu wydobywanego. Większość dostarczanego gazu to jest tzw. gaz wysokometanowy, ale gaz surowy zanim zostanie wtłoczony do rurociągów, musi zostać oddzielony od innych frakcji węglowodorów i oczyszczony z zanieczyszczeń. Niektóre węglowodory takie jak etan, propan, butan są bardzo wartościowe jako niezależne produkty, ale nie mogą być tłoczone gazociągami ze względu na tendencję do skraplania się. W surowym gazie ziemnym występują też para wodna, hel, siarka i siarkowodór, dwutlenek węgla, resztki ropy (zwłaszcza przy gazie towarzyszącym wydobywaniu ropy naftowej). Instalacje do przetwórstwa gazu ziemnego nie wymagają aż tak dużych nakładów jak rafinerie ropy naftowej, ale wraz z całą infrastrukturą przesyłową są one na tyle wysokie w przypadku gazu towarzyszącego wydobywaniu ropy naftowej, że często firmy wydobywcze wolą surowy gaz spalić niż przetworzyć i przesłać rurociągami lub w postaci gazu skroplonego do końcowego użytkownika[17]. Redukcja nieuzasadnionego spalania surowego gazu ziemnego jest jedną z trosk Banku Światowego mającą na celu ochronę środowiska naturalnego i redukcję emisji dwutlenku węgla[18].

 Osobny artykuł: LNG.

Substitute natural gas – zastępczy gaz ziemny[19]

Choć gaz ziemny z definicji jest paliwem kopalnym, możliwe jest produkowanie gazu o zbliżonych właściwościach z innych surowców. Podstawowy składnik gazu ziemnego, czyli metan, jest produktem m.in. fermentacji metanowej i znajduje się w gazie wysypiskowym, biogazie, gazie z odmetanowania kopalń. Możliwe jest również jego produkowanie z gazu syntezowego w procesie syntezy Fischera-Tropscha. Wykorzystanie sztucznie otrzymywanego metanu możliwe jest w dwóch wariantach:

  • oczyszczenie surowca (np. biogazu) w sposób zapewniający nieszkodliwość dla rurociągów, a następnie wprowadzenie go do gazociągu w niewielkiej ilości, co nie spowoduje przekroczenia norm jakości gazu w sieci przesyłowej,
  • oczyszczenie surowca, a następnie usunięcie z niego składników, których zawartość spowoduje niespełnienie norm jakości (przede wszystkim składników niepalnych obniżających wartość opałową i pary wodnej) i wprowadzenie go jako jedynego paliwa do sieci przesyłowej.

Wykorzystanie zastępczego gazu ziemnego z jednej strony pozwala na utylizację niekiedy uciążliwego odpadu (gaz wysypiskowy), a z drugiej na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i niezależności od importu.

Podział gazu ziemnego

Ze względu na zawartość składników węglowodorowych:

  • suchy (mało propanu i wyższych węglowodorów)
  • mokry (propan i wyższe węglowodory w ilościach od 5–10%)

Ze względu na zawartość azotu:

  • gazy bezazotowe (zawartość azotu poniżej 1–3%)
  • gazy niskoazotowe (zawartość azotu w granicach 3–10%)
  • gazy zaazotowane (zawartość azotu powyżej 10%)

Ze względu na zawartość siarkowodoru (siarki):

  • gazy małosiarkowe (zawartość siarkowodoru poniżej 0,3%)
  • gazy siarkowe (zawartość siarkowodoru w granicach 0,3–3%)
  • gazy wysokosiarkowe (zawartość siarkowodoru powyżej 3%)

