Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Celta (homónimos).
A toponimia céltica de Galicia é a totalidade de topónimos de lugares antigos e actuais, ríos (hidrónimos) ou montañas que se crearon coa lingua céltica e polo tanto teñen etimoloxía céltica, e que están ou estaban situados dentro dos límites da Galicia actual.
Antigos topónimos célticos
En Galicia, aproximadamente a metade dos topónimos non latinos transmitidos dende a antigüidade nas obras dos autores e xeógrafos clásicos (Pomponio Mela, Plinio o Vello, Tolomeo etc.), ou en inscricións epigráficas romanas, resultaron ser de orixe céltica,[1][2] sendo a outra metade maioritariamente indoeuropeas, en todo caso sendo incontestablemente non célticas ou carecendo dunha sólida etimoloxía céltica.
Deseguido preséntase unha lista non exhaustiva de topónimos cuxa orixe é, o máis seguro, céltica.[3] A característica máis elemental é -bri(s),[4] do proto-céltico *brigs,[5] coa súa derivación *brigā, ambas as dúas co significado de “outeiro” e por tanto “castro” e “poboado”. Os asentamentos coñecidos en Galicia durante a Idade de ferro eran os castros e poboados fortificados situados en outeiros e penínsulas. Moitos deles foron abandonados logo da conquista romana.
Aediobri:[6] Dunha inscrición votiva ó deus BANDVE AEDIOBRICO. De *aydu- “lume” ou *(p)ētu- “prado, terra, territorio”,[7] e *brixs “castro”. Cf. Irlandés brí “outeiro”, e a poboación dos Aedui na Galia.
Asseconia ou Assegonion:[8] Un poboado. Quizais de *Ad-sego- “A moi forte”.
Aviliobris:[9] Castellum (castro) no noroeste de Galicia. De *Awelyobrixs “outeiro ventoso”. Cf. Bretón awel “vento”.
Adrobricam urbem:[10] Cidade dos ártabros. De *brig- “castro”.
Albiones:[11] Un pobo localizado entre os ríos Navia e Eo. De *albiyo- “mundo (superior)” ou “país”.[12] Pode ter relación co antigo nome da Illa de Gran Bretaña, que era Albion.
Arrotrebae:[11] Pobo costeiro do noroeste de Galicia. De *trebā “asentamento”, e *aryo-, tanto “home libre”[13] como unha derivación de *(p)are- “en fronte de”.[14]
Aunios:[15][16] Unha illa no océano Atlántico, actual Ons. Do céltico *auni-, de significado e etimoloxía descoñecidas.[17]Hidacio menciona un pobo local denominado Aunonenses, enfrontado ós recentemente chegados suevos no século V.
Berisamo:[18] O castro dos Cileni. Probablemente do superlativo *Bergisamo- “O máis alto”.[19]
Beriso:[18] O castro dos Cabarci, probablemente do comparativo *Bergiso- Meirande”.[19]
Bonisana:[20] Un poboado. De *bonu- “alicerce, base”. Cf. Lingua irlandesa antigabun “alicerce, base, esteiro”.
Brigantia:[18] Cidade antiga, moi probablemente a actual A Coruña (Faro Bregancio en 971). De *brigant- “relevante, poderoso”.[21]
Callaecia[15] “A terra dos Callaeci”, de *kallā- “madeira”[22] co sufixo complexo local -āik-. Máis tarde tornouse Gallicia, actual Galicia ou Galiza.
Calubriga:[23] Un castro. De *brigā “castro” e un primeiro elemento de significado incerto.
Cambetum:[24] Un poboado. De *kambo- “torcer, retorcer”.
Canibri:[23] Un poboado. De *kani- “bo, lindo” e *brigs “castro”. Cf. Lingua irlandesa antiga cain “bo, lindo”.
Celtici: Tanto un nome descritivo empregado por xeógrafos clásicos a un fato de pobos que habitaban o occidente de Galicia, como un endónimo céltico baseado no *kelt- nunha serie de nomes hispanocélticos: CELTIATUS, CELTIATIS, ARCELTI, CONCELTI, CELTIUS.[25]
Cistonia:[26] Un poboado. De *kistā- “canastra entretecida”,[27] e eventualmente “carro”.[28]
Coelerni:[29] Pobo que habitaba no sur de Galicia. De *koyl- “delgado“. Cf. Lingua irlandesa antiga cóil “exiguo, fraco”.
