Ukształtowanie powierzchni Tytana
Mapa powierzchni Tytana – mozaika zdjęć w podczerwieni wykonanych przez sondę Cassini .
Na powierzchni Tytana , największego księżyca Saturna można wyróżnić następujące formacje geologiczne[1] :
Nazwa
Tłumaczenie
Znaczenie[2]
Cecha albedo
–
Obszar wyróżniający się jasnością
Arcus, arcūs
łuk
Obiekt geograficzny o kształcie łuku
Collis, colles
wzgórze
Małe wzgórze lub wybrzuszenie terenu
Facula, faculae
mała pochodnia
Jasna plamka
Fluctus, fluctūs
fala
Teren zalewowy
Flumen, flumina
rzeka
Rzeka węglowodorów
Insula, insulae
wyspa
Wyspa na jeziorze
Crater
krater
krater uderzeniowy
Labyrinthus, labyrinthi
labirynt
kompleks dolin
Lacus, lacūs
jezioro
jezioro węglowodorów
Lacuna, lacunae
dziura, luka
Obniżenie terenu o nieregularnym, wyraźnym kształcie, zapewne suche dno jeziora
Macula, maculae
plama
Ciemna plama
Mare, maria
morze
Bardzo duże jezioro węglowodorów
Mons, montes
góry
Góry
Patera, paterae
misa
Krater z poszarpanym brzegiem, potencjalnie krater wulkaniczny
Planitia, planitiae
równina
Równina
Obrączki (duże formacje obrączkowe)
–
Obiekt geograficzny o kształcie pierścienia
Regio, regiones
obszar
Duży obszar wyróżniający się kolorem lub jasnością wśród otaczających
Terra, terrae
ziemia
Wyróżniający się obszar
Unda, undae
fala
Pole wydm
Virga, virgae
kreska
Obiekt geograficzny o liniowym kształcie, wyróżniający się kolorem
Poniżej znajdują się spisy wymieniające poszczególne formy geologiczne, należące do każdej z kategorii.
Oficjalne nazwy cech powierzchni nadano niedawno, gdyż powierzchnia Tytana pozostawała praktycznie nieznana do misji sondy Cassini . Niektóre cechy powierzchni były nazwane wcześniej, te nazwy są wówczas zaznaczone.
Cechy albedo
Nazwy obszarów o wyróżniającym się jasnym lub ciemnym albedo pochodzą od świętych lub magicznych miejsc światowych mitologii i literatury.
Jasne albedo
Albedo
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Adiri
⌘ 10°S 210°W / -10,000000 -210,000000
Adiri , melanezyjski raj
Dilmun
⌘ 15°N 175°W / 15,000000 -175,000000
Dilmun , sumeryjski raj
Quivira
⌘ 0°N 15°W / 0,000000 -15,000000
Quivira , legendarne miasto w południowo-zachodniej Ameryce
Tsegihi
⌘ 40°S 10°W / -40,000000 -10,000000
Tsegihi , święte miejsce Nawahów
Xanadu
⌘ 15°S 100°W / -15,000000 -100,000000
Xanadu, magiczna kraina w poemacie Kubla Chan Samuela Coleridge’a
Ciemne albedo
Albedo
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Aaru
⌘ 10°N 340°W / 10,000000 -340,000000
Aaru , egipski raj
Aztlan
⌘ 10°S 20°W / -10,000000 -20,000000
Aztlán , mityczna ojczyzna Azteków
Belet
⌘ 5°S 255°W / -5,000000 -255,000000
Belet , malajski raj
Ching-tu
⌘ 30°S 205°W / -30,000000 -205,000000
Jingtu , raj w buddyzmie chińskim
Fensal
⌘ 5°N 30°W / 5,000000 -30,000000
Fensal , niebiański dwór w mitologii nordyckiej
Mezzoramia
⌘ 70°S 0°E / -70,000000 -0,000000
Mezzoramia , oaza szczęścia w Afryce we włoskich legendach
Senkyo
⌘ 5°S 320°W / -5,000000 -320,000000
Senkyo , japoński raj
Shangri-la
⌘ 10°S 165°W / -10,000000 -165,000000
Shangri-La , tybetański raj
Arcus
Nazwy arcus pochodzą od bóstw szczęścia
Colles
Nazwy collis pochodzą od postaci z fantastycznego świata Śródziemia z powieści Tolkiena .