Zobacz też

Uwagi

  1. Przyjmując średnią wartość opałową gazu ziemnego na 30 MJ/m³ 1 PJ odpowiada około 33 mln m³ gazu ziemnego.

Przypisy

  1. Tabela 2. Wskaźniki emisji CO2 - WE CO2 - dla wybranych paliw nieodnawialnych (konwencjonalnych), [w:] Informacja Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki Nr 34 /2017 w sprawie zasad ustalania poziomu emisyjności CO2 na potrzeby aukcyjnego systemu wsparcia, o którym mowa przepisach ustawy o odnawialnych źródłach energii, Urząd Regulacji Energetyki, 9 maja 2017 [dostęp 2022-01-10].
  2. Gaz ziemny – wybór czystszej energii.
  3. Natural gas - proved reserves
  4. World Energy Outlook 2009 www.worldenergyoutlook (dostęp 2009), publ. International Energy Agency.
  5. Krystyna Forowicz, Gazohydraty – nowe źródło energii czy bomba ekologiczna [online], Energia.org.pl, 15 kwietnia 2005 [zarchiwizowane z adresu 2008-02-05].
  6. Gas hydrates [online], National Energy Technology Laboratory [dostęp 2019-12-04] (ang.).
  7. Zachodnia część USA spoczywa na prawdziwej "tykającej bombie" [online], nt.interia.pl [dostęp 2019-12-04].
  8. Magdalena Januszek, TOP 50 największych producentów i konsumentów gazu 2017: ranking [online], inzynieria.com, 10 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-19].
  9. Mapy koncesji na poszukiwanie, rozpoznawanie oraz wydobywanie ropy naftowej, gazu ziemnego i metanu pokładów węgla kamiennego oraz bezzbiornikowe magazynowanie substancji i składowanie odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych. [w:] Strona internetowa Ministerstwa Środowiska [on-line]. www.mos.gov.pl. [dostęp 2016-08-22]. (pol.).
  10. Karina Jankowska: Gaz już oficjalny. [w:] Kościan.net.Wybrane artykuły z Gazety Kościańskie nr 159 [on-line]. 27 lutego 2002. [dostęp 2013-10-07]. (pol.).
  11. Ośrodek Kopalń Grodzisk Wielkopolski. [w:] PGNiG S.A. [on-line]. www.zielonagora.pgnig.pl. [dostęp 2015-12-18]. (pol.).
  12. O gazie niekonwencjonalnym.
  13. Amerykanie: Polacy siedzą na skarbie; Rosja zaniepokojona. Wirtualna Polska, 27 stycznia 2010.
  14. Nowe sposoby wydobycia gazu zmienią geopolitykę w Europie. WSJ, 15 marca 2010. [dostęp 2015-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-14)].
  15. Polska importuje gaz głównie z Rosji. Bankier.pl, 2015-11-25. [dostęp 2017-05-20].
  16. Polska znów może ostatni raz stanąć w obliczu szantażu gazowego. Kontrakt z Rosją wraca jak zły sen
  17. naturalgas.org. naturalgas.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-07)]..
  18. Global Gas Flaring Reduction Partnership. web.worldbank.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-06)]..
  19. SNG – sztuczny gaz ziemny.

Linki zewnętrzne

Read more information:

本條目存在以下問題,請協助改善本條目或在討論頁針對議題發表看法。 此條目需要补充更多来源。 (2014年3月16日)请协助補充多方面可靠来源以改善这篇条目,无法查证的内容可能會因為异议提出而被移除。致使用者:请搜索一下条目的标题(来源搜索:中国中央电视台相关争议 — 网页、新闻、书籍、学术、图像),以检查网络上是否存在该主题的更多可靠来源(判定指…

American serial killer (1949–1992) Robert BerdellaBerdella pictured at his Westport shop called Bob's Bazaar Bizarre in December 1986.BornRobert Andrew Berdella Jr.(1949-01-31)January 31, 1949Cuyahoga Falls, Ohio, U.S.DiedOctober 8, 1992(1992-10-08) (aged 43)Missouri State Penitentiary, Jefferson City, Missouri, U.S.Other namesThe Kansas City ButcherThe CollectorMotiveSexual sadismPossessionControl[1]Conviction(s)First-degree murder (×2)Second-degree murder (×4)Se…

п о р Світова спадщина ЮНЕСКО в Німеччині Культурні об'єкти Аахенський собор Шпаєрський собор Вюрцбурзька резиденція Паломницька церква у Вісі Палац Аугустусбург і мисливський будинок Фалькенлюст Кафедральний собор Вознесіння Св. Марії і церква Св. Михаїла Трір: Давньор…