Coeliobriga:[26] Un oppidum preto de Celanova, moi probablemente a capital dos Coelerni. De *koyl- e *brigā.
Copori: Pobo habitante da Galicia central, dende a confluencia do río Sar e Ulla no oeste, até Lugo no leste. O seu nome é probablemente non céltico, mais nótese o picto *copor- “confluencia”,[30] quizais de *kom-bero- “confluencia” (ou “xuntar”).[31]
Ebora:[32] Porto na desembocadura do río Tambre. De *eburo- “teixo”.
Ebronanto (Valerio do Bierzo, Ordo Cerimonialis, c. 650). Un estado preto da actual Rubiá. De *Eburo-nantu “Val do teixo”.
Equaesi:[33] Un pobo habitante do sur de Galicia. De *ekʷo- “cabalo”.[34] Cf. Lingua irlandesa antiga ech “cabalo”.
Ercoriobri:[35] Un castro dos albións. É unha composición do primeiro elemento *(p)are-koro- “golpe” (cf. Lingua bretoaercor “golpe”),[36] ou *Ēri-corio- “exército/tribo do oeste”,[37] e *brixs “castro”.
Gigurri:[14] Pobo que habitaba a actual Valdeorras. De *Gigur-yo, quizais “os gansos”. Cf. Lingua irlandesa antiga gigrann “ganso”. Suxire E. Bascuas[38] aínda que sen moita convicción e entre outras posibilidades, que é unha forma de *gigur “ganso”, relacionada cunha forma proto-celta *giguranos[39] “ganso salvaxe” (antigo irlandés Gigren, Giugrann “ganso” e galés Gwyrain “parrulo salvaxe”) co que este pobo sería simplemente “os gansos”.
Laniobriga:[43] Probable nome anterior do castro de San Cibrao de Las, San Amaro, a pesar de que a lectura da inscrición que contén o topónimo é debatida.[44] De *(p)lānyobrigā “castro da chaeira”.[45]
Laniobre:[43] Bispado durante o século VII. De *(p)lānyobrixs.
Lemavi:[46] Pobo habitante do val de Lemos. De *Lēmawoi “o pobo dos olmos”, de *lēmo- “olmo”. Outros autores póñeno en relación á raíz indoeuropea Lim-, Lem-, Lym-, que tería que ver con zonas pantanosas ou lagoas.[47]
Limia:[48][49] Actual río Limia, preto das súas fontes tórnase nunha gran lagoa ou zona pantanosa, hoxe desecada. De *līmā- “inundación”.[50] Cf. Galés llif idem.
Lubri:[43] Castro dos celtici. O primeiro elemento, *lū-, pode ser unha evolución de *luw- “ceibar, fuxir”, ou de *low- “fluír”, entre outras posibilidades. Quizais Lubri “o castro ceibe”.
Medullium: Montaña na que un gran número de loitadores galaicos poderían ter sido asediados polos romanos,[51] suicidándose os primeiros cando a situación se tornara desesperada. De *med-o- “xuíz”, *med-yo- “metade” ou *medu- “hidromel”.[52] Cf. topónimos Medulli, Medullis, Medulla, na Galia.
Minius:[48] O río galego máis longo, actual río Miño. De *mīno- “maino, lene”, cf. Lingua irlandesa antiga mín idem.
Miobri:[53] Castro dos celtici. Probablemente de *Meyobrixs “pequena fortaleza”.[54] Unha adicatoria a COSO MEOBRIGO (*Meyobri-ko) pode referirse tamén a este castellum, ou a calquera co mesmo nome.
Morodon:[55] Un poboado a carón do océano. De *mor- “mar” e *dūno- “fortaleza”. Cf. o topónimo británico Moridunum.
Navia:[20][56] Río que na actualidade conserva o mesmo nome . De *nāwiā- “bote (xerro, cunca)”.[57]
Nemetobriga:[35] Probablemente a capital dos Tiburi, no sueste de Galicia. De *nemeto- “santuario” e *brigā “castro”.