Collis
Koordynaty
Rozmiar
Pochodzenie nazwy
Arwen Colles
⌘ 7,5°S 260,0°W / -7,500000 -260,000000
64
Arwena , córka Elronda
Bilbo Colles
⌘ 4,23°S 38,56°W / -4,230000 -38,560000
164
Bilbo Baggins , główny bohater powieści Hobbit, czyli tam i z powrotem
Faramir Colles
⌘ 4,0°N 153,8°W / 4,000000 -153,800000
82
Faramir , syn namiestnika Gondoru
Handir Colles
⌘ 10,00°N 356,68°W / 10,000000 -356,680000
100
Handir , wódz ludu Halethy
Nimloth Colles
⌘ 11,86°S 151,30°W / -11,860000 -151,300000
90
Nimloth , małżonka Diora i królowa Doriathu
Faculae
Nazwy facula pochodzą od wysp na Ziemi, które nie są politycznie niezależne; nazwy grup faculae pochodzą od archipelagów na Ziemi.
Facula
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Antilia Faculae
⌘ 11,0°S 187,0°W / -11,000000 -187,000000
Antillia , mityczny archipelag na Atlantyku
Bazaruto Facula
⌘ 11,6°N 16,1°W / 11,600000 -16,100000
Bazaruto , Mozambik
Coats Facula
⌘ 11,1°S 29,2°W / -11,100000 -29,200000
Wyspa Coatsa , Kanada
Crete Facula
⌘ 9,4°N 150,1°W / 9,400000 -150,100000
Kreta , Grecja
Elba Facula
⌘ 10,8°S 1,2°W / -10,800000 -1,200000
Elba , Włochy
Kerguelen Facula
⌘ 5,4°S 151,0°W / -5,400000 -151,000000
Wyspy Kerguelena , Francja
Mindanao Facula
⌘ 6,6°S 174,2°W / -6,600000 -174,200000
Mindanao , Filipiny
Nicobar Faculae
⌘ 2,0°N 159,0°W / 2,000000 -159,000000
Nikobary , Indie
Oahu Facula
⌘ 5,0°N 166,7°W / 5,000000 -166,700000
Oʻahu , Hawaje
Santorini Facula
⌘ 2,4°N 145,6°W / 2,400000 -145,600000
Santoryn , Grecja
Shikoku Facula
⌘ 10,4°S 164,1°W / -10,400000 -164,100000
Sikoku , Japonia
Texel Facula
⌘ 11,5°S 182,6°W / -11,500000 -182,600000
Texel , Holandia
Tortola Facula
⌘ 8,8°N 143,1°W / 8,800000 -143,100000
Tortola , Brytyjskie Wyspy Dziewicze
Vis Facula
⌘ 7,0°N 138,4°W / 7,000000 -138,400000
Vis , Chorwacja
Fluctus
Nazwy fluctus pochodzą od mitologicznych figur związanych z pięknem.
Fluctus
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Ara Fluctus
⌘ 39,8°N 118,4°W / 39,800000 -118,400000
Ara Piękny , legendarny król Armenii
Leilah Fluctus
⌘ 50,5°N 77,8°W / 50,500000 -77,800000
Lajla , perska bogini
Mohini Fluctus
⌘ 11,78°S 38,53°W / -11,780000 -38,530000
Mohini , postać z mitologii indyjskiej
Rohe Fluctus
⌘ 47,30°N 37,75°W / 47,300000 -37,750000
Rohe , maoryska bogini
Winia Fluctus
⌘ 49,0°N 46,0°W / 49,000000 -46,000000
Winia , indonezyjska pierwsza kobieta
Flumina
Nazwy flumina pochodzą od mitycznych rzek.
Insula
Nazwy insula pochodzą od mitycznych wysp.