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (نوفمبر 2019) كريس سانت كروا معلومات شخصية الميلاد 2 مايو 1979 (44 سنة)  فورهيز، نيوجيرسي  [لغات أخرى]‏  مواطنة الولايات المتحدة  الوزن 200 رطل  الحياة العملية ا…

У Вікіпедії є статті про інші значення цього терміна: Пасицели. село Пасицели Країна  Україна Область Одеська область Район  Подільський район Громада Ананьївська міська громада Код КАТОТТГ UA51120010230069859 Основні дані Засноване 1895 Перша згадка 1895[1] Населення 367 Площ

Council of Europe anti-torture agency This article is about the Council of Europe body. For human rights NGO operating in the Russian Federation, see Committee for the Prevention of Torture (Russia). Not to be confused with United Nations Convention Against Torture § Committee against Torture, or Committee for the Prevention of Torture in Africa. This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sourc…

Yang Berbahagia Dato'Sheila MajidSheila Majid pada November 2015.Informasi latar belakangNama lahirShaheila binti Abdul MajidLahir3 Januari 1965 (umur 58)Kuala Lumpur, Selangor, MalaysiaGenreJazz, swing pop, pop rock, R&BPekerjaanPenyanyi, aktrisInstrumenVokalTahun aktif1984–sekarangLabelTitra Industries Sdn. Bhd. Roslan Aziz Productions (RAP) EMI (Malaysia) Sdn. Bhd. Warner Music (Malaysia) Sdn. Bhd.Artis terkaitZainal Abidin, Afdlin Shauki, Zubir Ali, Johan Nawawi, Nora, Liza Aziz, …

States and union territories of India ordered by Area Population GDP (per capita) Abbreviations Access to safe drinking water Availability of toilets Capitals Child nutrition Crime rate Ease of doing business Electricity penetration Fertility rate Forest cover Highest point HDI Home ownership Household size Human trafficking Institutional delivery Life expectancy at birth Literacy rate Media exposure Number of vehicles Number of voters Open defecation Origin of name Past population Places of wor…

Skyscraper in Manhattan, New York Park Avenue Tower 65 East 55th StreetGeneral informationStatusOpenedLocationMidtown Manhattan, New York CityCoordinates40°45′39″N 73°58′19″W / 40.76083°N 73.97194°W / 40.76083; -73.97194Completed1986OwnerBlackstone GroupHeightArchitectural561 ft (171 m)Technical detailsFloor count36Floor area592,000 sq ft (55,000 m2)Design and constructionArchitect(s)Murphy/Jahn ArchitectsDeveloperPark Tower Realty Par…

146th running Preakness Stakes 146th Preakness StakesPreakness StakesGrade I stakes raceThe Middle Jewel of the Triple CrownThe Run for the Black-Eyed SusansLocationPimlico Race CourseBaltimore, Maryland, U.S.DateMay 15, 2021 (2021-05-15)Distance1+3⁄16 mi (9.5 furlongs; 1,900 m)Winning horseRombauerWinning time1:53.62Final odds11.80–1JockeyFlavien PratTrainerMichael W. McCarthyOwnerJohn & Diane FradkinConditionsFastSurfaceDirtAttendance10,000← 2020…

Maquette de Saliout 7 à Moscou. Saliout (du russe Салют signifiant « Salut » en français) est une famille de stations spatiales soviétiques. La première station de la série, Saliout 1, est lancée en 1971. Avec une masse de 19 tonnes correspondant à la capacité de lancement de la fusée Proton, la station dispose d'un espace habitable de 100 m3 permettant d'accueillir un équipage permanent de trois cosmonautes. La relève des équipages est effectuée par des v…

Territorio Norte de Baja California Territorio federal 1931-1952 Localización del territorio Norte de Baja California en MéxicoCapital MexicaliEntidad Territorio federal • País MéxicoIdioma oficial EspañolSuperficie hist.   • 1931 71 450 km²Historia   • 1931 Creación • 16 de enerode 1952 Conversión en estadoJefe político• 1947-1952 Alfonso García González Precedido por Sucedido por ← → [editar datos en Wikidata] El Territ…