Nerii:[58] Tribo céltica que habitaba nos arredores da actual Fisterra. De *nero- “heroe”.
Novium:[59] Un poboado considerado a actual Noia. De *nowyo- “novo”.
Ocelum:[60] Un poboado preto de Lugo. De *ok-elo- '”promontorio”.[61]
Olca:[62] Unha fortaleza en Rodeiro, nas terras altas da dorsal galega. De *(p)olkā “terras arables”.[63]
Olina:[64] Un poboado. De *olīnā- “cóbado, ángulo”.
Ontonia:[65] Un poboado. De *φonth2-on-yā “(o do) vieiro”.
Querquerni: unha tribo do sur galego. Do indoeuropeo *perkʷos “carballo”, con asimilación céltica.[66]
Seurri: unha tribo que habitaba a ambos os lados do curso medio do río Miño. De *seg-ur-yo-, “os poderosos”.[67]
Talabriga:[68] Castro dos Limici. De *talu- “fronte, saínte, escudo”[69] e *brigā “castro”.
Verubri:[71] Nome dun castro, como se deduce dunha adicatoria ó deus BANDUE VERUBRIGO (*Weru-bri-ko ou *U(p)ero-bri-ko). De *weru- “largo” ou *u(p)er- “superior”, e *brixs “castro”.
Vindius: A Cordilleira Cantábrica. De *windo- “branco”, polo tanto “As Montañas Brancas”.
No século V ou VI unha colonia de britanos asentouse no norte de Galicia,[72] e os seus bispos acudiron a numerosos concilios, primeiro do Reino suevo, e despois dos visigodos en Toledo, até o século VIII. Atribúenselle unha serie de topónimos:[73]
Bertoña: Un lugar da parroquia da Capela, no concello do mesmo nome. Foi o centro da rexión denominada Britonia até ben entrado o século XI, abranguendo os concellos da Capela e Moeche.
Existiu tamén unha vila Bretonos preto da cidade de Lugo, na Idade Media.[74]
Topónimos medievais e modernos
Aínda que os topónimos célticos poden atoparse por todo o territorio galego, a meirande parte dos topónimos célticos e prelatinos atópanse nas áreas costeiras, máis notablemente nas Rías Altas, nos arredores da Coruña e no val do río Ulla.
Comarcas, montañas e illas
Algunhas comarcas cando se espallan por varios concellos manteñen os nomes directamente herdados das tribos e sub-tribos prerromanas ou con orixe prerromana:
Bergantiños (Bregantinos, 924): Comarca, de *brigantīno-[76] “rei”, ou de *brigantigno-,[77] ambos os dous étimos poderían ter producido o mesmo resultado. Cf. Lingua galesa mediabrenhin “rei”.
Carnota (Carnota, 915): Concello costeiro presidido polo Monte do Pindo, monte granítico sagrado. Tamén é o nome dun monte preto de Doroña, Vilarmaior.[78] De *karn- “rima, morea”,[79] con sufixo hipocorístico.
Céltigos[80] (Celticos en 569): Rexión da tribo local dos Celtici (plural acusativo Celticos), que habitaron o extremo occidental galaico. Coa mesma orixe, implicando posteriores migracións:
Larouco (Latín Larauco): Montaña en Baltar e tamén un concello e parroquia onda o río Sil; tamén hai un lugar baixo o nome Larouce, no Carballiño. Probablemente de *(p)lārHw-ko-, unha derivación de “terreo/chaira”.[82] Cf. Lingua irlandesa antiga lár “terreo, superficie”.
Lemos (Lemabus, 841): Comarca no sur de Lugo. É unha evolución do nome da tribo dos Lemavos, que habitaron esas terras. Do céltico *lēmo- “olmo”.
Nendos[80] (Nemitos, 842): Antigo territorio, do céltico *nemeto- “lugar sacro, santuario”,[76] e “persoa privilexiada”.[83] Lugar onde habitaron os nemetatos.