Kratery
Nazwy kraterów pochodzą od bóstw mądrości.
Krater
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Afekan
⌘ 25,8°N 200,3°W / 25,800000 -200,300000
115,0
Afekan , nowogwinejska bogini stworzycielka
Hano
⌘ 40,3°N 345,1°W / 40,300000 -345,100000
100,0
Hano , Bella Coola bogini nauki, wiedzy i magii
Ksa
⌘ 14,0°N 65,4°W / 14,000000 -65,400000
29,0
Ksa , bóg mądrości Lakotów i Oglala
Menrva
⌘ 20,1°N 87,2°W / 20,100000 -87,200000
392,0
Menrva , etruska bogini
Momoy
⌘ 11,6°N 44,6°W / 11,600000 -44,600000
40,0
Momoy , dla ludu Chumash bogini bogini magii, wiedzy i uzdrawiania
Selk
⌘ 7,0°N 199,0°W / 7,000000 -199,000000
80,0
Selk , mitologia egipska
Sinlap
⌘ 11,3°N 16,0°W / 11,300000 -16,000000
80,0
Sinlap , duch w wierzeniach Kachin
Soi
⌘ 24,3°N 140,9°W / 24,300000 -140,900000
75,0
Soi , melanezyjski bóg mądrości
Labyrinthi
Nazwy labirynthus pochodzą od planet w Uniwersum Diuny .
Lacus
Jeziora ciekłego metanu na Tytanie. Widok od Bolsena Lacus (po prawej) do Mackay Lacus (lewe górne).
Lacūs (l. mn. lacus jest stosowana w nomenklaturze geologicznej Tytana) to jeziora węglowodorów. Cechy powierzchni nazywane lacus są uważane za etanowo-metanowe jeziora. Ich nazwy pochodzą od jezior ziemskich.
Lacus
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Abaya Lacus
⌘ 73,17°N 45,55°W / 73,170000 -45,550000
65,0
Abbaja , Etiopia
Albano Lacus
⌘ 65,9°N 236,4°W / 65,900000 -236,400000
6,2
Albano , Włochy
Atitlán Lacus
⌘ 69,3°N 238,8°W / 69,300000 -238,800000
13,7
Atitlán , Gwatemala
Bolsena Lacus
⌘ 75,75°N 10,28°W / 75,750000 -10,280000
101,0
Bolsena , Włochy
Cardiel Lacus
⌘ 70,2°N 206,5°W / 70,200000 -206,500000
22,0
Cardiel , Argentyna
Cayuga Lacus
⌘ 69,8°N 230,0°W / 69,800000 -230,000000
22,7
Cayuga , Nowy Jork , USA
Feia Lacus
⌘ 73,70°N 64,41°W / 73,700000 -64,410000
47,0
Feia , Brazylia
Freeman Lacus
⌘ 73,6°N 211,1°W / 73,600000 -211,100000
26,0
Freeman , Indiana , USA
Hammar Lacus
⌘ 48,60°N 308,29°W / 48,600000 -308,290000
200
Hawr al-Hammar , Irak
Jingpo Lacus
⌘ 73,0°N 336,0°W / 73,000000 -336,000000
240,0
Jingpo , Chiny
Junín Lacus
⌘ 66,9°N 236,9°W / 66,900000 -236,900000
6,3
Junín , Peru
Kivu Lacus
⌘ 87,0°N 121,0°W / 87,000000 -121,000000
77,5
Kiwu , Rwanda i Demokratyczna Republika Konga
Koitere Lacus
⌘ 79,40°N 36,14°W / 79,400000 -36,140000
68,0
Koitere , Finlandia
Lanao Lacus
⌘ 71,0°N 217,7°W / 71,000000 -217,700000
34,5
Lanao , Filipiny
Ladoga Lacus
⌘ 74,8°N 26,1°W / 74,800000 -26,100000
110
