PROFILPELAJAR.COM

Józef Olszyna-Wilczyński
	generał brygady
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1890 ; Kraków, Austro-Węgry
Data i miejsce śmierci	22 września 1939 ; Nowiki k. Sopoćkiń, Polska
	Przebieg służby
Lata służby	1914–1939
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier; Wojsko Polskie
Formacja	Legiony Polskie
Stanowiska	dowódca: III i I BLeg., 6. DP, 2. i 1. Brygady KOP, 10. DP, d-ca: Okręgu Korpusu nr III, Grupy Operacyjnej „Grodno”
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa; wojna polsko-ukraińska; wojna polsko-bolszewicka; III powstanie śląskie; II wojna światowa kampania wrześniowa †;
	Odznaczenia
	; ;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (ur. 27 listopada 1890 w Krakowie, zm. 22 września 1939 pod Sopoćkiniami) – generał brygady Wojska Polskiego, członek Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich od 1936 roku^[2].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Urodził się 27 listopada 1890 w Krakowie, w rodzinie mistrza murarskiego Józefa Mikołaja Wilczyńskiego i nauczycielki Karoliny z Wagnerów^[3]. Ukończył szkołę powszechną i kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum im. św. Jacka. W 1910 zdał maturę w Gimnazjum Klasycznym św. Anny w Krakowie^[4] (ob. I Liceum Ogólnokształcącego im. Bartłomieja Nowodworskiego). Jesienią tego roku podjął studia na Wydziale Budownictwa Lądowego Politechniki Lwowskiej^[4]. Do 1914 udało mu się zaliczyć 6 semestrów.

W okresie studiów (od października 1912 do września 1913) służył jednocześnie w austriackim 16 pułku piechoty Obrony Krajowej w Krakowie i ukończył z wyróżnieniem Szkołę Oficerów Rezerwy uzyskując stopień kadet-feldfebla (sierżanta podchorążego), otrzymał odznaczenie „Erinnerungskreuz 1912–1913”.

Od października 1912 związany z Polskimi Drużynami Strzeleckimi. W lecie 1914 zaliczył kurs instruktorów Polskich Drużyn Strzeleckich organizowany w Nowym Sączu. Od 1935 do śmierci był przewodniczącym Komisji Kół Harcerzy.

Służba w Legionach Polskich i c. i k. armii

1 sierpnia 1914 zmobilizowany do macierzystej jednostki, 6 sierpnia 1914 znalazł się w składzie organizowanej I Brygady Legionów Polskich i do lipca 1917 brał udział w walkach jako dowódca kompanii, a następnie batalionu w 5 pułku piechoty^[5]. W październiku 1914 awansowany na stopień porucznika, w styczniu 1915 został kapitanem^[6]. Po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich za odmowę złożenia przysięgi przymusowo jako poddany austriacki został wcielony do armii austriackiej i wysłany na front francuski^[5] i włoski, następnie przeniesiony na Ukrainę, gdzie zorganizował koło POW^[5].

Służba w Wojsku Polskim

W listopadzie 1918 doprowadził do przyjęcia swojego batalionu austriackiego w skład Wojska Polskiego do grupy wojskowej płk. Rybińskiego^[5]. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i wojny polsko-bolszewickiej – walczył na Podolu. 27 listopada 1918 w bitwie pod Mikulińcami został ciężko ranny i dostał się do niewoli ukraińskiej, przebywał w niej do 9 czerwca 1919, początkowo w Tarnopolu, a później w Buczaczu. W 1919 został awansowany na stopień podpułkownika. 21 czerwca 1919 mianowany dowódcą III Brygady Legionów. Później dowodził I Brygadą Legionów i ponownie III Bryg. Leg. W maju 1920 został komendantem Kijowa. Następnie dowodził 6 Dywizją Piechoty, samodzielną grupą w składzie 3 Armii i XIV Brygadą Piechoty. Od września 1920 do września 1921 dowodził XIII Brygadą Piechoty. W 1921 zmienił nazwisko, do rodowego nazwiska Wilczyński przybierając nazwisko Olszyna^[7].