Ambía[85] (Ambia, 949): Río tributario do Arnoia. Do proto-céltico *ambe- “río”.[86]
Chonia:[87] Tributario do río Tambre. Do protocéltico *klowni- “pradaría”.
Deva (Deva, 961):[88] Cando menos dous ríos galegos se chaman Deva, os dous tributarios do Miño: o primeiro río Deva corre polos concellos de Arbo e A Cañiza, o segundo río Deva por Pontedeva. Do céltico *dēwā “deusa”.[89] Cf. Os ríos Deva en Cantabria e mailo río Dee, na Bretaña, antigo Dēva.[90]
Dubra[85] (Dubria, 1110), afluente do río Tambre. Do protocéltico *dubrā- “escuro”,[76] que en numerosas linguas célticas desenvolveuse semanticamente no substantivo “auga”. O concello de Val do Dubra recibe o seu nome deste río.
Landro:.[91] Río que flúe polo concello de Viveiro. De *(p)lān- “río da chaira”,[92] ou *land- “campo aberto (val)”.
Limia:[48] Do céltico *līmā- “inundación”,[50] polo que probablemente sexa o “río da terra asolagada”.
Mandeo (Mandeum, 803):[93] Probablemente de *mandus “poni”.[86]
Mendo (Minuete, 964):[94] Río que flúe por Betanzos até o mar, canda o máis longo Mandeo. De *menwo- “pequeno, minúsculo”. Cf. Irlandés menb 'idem'.
Miño:[48] O meirande río de Galicia, de *mīno- “maino, lene”. Cf. Irlandés antigo mín idem.
Nanton:[95] río tributario do Tambre, do protocéltico *nanto- “regueiro, val”. Outro distinto, o río das Gándaras tamén levou o mesmo nome no pasado (Nantoni, 955).[96]
Navia:[20] Río que serve de fronteira entre Galicia e Asturias.[97] De *nāwiā- “bote (xerra, cunca)”.[57] Cf. Castelán nava “val entre montañas”. Outro río, tributario do Sil nado nas montañas de Serra de Queixa, na provincia de Ourense, tamén se chama Navea.
Tambre:[99] Antigo Tamaris. De *tamo- “escuro”. Cf. Os ríos británicos Tamar (antigo Tamarus), río Támese (Thames) e Tamius. Outros dous ríos galegos levan nome intimamente ligados (os dous de *Tam-ikā): Támega (Tamice, 982),[100] tributario do Douro; e o Támoga (Tamega, 934),[100] tributario do Miño.
Parroquias e vilas
A maioría das 3.794 parroquias de Galicia son a continuación das "vilas" romanas e medievais, con frecuencia fundadas preto, ou ás veces, sobre vellos castros da Idade de Ferro. Moitas destas parroquias conservan antigos nomes prelatinos.
Topónimos que conteñen o elemento céltico *-brig- 'outeiro'
O elemento máis frecuente entre os topónimos célticos de Galicia[4] é *brigs,[101] que significa "outeiro, sitio alto", e por extensión "castro, fortificación no alto". Normalmente este é o segundo elemento en topónimos compostos que rematan en -bre, -be ou -ve,[102] están relacionados co gaélico irlandésbrí "outeiro", coa mesma orixe: proto-céltico *-brigs > -brixs > -bris. Uns poucos topónimos rematados en -bra proceden dun derivado -brigā "castro, fortificación nun outeiro", que deu lugar no bretón e no galés a bre "outeiro". Algúns destes topónimos son:[103]
Primeiro elemento
Bérgoa: Localidade de Ponteareas, e Bregua, poboación de Culleredo. Procede de Bergula, do proto-céltico *berg- "outeiro".[104]
Bergaña: Localidade en Valdoviño. Do proto-céltico *brig- "outeiro".[104]
Bergaza, Bergazo: Varias localidades de Quiroga, Coles, O Corgo, e un monte en Xove. Do proto-céltico *brig- "outeiro".[104]
Berganzos: Lugar de Xove. Do proto-céltico *brig- "outeiro".[104]
Brión: Diversas localidades de Boiro, Rianxo, Malpica de Bergantiños e Outes, unha parroquia de Ferrol, e outros moitos lugares e outeiros de todo o país, incluíndo un concello. Do proto-céltico *brig- "outeiro".
