Το Βλαχόπουλο βρίσκεται νοτιοανατολικά από τη Χώρα από την οποία απέχει περίπου 12,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 440[5]-443[1] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους περίπου 17 χιλιόμετρα. Κοντά στο Βλαχόπουλο βρίσκονται, προς τα βόρειά του το Τουλούπα Χάνι σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων, προς τα βορειοανατολικά του ο Βλάσης σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων, προς τα ανατολικά του το Κούμαρο σε απόσταση 1 περίπου χιλιομέτρου, προς τα νοτιοανατολικά του ο Χατζής σε απόσταση 4,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοδυτικά του τα Παππούλια σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.
Ιστορία
Το χωριό, το οποίο εκτείνεται στους πρόποδες του βουνού Μαγκλαβάς, σε απόσταση 38 χιλιομέτρων[6] νοτιοδυτικά από την πρωτεύουσα του νομού Καλαμάτα, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεθώνης, όσο και της Πυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό αναφέρεται, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας.
Θολωτός τάφος Βλαχόπουλου
Λίγο έξω από το χωριό, στη θέσηΔρακόρραχη ανασκάφηκε, το 1964, από τον αρχαιολόγο Σπυρίδωνα Μαρινάτο,[7] ο θολωτός τάφος του Βλαχόπουλου, ο οποίος ανακαλύφθηκε εντελώς τυχαία, λίγο πιο νωρίς την ίδια χρονιά, όταν το γαϊδουράκι ενός κατοίκου της περιοχής βυθίστηκε μέσα σε αυτόν. Ο τάφος, με διάμετρο περί τα 3 μέτρα, ανήκει στην κατηγορία των μικρών θολωτών τάφων και χρονολογείται περί την ΥΕΙΙ περίοδο. Η κατασκευή του είναι κάπως αμελής και περίεργη, αφού τις πλακερές πέτρες της κάτω ζώνης διαδέχεται ζώνη με μεγάλους ακατέργαστους λίθους προς το μέσον και θόλος που υψώνεται απότομα. Ανάμεσα στα αρχαιολογικά ευρήματα περιλαμβάνονται αξιόλογα δείγματα κεραμικής, όπως κρατήρας με υποκρατήριο, πυξίδα με ενσωματωμένο αλάβαστρο, ψευδόστομος αμφορέας, μόνωτες κύλικες με πόδι και μία φιάλη από λεπτότατο λευκό πηλό.[8]
Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Βλαχόπουλο (Vlaghopullo[9] ή Vlacopulo[10]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Βλαχόπουλο (Vlaghopullo), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 25 κατοίκους.[9]
Διοικητική ιστορία
Το Βλαχόπουλο[11] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[12] στον παλαιό Δήμο Βουφράσου (μεταγενέστερα Δήμος Βουφράδος),[13] με έδρα το Χατζή, όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1851 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως «του Βλαχόπουλου», από το 1851 ως το 1879 ως «του Βλαχοπούλου» και από το 1879 ως και το 1889 και πάλι ως το Βλαχόπουλου. Από το 1889 ως σήμερα, το χωριό αναφέρεται επίσημα ως το Βλαχόπουλον. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Βλαχοπούλου στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Βουφράσου της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 200 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Έδρα του Δήμου Βουφράσου ως το 1851[15] ήταν το Χαντζή (σήμερα ο Χατζής) και από το 1851 ως το 1856[16] Βλαχόπουλο και στη συνέχεια ξανά ο Χατζής. Το 1882,[17] ο δήμος Βουφράσου μετονομάζεται σε δήμο Βουφράδος. Το 1912[18] το Βλαχόπουλον προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Βλαχοπούλου.[19] Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1940,[20] οι οικισμοί Σγουρόκαμπος (καταργήθηκε το 1971) και Κούμαρον. Το Βλαχόπουλο παρέμεινε ως έδρα της Κοινότητας Βλαχοπούλου, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», το Βλαχόπουλον υπήχθη ως έδρα στον κατηργημένο Δήμο Παπαφλέσσα,[21][22] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» το Βλαχόπουλον ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[23][24] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Το Βλαχόπουλον σήμερα είναι οικισμός και έδρα της Τοπικής Κοινότητας του Βλαχοπούλου του Δήμου Πύλου-Νέστορος,[4] στην οποία υπάγεται επίσης το Κούμαρο.