W 1921 brał udział w ochronie III powstania śląskiego. Od 1922 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie na stanowisku szefa Saperów i Inżynierii. 13 lipca 1923 został przeniesiony do Departamentu V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko szefa Wydziału I, pozostając oficerem nadetatowym 5 pułku saperów^[8]. 10 października 1924 przeniesiony został do organizującego się Korpusu Ochrony Pogranicza i z dniem 17 października objął stanowisko dowódcy 2 Brygady Ochrony Pogranicza w Baranowiczach^[9]. Z dniem 10 października 1925 objął dowództwo 1 Brygady Ochrony Pogranicza w Zdołbunowie^[10].

W listopadzie 1926 przeniesiony został z korpusu oficerów inżynierii i saperów (5 pułk saperów) do korpusu oficerów piechoty (5 pułk piechoty Legionów) ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 46,06 lokatą z pozostawieniem na zajmowanym stanowisku dowódcy 1 Brygady KOP^[11].

16 marca 1927 Prezydent RP Ignacy Mościcki na wniosek Ministra Spraw Wojskowych, Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 7. lokatą w korpusie generałów^[12].

W tym samym miesiącu mianowany został dowódcą 10 Dywizji Piechoty w Łodzi, którą dowodził do 1935. W latach 1935–1937 był dyrektorem Państwowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego^[4]. 9 lutego 1938 został dowódcą Okręgu Korpusu nr III w Grodnie^[13].

Śmierć

We wrześniu 1939 dowodził Grupą Operacyjną „Grodno”^[14]. Już 17 września generał, podróżując wraz ze swoim sztabem samochodem z Pińska do Grodna, zetknął się z luźnymi oddziałami sowieckimi oraz dywersantami komunistycznymi. Po otrzymaniu rozkazu rozwiązania oddziałów, przebywał w Sopoćkiniach pod Grodnem. Prawdopodobnie zwłoka z ewakuacją sztabu związana była z organizowaniem pierwszych w kraju grup konspiracji zbrojnej.

22 września nad ranem wyruszył autem prowadzonym przez szofera, wraz z żoną – Alfredą Olszyną-Wilczyńską, adiutantem – kapitanem artylerii Mieczysławem Strzemeskim i jeszcze jednym mężczyzną w kierunku granicy litewskiej. Po kilku minutach jazdy samochód został zatrzymany przez radzieckie czołgi w Nowikach. Pasażerów samochodu ograbiono i rozdzielono – żonę generała zamknięto w stodole, a generała Olszynę-Wilczyńskiego i kapitana Strzemeskiego poprowadzono na bok i zamordowano. Z relacji żony generała wiadomo, że ciała obu mężczyzn były zmasakrowane^[15]. Rosjanie zakrwawioną czapkę generała pokazywali jako swoje trofeum. Mogiła gen. Wilczyńskiego znajduje się w miejscowości Sopoćkinie, parafia Teolin, k. Grodna, a symboliczna na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC2-1-8)^[16].

We współczesnej literaturze rosyjskiej (autorstwa głównie J. Muchina) podawane jest stwierdzenie, że generała Olszynę-Wilczyńskiego zabito w czasie ucieczki z bagażem samochodem osobowym po porzuceniu podległych mu walczących jeszcze oddziałów; tymczasem świadkami egzekucji generała i jego adiutanta strzałem w tył głowy była jego żona i kilkanaście towarzyszących jej osób^[17].

22 września 1991 w 52. rocznicę śmierci, w Kościele Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Krakowie u oo. Kapucynów na krużgankach klasztornych umieszczono pamiątkową tablicę wykonaną z czarnego marmuru dębnickiego. Jest patronem ulic w Krakowie i Sopoćkiniach.

Rodzina

Dwukrotnie żonaty: z pierwszą żoną Józefą z Niemców, z którą rozwiódł się w 1936, miał dwoje dzieci: syna Wiesława (ur. 1911) oraz córkę Halinę (ur. 1913). Drugą żoną generała została w 1937 Alfreda ze Szwarców primo voto Staniszewska. Wdowa po generale pod koniec 1939 przebywała w obozie internowania w Kalwarii^[18].