Briallo:[105] Lugares en Oza-Cesuras e Ponteceso. O plural Briallos é unha parroquia en Portas e un lugar en Pantón. De *brig- "outeiro", co sufixo prelatino -alyo-, ou o latino -aculo-.
Alcabre: Unha parroquia de Vigo. De *Alko-bris "outeiro do cervo".
Último elemento
Alcobre (Arcobre en 991): Un lugar en Vila de Cruces. De *Arcobris.[106] O primeiro elemento pode estar ligado ó indoeuropeo *areq- "protexer, abranguer" (latín arx "forte, bastión").
Alxibre: Un lugar en Riotorto, probablemente de *Alisibris[107] "outeiro dos amieiros".
Anzobre (Anazobre, 971 CE; Anezovre, 966 CE): Un lugar en Arteixo. De *Antyobris, cun primeiro elemento de significado pouco certo,[108] posiblemente de *anto- "límite, fronteira", ou de *anatia- "alma".[86]
Añobre (Arnobre en 1122): Unha parroquia en Vila de Cruces. O primeiro elemento pode ser o primitivo hidrónimo *Arno (cf. río Arno, en Italia).
Añobres: Un lugar en Muxía. Probablemente de *ānniyobris "outeiro anel" (Cf. irlandés antigo ainne "anel"),[76] ou de *(p)anyobrixs "castro onde o mar".[109] O mesmo significado pode atribuírse a Ombre (Anovre en 1114), unha parroquia en Pontedeume; Ombre (Anobre en 971), un lugar no Pino; e Ombre, outros tres lugares en Culleredo, Miño e Brión.
Baiobre: Dous lugares, un en Arzúa e outro en Touro. Probablemente de *Badyobris "outeiro amarelo".[110]
Bañobre: Dous lugares, un en Guitiriz e outro en Miño. O primeiro elemento podería ser *wāgno- "val, faldra, prado, pantano".[76]
Barallobre: Dous lugares en Betanzos e Friol, e unha parroquia en Fene (Baraliobre en 1110). O primeiro elemento vén do substantivo baralla "confrontación, debate, discurso", de orixe descoñecida.
Bedrobe (Bredovre, 1385 CE): Unha aldea de Tordoia. O primeiro elemento probablemente vén de *brito- "xuizo".[111][112]
Biobra: Unha parroquia de Rubiá. De *Bedobrigā, "gabia/canle".[113]
Boebre (Volebre, 922 CE): Unha parroquia en Pontedeume. O primeiro elemento refírese probablemente a *welH- 'gobernar'.[114]
Callobre: Dúas parroquias, unha en Miño (chamada Caliovre en 1114) e outra en A Estrada, ademais de dúas vilas, en Oza-Cesuras (Caliobre en 887) e en Ortigueira. O primeiro elemento podería vir de *kallī- "bosque"[115] ou *kalyo- "duro".[116]
Canzobre (Caranzobre, 1399 CE): Unha vila de Arteixo, de *Carantyobris. Probablemente de *karant- "amigo".[117]
Castrove (alpe Castovre in 1025): Un outeiro próximo a Pontevedra. O primeiro elemento é difícil de identificar, pero parece provir do substantivo galo casticus "castelo" (cf. castrum en latín).[113]
Cecebre (Zerzebre, 942 CE): Unha parroquia de Cambre. Podería derivar de *kirk- "anel",[118] ou da forma *korko- "pantano".[119]
Cezobre: Unha aldea de Agolada. Pode ser que veña de *Kaytyobris "bosque no outeiro".[120] Do mesmo xeito Setúbal, en Portugal, vén da antiga Caetobriga.
