PROFILPELAJAR.COM

Kompania graniczna KOP „Raków”
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1924
Rozformowanie	1939
	Organizacja
Dyslokacja	Raków
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Iwieniec”

Kompania graniczna KOP „Raków” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych^[1]. W połowie stycznia 1921 zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe^[2]. Latem 1921 ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym^[3]. W Rakowie rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 32 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej^[4]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej^[5]. W rejonie odpowiedzialności przyszłej kompanii granicznej KOP „Raków” służbę graniczną pełniły pododdziały 32 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej^[6]. W sierpniu 1924 podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej w etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych^[7].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu szefa Sztabu Generalnego L. dz. 12044/O.de B./24 z 27 września 1924, w pierwszym etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza sformowano 6 batalion graniczny ^[8]^[9], a w jego składzie 13 kompanię graniczną KOP „Raków”^[10]. W 1930 kompanii nadano imię 41 Suwalskiego pułku piechoty^[11].

W 1934 w batalionie KOP „Iwieniec” dokonano pewnych zmian strukturalnych. Z dniem 1 grudnia 1934 kompanii przybyła strażnica „Kuczkuny”^[12]. Latem 1936 dowódca KOP polecił wyłączyć ze składu batalionu KOP „Iwieniec” 2 kompanię graniczną „Rubieżewicze” i włączyć ją jako 4 kompanię graniczną batalionu KOP „Stołpce”. Odcinek ochraniany przez kompanię włączono w rejon odpowiedzialności dowódcy batalionu KOP „Stołpce”. Dotychczasowa 4 kompania graniczna KOP „Raków” batalionu KOP „Iwieniec” otrzymała numer 2^[13]. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 7 podoficerów, 5 nadterminowych i 83 żołnierzy służby zasadniczej^[b].

W 1939 2 kompania graniczna KOP „Raków” podlegała nadal dowódcy batalionu KOP „Iwieniec”^[14].

Osobny artykuł: kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[15]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[16].

4 kompania graniczna „Raków” w 1934 ochraniała odcinek granicy państwowej szerokości 14 kilometrów 955 metrów^[17]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Nowe Pole” i „Malawki” z komendantury „Nowe Pole”^[18].

Wydarzenia

19 stycznia 1928 dowódca strażnicy Duszków sierż. zaw. Aleksander Ucikin zastrzelił żołnierza sowieckiego w pasie neutralnym. Dochodzenie prowadził posterunek żandarmerii KOP^[19].
W meldunku sytuacyjnym z 26 stycznia 1925 napisano:

21 stycznia 1925 o godz. 3.00 rano na pododcinku nr 13 Raków obok słupa 647 patrol zatrzymał dwóch osobników, którzy usiłowali przekroczyć granicę do Polski. Po zatrzymaniu próbowali przekupić żołnierzy. Przekazani zostali wraz z towarem do ekspozytury celnej w Rakowie^[20].

Kompanie sąsiednie:

1 kompania graniczna KOP „Dubrowa” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Żebrowszczyzna” – 1928^[21], 1929^[22], 1931^[18], 1932^[23], 1934^[24], 1938^[25]

Struktura organizacyjna


Struktura organizacyjna kompanii granicznej KOP „Raków”
Lata	1928-1934^[21]^[26]^[18]^[27]^[28]^[c]	1938^[29]	17 września 1939^[30]^[31]
Strażnice	strażnica KOP „Kuczkuny”^[d]	strażnica KOP „Kuczkuny”	strażnica KOP „Kuczkuny”
	strażnica KOP „Mińska”	strażnica KOP „Pomorszczyzna”	strażnica KOP „Pomorszczyzna”
	strażnica KOP „Pomorszczyzna”^[e]
	strażnica KOP „Duszków”^[f]
Inne			pluton odwodowy