Awanse

porucznik – 1914
kapitan – 1915
podpułkownik – 21 czerwca 1919
pułkownik – zweryfikowany ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 – 14. lokata w korpusie oficerów zawodowych inżynierii i saperów, a dwa lata później, po przeniesieniu do korpusu oficerów piechoty, zajmował 46,06 lokatę z tym samym starszeństwem)^[19]
generał brygady – 16 marca 1927 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 i 7. lokatą (w 1932 – 4. lokata) w korpusie generałów^[20]

Ordery i odznaczenia

Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 2239 (1921)^[21]^[22]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[23]^[24]^[22]
Krzyż Niepodległości (12 marca 1931)^[25]
Krzyż Walecznych (czterokrotnie)^[22]
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 19 października 1926^[26], 10 czerwca 1939^[27])
Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[22]
Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[22]
Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia^[28]
Znak oficerski „Parasol”
Krzyż Zasługi Wojskowej III klasy (Austro-Węgry)
Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja)
Order Pogromcy Niedźwiedzia III klasy nr 1907 (Łotwa)^[29]^[22]
Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)^[22]
Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej (Łotwa)^[30]

Przypisy

↑ Żołnierzom Września w hołdzie. [w:] Magazyn Polski nr 9/2011 (69) [on-line]. Związek Polaków na Białorusi. s. 10-11. [dostęp 2012-09-24]. (pol.).
↑ Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.
↑ Jaskulski 2013 ↓, s. 14-15.
↑ ^a ^b ^c Danielewicz 1994 ↓, s. 34.
↑ ^a ^b ^c ^d Generałowie II Rzeczypospolitej s. 197
↑ Jaskulski 2013 ↓, s. 41 i 50.
↑ Dz. Personalny z 1921 r. Nr 36, poz. 1777.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 13 lipca 1923 roku, s. 463.
↑ Jaskulski 2013 ↓, s. 171.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 75 z 21.07.1925
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 49 z 17.11.1926 r.
↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 10 z 19.03.1927 r.
↑ Jaskulski 2013 ↓, s. 280.
↑ Dymek 1999 ↓, s. 24.
↑ Mord na generale. „Nóż w plecy. Dodatek specjalny „Rzeczpospolitej” oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”, s. 17, 2009-09-17. ISSN 0208-9130. (pol.).
↑ Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-07-10] .
↑ Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, „Wprost”, nr 1243, 8 października 2006; dostępne w Internecie, dostęp 2007-11-07, 17:05
↑ Dzieje Sejneńszczyzny w okresie kampanii wrześniowej 1939 roku. um.sejny.pl. [dostęp 2018-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-01)].
↑ Rocznik oficerski 1923 r. str. 905
↑ Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 10 z 19.03.1927
↑ Dekret Wodza Naczelnego L. 2647 z 28 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 326
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 800.
↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji wojska i przysposobienia wojskowego”.
↑ Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928.
↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
↑ M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 705 „za zasługi, położone przy organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza”.
↑ M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 308 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
↑ Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 287.
↑ Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 9 z 04.02.1926
↑ Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.

Bibliografia

Rocznik Oficerski 1923, s. 905.
Rocznik Oficerski 1924, s. 20, 806, 827.
Rocznik Oficerski 1924, s. 12, 487.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
Marian Krwawicz, gen. Józef Olszyna-Wilczyński [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXIV, wyd. 1979, s. 52–53.
Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 799–800. ISBN 83-211-1096-7.
Zbigniew Mierzwiński: Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa 1990: Wydawnictwo Polonia, s. 195–199. ISBN 83-7021-096-1.
Alfreda Olszyna-Wilczyńska, Jak został zamordowany generał Olsztyna-Wilczyński, Magazyn Polski [Grodno], nr 1/1993, s. 69–76 [opracował: Józef Porzecki].
Jerzy Danielewicz: Wyższa kadra dowódcza KOP 1924–1939. W: Lech Grochowski [red.]: Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
Przemysław Dymek: Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew” 1939 w polskiej historiografii wojskowej. Poznań: Wydawnictwo Sorus, 1999. ISBN 978-83-87133-54-2.
Tomasz Zbigniew Zapert, Generałowie Września, „Ozon”, 2 lutego 2005.
Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, „Wprost”, nr 1243 z 8 października 2006 r., wersja elektroniczna Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, „Wprost”, nr 1243, 8 października 2006; dostępne w Internecie, dostęp 2007-12-05, 19:52.
Waldemar Jaskulski: Generał brygady Józef Konstanty Olszyna-Wilczyński (1890–1939). Włocławek: Expol, 2013. ISBN 978-83-60541-09-8.