The following is a list of Japanese nuclear power plants. After the Fukushima Daiichi nuclear disaster, all 17 major plants were shut down. As of 2022, only 6 out of 17 major nuclear power plants operate in the country, operated by the Kyushu Electric Power (Kyuden), Shikoku Electric Power Company (Yonden) and Kansai Electric Power Company (Kanden). identifier Plant pending restart approval Pending restart with government approval Plant operating with limited capacity (some reactors pending rest…

Het wapen van Rhoon Het wapen van Rhoon werd op 24 juli 1816 door de Hoge Raad van Adel in gebruik bevestigd bij de Zuid-Hollandse gemeente Rhoon. De gemeente werd in 1985 opgeheven om in de fusiegemeente Albrandswaard op te gaan. Geschiedenis In het jaar 1200 werd de plaats Rhoon gesticht, het gebied rondom Rhoon werd ook aan Biggo van Duyveland beleend door Dirk VII van Holland. Van Duyveland liet het gebied rond Rhoon, een zandplaat, bedijken en stichtte de heerlijkheid Rhoeden. In 1432 werd …

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: 486th Air Expeditionary Wing – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2013) (Learn how and when to remove this template message) 486th Air Expeditionary WingActive1943–1945; 1956–1962; 1987–1988Country United StatesBranch United State…

Particulate respirator meeting the N95 standard N95 redirects here. For other uses, see N95 (disambiguation). An N95 respirator for industrial use Surgical N95 respirators for use in health care are both approved by NIOSH (as a respirator) and cleared by FDA (as a fluid-resistant surgical mask) An N95 filtering facepiece respirator, commonly abbreviated N95 respirator,[1] is a particulate-filtering facepiece respirator that meets the U.S. National Institute for Occupational Safety and He…

Russian singer (born 1942) Lev LeshchenkoЛев ЛещенкоBornLev Valerianovich Leshchenko (1942-02-01) 1 February 1942 (age 81)Moscow, Soviet UnionAlma materRussian Academy of Theatre ArtsOccupationSingerTitlePeople's Artist of the RSFSR (1983)Awards Full cavalier of the Order For Merit to the Fatherland (Russia) Order of Friendship of Peoples (USSR) Order of the Badge of Honour (USSR) Order of Friendship (Kazakhstan) Sopot International Song Festival (Winner,1972) Musical careerG…

Japanese manga series Koe de Oshigoto!Volume 1 cover, featuring Kanna Aoyagiこえでおしごと!GenreComedy, Romance MangaWritten byAzure KonnoPublished byWani BooksEnglish publisherNA: Manga PlanetMagazineComic GumDemographicSeinenOriginal runMay 26, 2008 – April 26, 2013Volumes10 Original video animationKoe de Oshigoto! The AnimationDirected byNaoto HosodaWritten byMasashi SuzukiMusic byYM-FACTORYStudioStudio GokumiLicensed byNA: Media BlastersReleased Novembe…

NZHVM 4842, Leyland-Werkspoor LE-WS, bouwjaar 1960, Stichting Haags Bus Museum Leyland-Werkspoor 4100 en A-road bussen van NZH op het Kennemerplein (Haarlem) in 1965. NZHVM 5003, Leyland-Werkspoor LE-WS, bouwjaar 1962, op de NS-busdienst (Amsterdam-Den Haag) in 1962 Uitzicht voor de chauffeur door het 'bolle raam De bolramer was een streekbus voor het Nederlandse openbaar vervoer, die werd gebouwd tussen 1956 en 1967. Van dit autobustype werden vele honderden exemplaren gebouwd. Hij kan gezien w…

Highway in Washington State Route 290Hamilton Street, Trent AvenueRoute informationMaintained by WSDOTLength18.33 mi[1] (29.50 km)Existed1964[2]–presentMajor junctionsWest end I-90 in SpokaneMajor intersections SR 27 in Spokane ValleyEast end SH-53 at Idaho state border LocationCountryUnited StatesStateWashingtonCountiesSpokane Highway system State highways in Washington Interstate US State Scenic Pre-1964 1964 renumbering Former ← SR 285→…

Kembali kehalaman sebelumnya

Lokasi Pengunjung: 3.237.65.102