Dowódcy kompanii


stopień	Imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
kapitan	Lucjan Stokowski	był IV 1927 dowódcą 4 kg^[32]
kapitan	Jan Wachowsk	był 30 IV 1930 −^[33]
kapitan	Jan I Szczepaniak	8 III 1931 − 30 VI 1933	(chory) przeniesiony w stan spoczynku^[33]
kapitan	Zdzisław Dunikowski^[g]	był I 1933 -	kwatermistrz batalionu^[32]
kapitan	Antoni Berger	był 1 IV 1934 -	adiutant batalionu^[32]
kapitan	Zdzisław Dunikowski	V 1934 - 4 V 1935^[32]	kwatermistrz batalionu^[32]
kapitan	Emil Zawisza	5 V 1935 - 8 X 1936^[32]	dowódca 2 kompanii granicznej „Rubieżewice”
kapitan	Edward Hecht^[h]	VI 1937 – 1939 ^[34]

Uwagi

↑ miasto Raków, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366
↑ W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Kuczkuny”, „Mińska”, „Pomorszczyzna” → Szubański 1993 ↓, s. 277
↑ wieś Kuczkuny, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
↑ folwark Pomorszczyzna, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
↑ wieś Duszkowo, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
↑ Zdzisław Habdank-Dunikowski ur. 26 marca 1894, uczestnik obrony Lwowa w 1918, podczas II wojny światowej jeniec oflagu w Murnau, zm. 10 sierpnia 1961 w Londynie. Z żałobnej karty. Ś. p. Zdzisław Habdank-Dunikowski. „Biuletyn”. Nr 1 (2), s. 60, Marzec 1962. Koło Lwowian w Londynie.
↑ Hecht Edward (1899-1940), kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 2 kompanii granicznej „Raków”. Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 720

Przypisy

↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
↑ Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 15/25.
↑ Głowiński 2018 ↓, s. 85.
↑ Głowiński 2009 ↓, s. 21.
↑ Zarządzenie nr Ldz. 3499/tj./og.org./36 ↓.
↑ Szubański 2000 ↓, s. 88.
↑ Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 298.
↑ ^a ^b ^c Szkice dyslokacyjne ↓.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 4/28.
↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 15/1925.
↑ ^a ^b Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8 i 10/1929.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 21 i 23/1932.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54 i 55/1934.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84 i 85/1938.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 23/1932.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.
↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 85/1938.
↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 307.
↑ Grzelak 2001 ↓, s. 186.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Listy płac bg „Iwieniec” ↓.
↑ ^a ^b Obsada oficerska bg „Iwieniec” ↓.
↑ Głowiński 2009 ↓, s. 167.

Bibliografia

Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
Tomasz Głowiński: Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924-1939. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2009. ISBN 978-83-88178-71-9.
Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Artur Ochał (red.) Michał Ruczyński (red.) Paweł Skubisz (red.). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
Czesław Grzelak: Szack–Wytyczno 1939. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2001. ISBN 83-11-09324-5.
Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa–Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 8388067488.
Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924–1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 8390021794.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.

Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
Meldunki sytuacyjne dowództwa Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/217.)
Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
Listy płac batalionu granicznego KOP „Iwieniec” w latach 1925-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Iwieniec” w latach 1928–1934 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.182/58.)
Zarządzenie organizacyjne dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie przeniesienia 2-giej kompanii granicznej baonu „Iwieniec” do baonu „Stołpce” z 23 lipca 1936.

[1] sto Raków, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie

[15] Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 366

[31] W 2000 Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 odnoszą się do stanu sprzed 1937 → Szubański 2000 ↓, s. 87. Wymienił następujące strażnice: „Kuczkuny”, „Mińska”, „Pomorszczyzna” → Szubański 1993 ↓, s. 277

[35] wieś Kuczkuny, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie

[36] wark Pomorszczyzna, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie

[37] wieś Duszkowo, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie

[40] Zdzisław Habdank-Dunikowski ur. 26 marca 1894, uczestnik obrony Lwowa w 1918, podczas II wojny światowej jeniec oflagu w Murnau, zm. 10 sierpnia 1961 w Londynie. Z żałobnej karty. Ś. p. Zdzisław Habdank-Dunikowski. „Biuletyn”. Nr 1 (2), s. 60, Marzec 1962. Koło Lwowian w Londynie.