Ładoga , Rosja
Logtak Lacus
⌘ 70,8°N 226,1°W / 70,800000 -226,100000
14,3
Logtak , Manipur , Indie
Mackay Lacus
⌘ 78,32°N 97,53°W / 78,320000 -97,530000
180,0
Mackay , Australia
Mývatn Lacus
⌘ 78,19°N 135,28°W / 78,190000 -135,280000
55,0
Mývatn , Islandia
Müggel Lacus
⌘ 84,44°N 203,50°W / 84,440000 -203,500000
170
Müggelsee , Niemcy
Neagh Lacus
⌘ 81,11°N 32,16°W / 81,110000 -32,160000
98,0
Lough Neagh , Irlandia Północna
Ohrid Lacus
⌘ 71,8°N 221,9°W / 71,800000 -221,900000
17,3
Jezioro Ochrydzkie , Macedonia /Albania
Oneida Lacus
⌘ 76,14°N 131,83°W / 76,140000 -131,830000
51,0
Oneida , USA
Ontario Lacus
⌘ 72,0°S 183,0°W / -72,000000 -183,000000
235,0
Ontario , Kanada i USA
Sevan Lacus
⌘ 69,7°N 225,6°W / 69,700000 -225,600000
46,9
Sewan , Armenia
Sionascaig Lacus
⌘ 41,52°S 278,12°W / -41,520000 -278,120000
143,2
Loch Sionascaig , Szkocja
Sotonera Lacus
⌘ 76,75°N 17,49°W / 76,750000 -17,490000
63,0
Sotonera , Hiszpania
Sparrow Lacus
⌘ 84,3°N 64,7°W / 84,300000 -64,700000
81,4
Sparrow , Kanada
Towada Lacus
⌘ 71,4°N 244,2°W / 71,400000 -244,200000
24
Towada , Japonia
Urmia Lacus
⌘ 39,27°S 276,55°W / -39,270000 -276,550000
28,6
Urmia , Iran
Uvs Lacus
⌘ 69,6°N 245,7°W / 69,600000 -245,700000
26,9
Uvs , Mongolia
Vänern Lacus
⌘ 70,4°N 223,1°W / 70,400000 -223,100000
43,9
Wener , Szwecja
Waikare Lacus
⌘ 81,6°N 126,0°W / 81,600000 -126,000000
52,5
Waikare , Nowa Zelandia
Lacunae
Nazwy lacunae pochodzą od wyschniętych lub słonych jezior.
Lacuna
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Atacama Lacuna
⌘ 68,2°N 227,6°W / 68,200000 -227,600000
35,9
Atakama , Chile
Eyre Lacuna
⌘ 72,6°N 225,1°W / 72,600000 -225,100000
25,4
Eyre , Australia
Jerid Lacuna
⌘ 66,7°N 221,0°W / 66,700000 -221,000000
42,6
Wielki Szott , Tunezja
Kutch Lacuna
⌘ 88,4°N 217,0°W / 88,400000 -217,000000
175
Jezioro okresowe w dystrykcie Kaććh na granicy Indii i Pakistanu
Melrhir Lacuna
⌘ 64,9°N 212,6°W / 64,900000 -212,600000
23
Szatt Malghigh , Algieria
Nakuru Lacuna
⌘ 65,81°N 94,00°W / 65,810000 -94,000000
188
Nakuru , Kenia
Ngami Lacuna
⌘ 66,7°N 213,9°W / 66,700000 -213,900000
37,2
Ngami , Botswana
Racetrack Lacuna
⌘ 66,1°N 224,9°W / 66,100000 -224,900000
9,9
Racetrack Playa , Kalifornia
Uyuni Lacuna
⌘ 66,3°N 228,4°W / 66,300000 -228,400000
27
Uyuni , Boliwia
Woytchugga Lacuna
⌘ 68,88°N 109,00°W / 68,880000 -109,000000
449
Woytchugga , Australia
Maculae
Nazwy maculae pochodzą od bóstw szczęścia, pokoju i harmonii w mitologiach świata.