Cillobre: Dous lugares en Culleredo e Touro. O primeiro elemento pode ser *kēlyo- 'compañeiro', e así 'Compañeiro-Outeiro(forte)'.[121]
Ciobre: Un lugar en Narón. O primeiro elemento pode ser *kiwo- 'néboa'.[122]
Coebre (Colobre, 935 CE): Un lugar en Oza-Cesuras. O primeiro elemento pode ser *kʷolu- 'roda'[123]
Cortobe: Un lugar en Arzúa, posiblemente dun primeiro elemento *corto- 'redondo'[124]
Fiobre: Un lugar en Bergondo. O primeiro elemento pode ser unha evolución de *widu- 'madeira'.[125] Nótese a inscrición portuguesa NIMIDI FIDUENEARUM HIC.[126]
Illobre: Un lugar en Betanzos e unha parroquia en Vedra. O primeiro elmento pode ser *īlyo- 'inflado'.[127] Cf. nome galo Iliomarus.
Iñobre: Un lugar en Rianxo, nun pequeno outeiro na baía de Arousa. Probablemente de *(p)en-yo-bris 'Outeiro no/na pantano/auga'.[128][129]
Ixobre: Un lugar en Ares. Probablemente de *Isyo-bris.[130] O seu primeiro elemento debe ser *iso- 'rápido, potente'[131] (cf. Isère, un río en Francia).
Landrove: Unha parroquia en Viveiro, preto do río Landro. Polo que simplemente pode significar 'outeiro no río Landro'; desde o elemento céltico *landā- 'terra aberta'.[132]
Laxobre: Un lugar en Arteixo. O primeiro elemento é o mesmo que no substantivo galego laxe 'losa de pedra, pedra plana', forma medieval lagena, a céltica *(p)lāgenā que orixinou no irlandés antigo láigean 'punta de lanza ancha', e en galés llain 'folla de coitelo, espada'.[133]
Lentobre antigamente, actualmente Vilouchada, parroquia e lugar en Trazo, ('uilla que ab antiquis uocitabatur Lentobre et nunc uocitatur Ostulata, subtus castro Brione', 818 CE).[134] De *Lentrobrixs 'Castro na pendente', de *lentrā 'pendente, costa', cf. galés llethr idem.
Lestrobe: Dous lugares en Dodro, e Trazo. De *Lestrobris, onde o primeiro elemento é o proto-céltico *lestro- 'recipiente, contedor; panal'.[135] Polo que pode ser que *Lestrobris = 'Castro no val / depresión'.
Maiobre: Un lugar en Ares, de *Magyobris 'Gran castro'.[136]
Montrove, vila en Oleiros. Probablemente un híbrido latino (mons, montis) e celta que significaría, literalmente, 'outeiro-outeiro'.[134]
O Grove (Ogrobre, 912 CE): Concello con dúas parroquias e unha cidade, nunha península no océano Atlántico. Derivado por metátese de *Okobre < *Okro-brixs 'Castro no bordo/ángulo'[134][137] Hai outros tres lugares co nome Ogrobe, en Pontedeume, Mondoñedo, e Taboada.
Obre: Unha parroquia en Noia (era Olobre en 1113)[130] e outra máis en Paderne. O primeiro elemento pode ser *olo- 'detrás, máis aló'.[138]
Pezobre: Unha parroquia en Santiso. O primeiro elemento parece ser o mesmo que orixinou a palabra galega 'peza', do proto-céltico *kwezdi- a través do galo *pettia-.[34]
Rañobre: Un lugar en Arteixo. O primeiro elemento pode ter múltiples orixes, pero pode ser *(p)rasn-yo- 'compartir, parte'.
Sansobre: Un lugar en Vimianzo. Probablemente de *Sent-yo-bris,[139] onde o primeiro elemento pode vir do celta *sentu- 'camiño', ou *sentiyo- 'veciño',[140] ou tamén de *santo- 'separado'.[141]
Sillobre (Siliobre, 830 CE): Unha parroquia en Fene. O primeiro elemento é probablemente *sīl 'descendente, semente'.[76]
Tallobre: Un lugar en Negueira de Muñiz. De *Talyo-bris, con orixe e significado similar ó anterior.
Tiobre (Toyobre, 1037 CE): Unha parroquia en Betanzos. O primeiro elemento refírese probablemente ó céltico *togyā 'tellado, cuberta', *tegos 'casa'.[76]
Tragove, un pobo nunha península en Cambados, na baía de Arousa. Probablemente derivado de *Tragobris 'Castro na praia', do céltico *trāg- 'praia, baixamar'.[76]
Trobe (Talobre, 914 CE): Unha parroquia en Vedra. De *Talo-bris,[134] cf. *talu- 'fronte, protuberancia', *talamon- 'chan'.[76]
Vendabre, antigo lugar (Uendabre, 887 CE):[139] De *windo- 'branco' e *brixs. Cf. Vindobona, nome antigo de Viena.