Κάτοικοι
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 733 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, όπως η ελαιοκομία και τα αμπέλια και παράγουν κατά κύριο λόγο ελαιόλαδο και σταφίδα.[6]
Επισήμανση: Από το 1879 ως το 1828, στον πληθυσμό του Βλαχόπουλου συναθροίζονταν και οι κάτοικοι των οικισμών Κούμαρα και Σγουρόκαμπος, οι οποίοι απογράφονταν τότε μαζί:
1879: Συναθροίζονται οι οικισμοί: Βλαχόπουλου, Κούμαρα και Σγουρόκαμπος. Σύνολο: 802 κάτοικοι.
1889: Συναθροίζονται οι οικισμοί: Βλαχόπουλον, Κούμαρα και Σγουρόκαμπος. Σύνολο: 925 κάτοικοι.
1896: Συναθροίζονται οι οικισμοί: Βλαχόπουλον και Κούμαρα. Σύνολο: 1.125 κάτοικοι.
1907: Αναφέρεται μόνο το Βλαχόπουλον. Σύνολο: 1.222 κάτοικοι.
Από το 1997, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», το Βλαχόπουλο υπήχθη ως έδρα στον κατηργημένο Δήμο Παπαφλέσσα και παρέμεινε ως το 2010, που ο δήμος αυτός καταργήθηκε.
Ο πρώην δήμος Παπαφλέσσα είχε 5 Δημοτικά Διαμερίσματα και συνολικό πληθυσμό 2.205 κατοίκους, με βάση την απογραφή του 2001, τα οποία με τους αντίστοιχους πληθυσμούς τους, ήταν:
Σήμερα η Δημοτική Ενότητα Παπαφλέσσα του Δήμου Πύλου - Νέστορος, έχει με βάση την απογραφή του 2011, 1.316 μόνιμους κατοίκους και περιλαμβάνει 5 τοπικές κοινότητες, με 9 συνολικά οικισμούς:
Τοπική Κοινότητα Βλαχοπούλου, με 789 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Το Βλαχόπουλον: 733 και το Κούμαρον: 56
Τοπική Κοινότητα Μανιακίου, με 101 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Το Μανιάκιον: 34 και το Τουλούπα Χάνι: 67
Τοπική Κοινότητα Μαργελίου, με 42 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Το Μαργέλιον
Τοπική Κοινότητα Μεταμορφώσεως, με 313 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Μεταμόρφωσις
Τοπική Κοινότητα Παπαφλέσσα, με 71 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 3 οικισμούς: Οι Άγιοι Απόστολοι: 15, το Κοντογόνιον: 18 και ο Παπαφλέσσας: 38
Κτίρια – εκδηλώσεις – αξιοθέατα
Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια και τα κτίρια του Δημοτικού σχολείου και του Περιφερειακού Ιατρείου του Βλαχόπουλου,[40] υπάρχουν επίσης οι εκκλησίες του χωριού, ο Ιερός Ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου (γιορτάζει στις 15 Αυγούστου)[6] και Η Εκκλησια του Αγίου Γεωργίου (κοιμητηριακός), οι οποίοι υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Διάφορες εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα διοργανώνει ο Σύλλογος Γυναικών Βλαχόπουλου, όπως τις αποκριάτικες εκδηλώσεις με τον «Γάμο του Καρνάβαλου», αλλά και την καθιερωμένη ετήσια «Γιορτή λαδιού & λαλαγγίδας» συνοδευόμενη από καλοψημένη γουρνοπούλα και άλλα τοπικά εδέσματα, ενώ η εκδήλωση περιλαμβάνει χορούς και μουσική.[41][42] Άλλη σημαντική ετήσια εκδήλωση είναι το πανηγύρι που διεξάγεται την Πεντηκοστή στη μικρή εκκλησία της Παναγίτσας στην κορυφή του Μαγκλαβά.[6] Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται κυρίως οι δυο εκκλησίες του χωριού, ενώ σε μικρές αποστάσεις από το χωριό βρίσκονται επίσης οι καταρράκτες της «Κατσουλόλιμνας», καθώς και ο τόπος όπου διεξήχθη στις 20 Μαΐου του 1825 η Μάχη του Μανιακίου, ανάμεσα στους Έλληνες επαναστάτες και τα αιγυπτιακά στρατεύματα του Ιμπραήμ Πασά.
Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου
Ο Ιερος Ναος της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Βλαχόπουλου είναι μονόχωρη, ξυλόστεγη βασιλική, με δίρριχτη κεραμοσκεπή και τρείς ημιεξαγωνικές εξωτερικά αψίδες, η ανέγερση της οποίας ολοκληρώθηκε το 1905.[43]
Ναός Αγίου Γεωργίου
Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του Βλαχόπουλου είναι κοιμητηριακός ναός, τύπου τρίκλιτης Βασιλικής, ο οποίος χρονολογείται περί τα τέλη του 10ου[44] ή τις αρχές του 11ου αιώνα.[45] Αρχικά ήταν τρουλαία εκκλησία, αλλά μετά την κατάρρευση του τρούλου και της θολοδομίας της, κατά τον 19ο αιώνα, ο ναός μετασκευάστηκε σε τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, καθώς, περί το 1830, ο Θόδωρος Γιάνναρης, ο οποίος ήταν από τους πλέον δραστήριους δημογέροντες του χωριού έκανε προσπάθειές, που απέδωσαν, για την ανέγερση εκ νέου της εκκλησίας και με εντολή του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια δόθηκαν διακόσιοι (200) φοίνικες για το έργο αυτό, σύμφωνα με δυο έγγραφα της εποχής εκείνης και τη σχετική έρευνα του Μεσσήνιου ιστοριοδίφη και συγγραφέα Μίμη Φερέτου.[46][47] Πάντως, η αρχική φάση του μνημείου διατηρείται κυρίως στα κατώτερα τμήματα του κτίσματος.
Αναθηματική στήλη πεσόντων Βλαχόπουλου
Μπροστά από τον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται επίσης το μνημείο-ηρώο, γνωστό και ως η αναθηματική στήλη των πεσόντων κατά τους εθνικούς αγώνες μεταξύ των ετών 1912-1913, 1918-1922 και 1940-1944.[48]
Στο πρόσφατα ανακαινισμένο Δημοτικό Γήπεδο Βλαχόπουλου,[49] στεγάζεται και ο ΑΠΣ Παπαφλέσσας (ΑΠΣ Δήμου Παπαφλέσσα ή ΑΠΣ Παπαφλέσσα/Βλαχόπουλου), ο οποίος έχει τμήματα ποδοσφαίρου, κ.α. αθλημάτων, τα οποία συμμετέχουν σε διάφορες τοπικές κατηγορίες. Ιδρύθηκε το 1979 και συμμετέχει στο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα της ΕΠΣ Μεσσηνίας
↑Ι. Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου[νεκρός σύνδεσμος], ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ30/ΚΗΡ/52913/2067π.ε./22-1-1999 - ΦΕΚ 123/Β/18-2-1999[νεκρός σύνδεσμος] [...]: "Χαρακτηρίζουμε τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Κοιν. Βλαχόπουλου, επαρχίας Πυλίας, Ν Μεσσηνίας ως μνημείο που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία με περιβάλλοντα χώρο 5 μ. Πρόκειται για μονόχωρη, ξυλόστεγη βασιλική, με δίρριχτη κεραμοσκεπή και τρείς ημιεξαγωνικές εξωτερικά αψίδες. Ο ναός διαθέτει μεγάλο αριθμό ανοιγμάτων, κατά κύριο λόγο τοξωτών, ενώ η δυτική όψη επιπροσθέτως διατρυπάται από δύο κυκλικούς φεγγίτες εκατέρωθεν της θύρας εισόδου και έναν τετράβολο κάτω από τη στέγη. Τα τοξωτά παράθυρα διαθέτουν λίθινα διάτρητα φράγματα με χρωματιστούς υαλοπίνακες. Σύμφωνα με μαρμάρινη επιγραφή, εντοιχισμένη στη δυτική όψη του ναού, η ανέγερσή του ολοκληρώθηκε στα 1905" [...], σύμφωνα με το Διαρκή Κατάλογο των Κηρυγμένων Αρχαιολογικών χώρων και Μνημείων της ΕλλάδοςΑρχειοθετήθηκε 2018-04-01 στο Wayback Machine., της Διεύθυνσης Εθνικού Αρχείου Μνημείων του Υπουργείου Πολιτισμού.
↑Γενικά Αρχεία του Κράτους, Γραμματεία Θρησκείας, Φάκ. 34, Σχολικά. Επίσης και τα δύο έγγραφα που αφορούν στην ανέγερση του ιερού ναού στο Βλαχόπουλο είναι δημοσιευμένα στα "Μεσσηνιακά 1969-70", του Μίμη Φερέτου, των εκδόσεων "Αριστομένης", τόμος Β'.
↑Ανέγερση Ναού στο Βλαχόπουλο[νεκρός σύνδεσμος], επιμέλεια: Τάσος Αποστολόπουλος, Βασίλης Φουρτούνης, "Σύλλογος Απανταχού Βλασαίων «ΤΟ ΒΛΑΣΗ», από την ιστοσελίδα: www.apostolopoulos-tasos.gr
Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
Βλαχόπουλο, από την ιστοσελίδα: /www.pylia.gr, του έργου “Ψηφιακή Ανάδειξη Πυλίας” («Ψηφιακή Πυλία») της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και του Υπουργείου Πολιτισμού.
.svg){kind=small}
.svg)