Macula
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Eir Macula
⌘ 24,0°S 114,7°W / -24,000000 -114,700000
Eir , nordycka bogini
Elpis Macula
⌘ 31,2°N 27,0°W / 31,200000 -27,000000
Elpis , grecka personifikacja nadziei
Ganesa Macula
⌘ 50,0°N 87,3°W / 50,000000 -87,300000
Ganeśa , hinduistyczny bóg
Omacatl Macula
⌘ 17,6°N 37,2°W / 17,600000 -37,200000
Omacatl , aztecki bóg
Polaznik Macula
⌘ 41,1°S 280,4°W / -41,100000 -280,400000
Polaznik , słowiański bóg
Polelya Macula
⌘ 50,0°N 56,0°W / 50,000000 -56,000000
Polelya , słowiański bóg
Mare
Nazwy mare pochodzą od nazw potworów morskich w mitologiach świata.
Mare
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Kraken Mare
⌘ 68,0°N 310,0°W / 68,000000 -310,000000
1170,0
Kraken , nordycki potwór morski
Ligeia Mare
⌘ 79,0°N 248,0°W / 79,000000 -248,000000
500,0
Ligeja , jedna z syren w mitologii greckiej
Punga Mare
⌘ 85,1°N 339,7°W / 85,100000 -339,700000
380,0
Punga , maoryski przodek rekinów i jaszczurek
Montes
Nazwy montes pochodzą od nazw gór w fantastycznych powieściach Tolkiena . Według tych pism wszystkie niżej wymienione góry i pasma wznosiły się na kontynencie Śródziemia , oprócz Taniquetilu , najwyższego szczytu świata, wznoszącego się w Amanie .
Montes
Koordynaty
Średnica podstawy (km)
Pochodzenie nazwy
Angmar Montes
⌘ 10,0°S 221,9°W / -10,000000 -221,900000
230
Angmar, część pasma Gór Mglistych
Dolmed Montes
⌘ 14,65°S 40,42°W / -14,650000 -40,420000
400
Dolmed , góra
Doom Mons
⌘ 11,6°S 216,8°W / -11,600000 -216,800000
63
Orodruina, Góra Przeznaczenia
Echoriath Montes
⌘ 7,4°S 213,8°W / -7,400000 -213,800000
930
Echoriath , pasmo górskie
Erebor Mons
⌘ 4,97°S 36,23°W / -4,970000 -36,230000
50
Erebor, Samotna Góra
Gram Montes
⌘ 9,9°S 207,9°W / -9,900000 -207,900000
260
Gram, góra
Irensaga Montes
⌘ 5,68°S 212,71°W / -5,680000 -212,710000
194
Irensaga, góra
Merlock Montes
⌘ 8,9°S 211,8°W / -8,900000 -211,800000
200
Merlock, góra
Mindolluin Montes
⌘ 3,30°S 208,96°W / -3,300000 -208,960000
340
Mindolluina , góra
Misty Montes
⌘ 56,80°N 62,44°W / 56,800000 -62,440000
73
Góry Mgliste, pasmo górskie
Mithrim Montes
⌘ 2,16°S 127,42°W / -2,160000 -127,420000
147
Ered Mithrin , pasmo górskie
Rerir Montes
⌘ 4,8°S 212,1°W / -4,800000 -212,100000
370
Rerir, góra
Taniquetil Montes
⌘ 3,67°S 213,26°W / -3,670000 -213,260000
130
Taniquetil, góra w Amanie
Nazwy formacji obrączkowych pochodzą od bóstw mądrości w mitologiach świata.
Formacje obrączkowe
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Guabonito
⌘ 10,9°S 150,8°W / -10,900000 -150,800000
Guabonito , taińska bogini morza
Nath
⌘ 30,5°S 7,7°W / -30,500000 -7,700000
Nath , irlandzka bogini mądrości
Veles
⌘ 2,0°N 137,3°W / 2,000000 -137,300000
Weles , słowiański bóg
Paterae
Nazwy patera pochodzą od wysp na Ziemi, które nie są politycznie niezależne.
Planitia
Nazwy planitia pochodzą od planet w Uniwersum Diuny .
Regio
Nazwy regio pochodzą od bóstwa szczęścia i pokoju.