Xiabre: Un outeiro en Catoira. De *Senābris 'Vello castro',[139] onde o primeiro elemento é o céltico *senā- 'vello (ela)'. Cf. Sanabria, Senabria en 929.
Topónimos baseados nun superlativo
Outro tipo de topónimo céltico frecuente en Galicia son os que están formados por un superlativo,[142] tanto os formados co sufixo -mmo- como coa composición -is-mmo-:
Beresmo:[143] Un lugar de Avión, do céltico *berg-is-amo- "o máis alto".
Outros lugares e parroquias teñen nomes con orixe pre-Latinos, probablemente céltico, especialmente nas áreas costeiras das provincias da Coruña e Pontevedra, e todo ó longo do val do Ulla. Por exemplo:
Proto-céltico *abank- 'vimbio':[152]Abanqueiro, medieval Avankario, parroquia e lugar cunha lagoa, en Boiro.
Proto-céltico *arganto- 'prata, brillante':[153]Arganzo, un lugar en Mañón, a *Argantyo-.[154] Cf. bretón antigo argant, córnico argans 'prata'.
Proto-céltico *bend- 'pico saínte':[155]Bendaña, medieval Bendania, unha parroquia en Touro. Bendoiro, medieval Bendurio, unha parroquia en Lalín.
Proto-céltico *brīwā 'ponte':[156]Bribes, unha parroquia en Cambre (Brivis, 1154 CE), e un lugar en Vimianzo. Formalmente un locativo plural en latín que significa '(onde) o -'. Tamén, Dumbría, un concello, antigamente Donovria. Hai varios Brives en Francia.
De *dūno- 'forte':[156]Dumbría, cidade, parroquia e concello. Foi Donobria no 830, dende *Dūnobrīwā.
De *karanto- 'amigo, amado':[158]Carantoña, dúas parroquias en Miño (Carantonia, 1096) e Vimianzo. Un lugar en Lousame (Carantonio, 1157). Carantos, lugar en Coristanco.
De *kerbo- 'incisivo, afiado':[81]Cervaña, parroquia en Silleda.
De *lem- 'olmo': Lemaio (a *Lēmawyo-), parroquia en Laracha.
A *mrg- 'territorio':[159]Cambre (Calamber in 959) concello, parroquia e cidade. Tamén, unha parroquia en Malpica de Bergantiños, e un lugar en Carballo; Oímbra (Olimbria en 953), concello, parroquia e cidade; Pambre, unha parroquia en Palas de Rei (Palambre c. 1009) e un lugar en Ramirás.
De *(p)lār- 'chan': Laraño, unha parroquia en Santiago de Compostela (Laranio, 1201), e un lugar en Vedra. Laranga (a *Laranicā 'Do chan') lugar en Porto do Son.
De *(p)let- 'ancho, amplo': Ledoño,[161] parroquia en Culleredo.
↑En xeral, cf. Falileyev (2007), Curchin (2008), Luján (2006). As formas proto-célticas están dadas en xeral de acordo ás formas propostas por Matasovic (2009). Como no resto do artigo, o asterisco indica unha forma hipotética.
↑Os topónimos rematados en -ve, -be xeralmente proceden de topónimos rematados en -bre / -vre, a través de metátese ou disimilación. Cf. Moralejo (2007) p. 39.
↑En xeral, e para a maioría destes topónimos: Prósper (2002) pp. 357-382.
Prósper, Blanca María (2002). Lenguas y religiones prerromanas del occidente de la península ibérica. Ediciones Universidad de Salamanca. ISBN 978-84-7800-818-6.
Prósper, Blanca María and Francisco Villar (2005). Vascos, Celtas e Indoeuropeos: Genes y lenguas. Ediciones Universidad de Salamanca. ISBN 978-84-7800-530-7.