We wrześniu 1924 powołany został Korpus Ochrony Pogranicza. 1 Brygada Ochrony Pogranicza sformowana została w pierwszym etapie formowania Korpusu na podstawie rozkazu L. dz. 12044/O.de B./24 szefa Sztabu Generalnego z dnia 27 września 1924[1]. Oddziały Okręgu Korpusu Nr II wystawiły: 2, 3 i 4 batalion graniczny oraz 3, 4 i 5 szwadron kawalerii[2]. W skład dowództwa wchodziły między innymi trzy referaty służb: intendentury, łączności i sprawiedliwości[3]. 27 października 1924 oddziały brygady przegrupowały się na granicę ZSRR i rozpoczęły pełnić służbę ochronną na odcinku o długości 280 km i głębokości 30 km[2]. Dowództwo brygady rozmieszczono w budynku prywatnym[4] w Zdołbunowie[5][6]. W 1931 dowództwo mieściło się w Łucku przy ulicy Sienkiewicza 23[7].
W grudniu 1924 rozpoczęto formowanie 11 batalionu granicznego i 11 szwadronu kawalerii[8].
W 1926 zorganizowano na szczeblu brygady szkołę podoficerską dla niezawodowych podoficerów piechoty[9]. Szkoła stacjonowała w Mizoczu przy 11 batalionie granicznym[10].
W ramach 1 Brygady OP zorganizowano też Szkołę Podoficerów Zawodowych Piechoty w Ostrogu, która wchodziła w skład 11 batalionu granicznego i Szkołę Podoficerów Zawodowych Kawalerii w Niewiarkowie będącą w 3 batalionie granicznym[10].
W 1927 2 batalion graniczny i 5 szwadron kawalerii został podporządkowany dowódcy 5 Brygady Ochrony Pogranicza, a 4 szwadron kawalerii dowódcy 2 Brygady Ochrony Pogranicza, natomiast w składzie brygady został sformowany 26 batalion odwodowy.
Latem 1928 zlikwidowana została szkoła podoficerska. W jej miejsce oraz w miejsce identycznych szkół funkcjonujących w pozostałych brygadach, w twierdzy Osowiec utworzony został batalion szkolny KOP[9].
Aby zapewnić odpowiednią liczbę żołnierzy o specjalności saperskiej, z dniem 1 kwietnia 1928 utworzono brygadowy ośrodek wyszkolenia pionierów przy 3 batalionie granicznym w Hoszczy[11].
W 1931[a] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[13] zorganizowano kompanie saperów dla poszczególnych brygad Korpusu Ochrony Pogranicza[13]. Dzieliły się na cztery typy, a nazwy przybierały od macierzystych jednostek. Brygada „Wołyń” otrzymała kompanię typu III. Kompanie tego typu miały dwa plutony po trzy drużyny i drużynę gospodarczą. Etat kompanii wynosił 3 oficerów, 9 podoficerów i 80 szeregowców[12].
Na podstawie rozkazu L. 500/tjn. Og. Org./37 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza z dnia 23 lutego 1937 w sprawie przeprowadzenia I fazy reorganizacji KOP, która odbywała się pod kryptonimem „R3”, Brygada KOP „Wołyń” została przeformowana w pułk KOP „Zdołbunów”, a szkolny szwadron kawalerii KOP „Niewirków” w dywizjon kawalerii KOP „Niewirków”[14].
kpt. / mjr dypl. Mirosław Józef Kalinka (23 XII 1929 – 9 XII 1932[19])
kpt. dypl. Kazimierz III Kowalski (9 XII 1932 – VI 1934 → 75 pp[20])
mjr dypl. Mieczysław Garliński (VI 1934 – 1938 → szef sztabu 16 DP[21])
Kapelani brygady
kpl. rez. pow. do sł. czyn. ks. Tadeusz Szadbey (do 30 IX 1930[22][23])
Uwagi
↑Cutter w swoich publikacjach podaje, że kompanie saperów zorganizowano w 1934[12]. Zdaniem Prochwicza informacja ta jest błędna, a właściwa data to rok 1931[13].
↑Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 8 maja 1926, s. 154.
↑Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 20 z 23 grudnia 1929, s. 407. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 439.
↑Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 438, tu jako szef sztabu brygady „Łuck”. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 181.
↑Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 180.
↑Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930, s. 398 kapelan rezerwy powołany do służby czynnej ksiądz Tadeusz Szadbey został z dniem 30 września 1930 zwolniony z czynnej służby.
↑Lewkowicz 2016 ↓, s. 25-27, autorowi nie udało się ustalić, gdzie ksiądz pełnił służbę w latach 1924–1930. Tadeusz Szadbey urodził się 26 czerwca 1886 w Widoczni, w powiecie latyczowskim, zmarł 21 lutego 1965 w Milanówku.
Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148–160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN0043-7182.
Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
IwonaI.WiśniewskaIwonaI., KatarzynaK.PromińskaKatarzynaK., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Wołyń»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