Regio
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Concordia Regio
⌘ 20°S 241°W / -20,000000 -241,000000
1500
Concordia , rzymska bogini harmonii
Hetpet Regio
⌘ 22°S 292°W / -22,000000 -292,000000
1080
Hetpet , egipska personifikacja szczęścia
Hotei Regio
⌘ 26,0°S 78,0°W / -26,000000 -78,000000
500
Budai , chiński buddyzm
Tui Regio
⌘ 24,5°S 124,9°W / -24,500000 -124,900000
1200
Tui , mitologia chińska
Terra
Nazwy terra pochodzą od nazw krain szczęśliwości w mitologiach świata.
Terra
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Garotman Terra
⌘ 13,5°S 348,0°W / -13,500000 -348,000000
970,0
Garotman , irański raj
Tollan Terra
⌘ 6,4°N 322,7°W / 6,400000 -322,700000
800,0
Tollan , aztecki raj
Yalaing Terra
⌘ 19,5°S 324,0°W / -19,500000 -324,000000
980,0
Yalaing , australijski ląd dla dobrych dusz
Undae
Nazwy undae pochodzą od bóstw wiatru.
Undae
Koordynaty
Średnica (km)
Pochodzenie nazwy
Boreas Undae
⌘ 6°S 215°W / -6,000000 -215,000000
260,0
Boreasz , grecki bóg północnego wiatru
Eurus Undae
⌘ 7,5°S 210,3°W / -7,500000 -210,300000
220,0
Eurus , grecki bóg wschodniego wiatru
Notus Undae
⌘ 10,0°S 211,1°W / -10,000000 -211,100000
530,0
Notus , grecki bóg południowego wiatru
Zephyrus Undae
⌘ 8,5°S 217,1°W / -8,500000 -217,100000
130,0
Zefir , grecki bóg zachodniego wiatru
Virgae
Nazwy virgae pochodzą od bóstw deszczu w mitologiach świata.
Virga
Koordynaty
Pochodzenie nazwy
Bacab Virgae
⌘ 19,0°S 151,0°W / -19,000000 -151,000000
Bacab , bóg deszczu w mitologii Majów
Hobal Virga
⌘ 35,0°S 166,0°W / -35,000000 -166,000000
Hobal , arabski bóg deszczu
Kalseru Virga
⌘ 36,0°S 137,0°W / -36,000000 -137,000000
Kalseru , bóg deszczu Aborygenów australijskich
Perkunas Virgae
⌘ 27,0°S 162,0°W / -27,000000 -162,000000
Perkūnas , najwyższy bóg Bałtów
Shiwanni Virgae
⌘ 25,0°S 32,0°W / -25,000000 -32,000000
Shiwanni , bóg deszczu w wierzeniach Zuni
Uanui Virgae
⌘ 45,2°N 235,3°W / 45,200000 -235,300000
Uanui , maoryski bóg deszczu
Ponieważ dokładny charakter wielu cech powierzchni pozostaje nieznany, wiele ukształtowań nie otrzymało nazw formalnych choć posiadają nazwy robocze. W większości przypadków nie są oceniane na podstawie różnic jasności i ciemności w świetle widzialnym , lecz ze względu na zachmurzenie księżyca są obserwowane w podczerwieni . Sonda Cassini-Huygens rozpoczęła także wykonywanie części mapy Tytana za pomocą radaru .
Przykłady nazw nieoficjalnych:
Sierp : duży, ciemny obszar, w kształcie sierpa zaobserwowany przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a .
Pies i piłka oraz Głowa smoka : duże ciemne obszary okołorównikowe zaobserwowane przez Europejskie Obserwatorium Południowe za pomocą Very Large Telescope , nazwane ze względu na ich charakterystyczny kształt.
Kot Si-Si : ciemny obszar widoczny na obrazach radarowych, nazwany przez córkę jednego z naukowców gdy powiedziała, że wygląda jak kot.
Przypisy
Lista jest posortowana według odległości od Saturna. Największe księżyce mają nazwy pogrubione. Nazwy tymczasowe opisano kursywą.