[41] Hecht Edward (1899-1940), kpt. piech., w KOP od 1935. Do mobilizacji dca 2 kompanii granicznej „Raków”. Przydział mobilizacyjny nieznany. Więzień obozu w Ostaszkowie. Zamordowany przez NKWD. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 720

[CITEREFDominiczak199256-58-2] Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.

[CITEREFDominiczak199259-63-3] Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.

[CITEREFPolak19996-4] Polak 1999 ↓, s. 6.

[CITEREFDominiczak199276-5] Dominiczak 1992 ↓, s. 76.

[CITEREFProchwiczKępa200320-6] Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.

[CITEREFDominiczak199294-101-7] Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.

[CITEREFGrochowski_(red.)19947-8] Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.

[CITEREFProchwicz3/1994152-9] Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.

[CITEREFProchwiczKonstankiewiczRutkiewicz200323-10] Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 23.

[CITEREFMeldunki_sytuacyjne_KOP15/25-11] Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 15/25.

[CITEREFGłowiński201885-12] Głowiński 2018 ↓, s. 85.

[CITEREFGłowiński200921-13] Głowiński 2009 ↓, s. 21.

[CITEREFZarządzenie_nr_Ldz._3499/tj./og.org./36-14] Zarządzenie nr Ldz. 3499/tj./og.org./36 ↓.

[CITEREFSzubański200088-16] Szubański 2000 ↓, s. 88.

[CITEREFFalkiewicz19253-4-17] Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.

[CITEREFJabłonowskiJankowskiPolakProchwicz2001312-314-18] Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.

[CITEREFJabłonowskiJankowskiPolakProchwicz2001298-19] Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 298.

[CITEREFSzkice_dyslokacyjne-20] Szkice dyslokacyjne ↓.

[CITEREFMeldunki_sytuacyjne_KOP4/28-21] Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 4/28.

[CITEREFMeldunki_sytuacyjne_KOPnr_15/1925-22] Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 15/1925.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP8/1928-23] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1928.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP8_i_10/1929-24] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8 i 10/1929.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP21_i_23/1932-25] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 21 i 23/1932.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP54_i_55/1934-26] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 54 i 55/1934.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP84_i_85/1938-27] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 84 i 85/1938.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP8/1929-28] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 8/1929.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP23/1932-29] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 23/1932.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP55/1934-30] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 55/1934.

[CITEREFKomunikaty_dyslokacyjne_KOP85/1938-32] Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 85/1938.

[CITEREFProchwicz2003307-33] Prochwicz 2003 ↓, s. 307.

[CITEREFGrzelak2001186-34] Grzelak 2001 ↓, s. 186.

[CITEREFListy_płac_bg_„Iwieniec”-38] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Listy płac bg „Iwieniec” ↓.

[CITEREFObsada_oficerska_bg_„Iwieniec”-39] Obsada oficerska bg „Iwieniec” ↓.

[CITEREFGłowiński2009167-42] Głowiński 2009 ↓, s. 167.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[b]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[c]

[29]

[30]

[31]

[d]

[e]

[f]

[32]

[33]

[g]

[h]

[34]

PROFILPELAJAR.COM

Kompania graniczna KOP „Raków”

Geneza

Formowanie i zmiany organizacyjne

Służba graniczna

Struktura organizacyjna

Dowódcy kompanii

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Холокост на Украине

Arsitektur ARM

Jorge Sampaoli

فلسفة أمريكية

Daniel Mengden

Sergio Saleri

Krusifiks

Ernst Kupfer

Leonardo Bitetto

Rini Syarifah

Hurricane Hanna (2020)

1910 Nebraska gubernatorial election

2008 Bombardier Learjet 550

Brooklyn

哈萨克斯坦总统

Museo teatrale alla Scala

Futuna Island, Vanuatu

Edgar Toppin

Kelvin Gastelum

Walter Baker (British politician)