Linki zewnętrzne

Relacja wdowy po gen. Józefie Olszynie-Wilczyńskim z jego podróży do Grodna 17 września 1939 /w/: Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie pod okupacją sowiecką 1939–1941.
Gen. J. Olszyna-Wilczyński i kpt. M. Strzemeski na liście poległych żołnierzy WP w walce z wojskami sowieckimi w 1939.
Józef Olszyna-Wilczyński: Z dziennika lwowskiego drużyniaka : 1911–1914 (1937) w bibliotece Polona.

[1] Żołnierzom Września w hołdzie. [w:] Magazyn Polski nr 9/2011 (69) [on-line]. Związek Polaków na Białorusi. s. 10-11. [dostęp 2012-09-24]. (pol.).

[2] Związek Legionistów Polskich : 1936-1938 r. : sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Legionistów Polskich, Warszawa 1938, s. 34.

[CITEREFJaskulski201314-15-3] Jaskulski 2013 ↓, s. 14-15.

[CITEREFDanielewicz199434-4] Danielewicz 1994 ↓, s. 34.

[gen-5] Generałowie II Rzeczypospolitej s. 197

[CITEREFJaskulski201341_i_50-6] Jaskulski 2013 ↓, s. 41 i 50.

[7] Dz. Personalny z 1921 r. Nr 36, poz. 1777.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_47_z_13_lipca_1923_roku,_s._463-8] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 13 lipca 1923 roku, s. 463.

[CITEREFJaskulski2013171-9] Jaskulski 2013 ↓, s. 171.

[10] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 75 z 21.07.1925

[11] Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 49 z 17.11.1926 r.

[12] Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 10 z 19.03.1927 r.

[CITEREFJaskulski2013280-13] Jaskulski 2013 ↓, s. 280.

[CITEREFDymek199924-14] Dymek 1999 ↓, s. 24.

[15] Mord na generale. „Nóż w plecy. Dodatek specjalny „Rzeczpospolitej” oraz Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych”, s. 17, 2009-09-17. ISSN 0208-9130. (pol.).

[16] Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2020-07-10] .

[17] Dariusz Baliszewski, Tajemnica generała Olszyny, „Wprost”, nr 1243, 8 października 2006; dostępne w Internecie, dostęp 2007-11-07, 17:05

[18] Dzieje Sejneńszczyzny w okresie kampanii wrześniowej 1939 roku. um.sejny.pl. [dostęp 2018-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-01)].

[19] Rocznik oficerski 1923 r. str. 905

[20] Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 10 z 19.03.1927

[21] Dekret Wodza Naczelnego L. 2647 z 28 lutego 1921 r. Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 11 poz. 326

[sl-22] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Wyd. II popr. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1938, s. 800.

[23] M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 630 „za zasługi na polu organizacji wojska i przysposobienia wojskowego”.

[24] Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 15 z 11.11.1928.

[25] M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.

[26] M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 705 „za zasługi, położone przy organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza”.

[27] M.P. z 1939 r. nr 131, poz. 308 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[28] Piętnastolecie L. O. P. P.. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 287.

[29] Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 9 z 04.02.1926

[30] Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 12 z 6 sierpnia 1929 r., s. 238.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

PROFILPELAJAR.COM

Józef Olszyna-Wilczyński

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Służba w Legionach Polskich i c. i k. armii

Służba w Wojsku Polskim

Śmierć

Rodzina

Awanse

Ordery i odznaczenia

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Bintang Pantura (musim 4)

Islam di Sierra Leone

Louisiana State Museum

Sebring station

Tangalooma, Queensland

Disaster at Silo 7

コルク

Claudio Castelucho

Perangkat lunak bebas

Thindal Murugan Temple

SMK Negeri 5 Kota Serang

Csézy

Muraidhoo (Haa Alif Atoll)

Gerald Walpin

The Indian Church (painting)

Kilang minyak

Unione Sportiva Pietrasanta

1896 Tulane Olive and Blue football team

List of United States Supreme Court cases, volume 10

Special effect