Johann Demel von Elswehr

Data i miejsce urodzenia	29 marca 1825 Cieszyn
Data i miejsce śmierci	15 września 1892 Opawa
Burmistrz Cieszyna
Okres	od 1861 do 15 września 1892
Poprzednik	Ludwik Klucki
Następca	Leonard Demel von Elswehr
poseł na Sejm Krajowy w Opawie
Okres	od 1861 do 15 września 1892
Odznaczenia

Johann Nepomuk Demel Ritter von Elswehr (ur. 29 marca 1825 w Cieszynie, zm. 15 września 1892 w Opawie) – niemiecki^[1] adwokat, burmistrz Cieszyna w latach 1861–1875 i od 1876 roku, przywódca cieszyńskich niemieckich liberałów^[2].

Był synem Antona, notariusza; bratem Augusta. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wiedeńskim.

Był posłem do parlamentu frankfurckiego w 1848 i 1849 roku (jako reprezentant Niemców ze Śląska Cieszyńskiego^[3]). Był także posłem do parlamentu wiedeńskiego oraz do Sejmu Śląskiego w Opawie.

Był współzałożycielem (wraz z Franzem Heinem i Hansem Kudlichem), utworzonego w roku 1848 Związku Ślązaków Austriackich – prekursora tzw. ruchu ślązakowskiego.

Na przełomie lat 50. i 60. XIX w. powrócił do Cieszyna. W 1861 roku został burmistrzem Cieszyna. Jako taki dbał o rozwój miasta – za jego kadencji wprowadzono oświetlenie i nową kanalizację wodną. Z drugiej strony torpedował inicjatywy narodowościowe Polaków.

W 1866 roku w czasie inwazji pruskiej na Cieszyn udało mu się uchronić miasto przed wysoką kontrybucją; uratował przed wysadzeniem most na Olzie. W 1867 roku za te zasługi został podniesiony do stanu szlacheckiego.^[4]

25 września 1882 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Cieszyna. W 1891 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Franciszka Józefa.

15 września 1892 roku pod jego przewodnictwem Sejm Śląski bez odsyłania do komisji odrzucił wniosek polskich posłów w sprawie wykluczenia języka niemieckiego jako wykładowego w pierwszych klasach; postulowano wprowadzenie w jego miejsce języka polskiego lub czeskiego oraz założenie seminariów dla polskich i czeskich nauczycieli. Johann Demel zmarł tego samego dnia – przyczyną śmierci był zawał serca. Został pochowany na Cmentarzu Komunalnym w Cieszynie.

Jego synami byli Leonard, prawnik i burmistrz Cieszyna; Brunon, prawnik, i Percywal, oficer.

Związek Ślązaków Austriackich

• Golec J., Bojda S., Słownik biograficzny ziemi cieszyńskiej, t. 1, Cieszyn 1993, s. 78–79.
• Spyra J., Honorowi obywatele miasta Cieszyna 1849-1938, [w:] 500 lat ratusza i rynku w Cieszynie 1496-1996, pod red. I. Panica i M. Makowskiego, Cieszyn 1996, s. 93–94.
• Jerczyński D., Orędownicy niepodległości Śląska, Zabrze 2005, s. 78–81.
• Valeček, M., „Náš starosta je mrtev!“ Reflexe úmrtí těšínského starosty Johanna Demela Ritter von Elswehr v dobovém tisku. Těšínsko, 2022, rocz. 65, nr 2, s. 37–50.

• Johann Nepomuk Demel von Elswehr {j. czeski)