Η Μάκρενα,[4] αναφερόμενη παλαιότερα ως οι Μάκρενοι ή η Μάκραινα, είναι ορεινός οικισμός κοντά στον Αριστομένη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.
Τοποθεσία
Η Μάκρενα βρίσκεται νοτιοανατολικά από το Ραπτόπουλο από το οποίο απέχει 9,5 περίπου χιλιόμετρα και βορειοδυτικά από τον Αριστομένη από τον οποίο απέχει περίπου 12 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 636[1] μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 30 χιλιόμετρα. Κοντά στην Μάκρενα βρίσκονται, προς τα βόρειά της το Κλωνί σε απόσταση 5,5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα ανατολικά της η Κουλκάδα και το Κεφαλόβρυσο σε απόσταση 2,5 και 5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα και προς τα νοτιά της η Άνω Βούταινα και η Κάτω Βούταινα σε απόσταση 1,5 και 5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα. Επίσης η Μάκρενα βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη, από την οποία απέχει 36 περίπου χιλιόμετρα.
Ιστορία
Το χωριό, το οποίο θεωρείται ως ένα από τα χωριά του ημιορεινού συμπλέγματος των Κοντοβουνίων, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Αρκαδιάς (Κυπαρισσία) κατά την μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά την μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Μάκρενα.
Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Μάκρενα (Macrena[5] ή Mairena[6] ή Machiera[7]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο.
Το χωριό Μάκρενα (Macrena), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας ή Αρκαδιάς (Territorio d' Arcadia), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 49 κατοίκους.[5] Η Μάκρενα, αναφερόταν με αυτό το όνομα κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699), ως Macrena, στην απογραφή Grimani του 1700 και ως Machiera στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[8]
Νεότερη ιστορία
Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Kachrcna ή Micrena σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και ως Makrena σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία οι Μάκρενοι.[8]
Διοικητική ιστορία
Οι Μάκρενοι ή η Μάκρενα[9] προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835,[10] στον Δήμο Τομέως,[11] που είχε ως έδρα το Χαλβάτσο (σήμερα το Κεφαλόβρυσο), ως το 1840,[12] που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός αποσπάται από τον Δήμο Τομέως και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους,[13] με έδρα το Μουσταφάπασα (σήμερα ο Αριστομένης), όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1907 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως η Μάκρενα και από το 1907 ως το 1940 ως η Μάκραινα. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Μάκρενα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 240 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[14] Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα (σήμερα η Πλατανόβρυση) και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης). Το 1912[15] η Μάκρενα προσαρτάται στην Κοινότητα Χαλβάτσου,[16] με έδρα το Χαλβάτσο (Κεφαλόβρυσο), Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1912, οι οικισμοί Ράδου (η Περδικόβρυση), Κουλυκάδα (η Κουλκάδα), Πουλίτσι και Ξηροκάσι (το Παλαιόκαστρο). Το 1919[17] η Μάκραινα αποσπάται από την Κοινότητα Χαλβάτσου και προσαρτάται στην Κοινότητα Βουτένων[18] ή Βουτίνων με έδρα τον οικισμό Άνω Βούτενα ή Άνω Βούτινα (Άνω Βούταινα), ενώ στην κοινότητα αυτή προσαρτήθηκε επίσης ο οικισμός Κάτω Βούτενα ή Κάτω Βούτινα (Κάτω Βούταινα). Το 1940[19] διορθώνονται τα ονόματα των οικισμών ως εξής: Από Άνω Βούτενα σε Άνω Βούταινα, από Κάτω Βούτενα σε Κάτω Βούταινα και από Μάκραινα σε Μάκρενα, ενώ η Κοινότητα Βουτένων γίνεται Κοινότητα Βουταίνης. Η Μάκρενα παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Βουταίνης, με τις αλλαγές των ονομασιών κοινότητας και οικισμού, από το 1919 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Μάκρενα υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους,[20][21] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Μάκρενα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης.[22][23] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Μάκρενα σήμερα είναι οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Βουταίνης του Δήμου Μεσσήνης,[4] στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί Άνω Βούταινα και Κάτω Βούταινα.
Κάτοικοι
Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 27 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.
↑ 8,08,1Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά, Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2, Οικιστική εξέλιξη 1Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 27 Μάκρενα - Απογραφή Corner (1689 Macrena - Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας (1699): Μάκρενα - Απογραφή Grimani (1700): Macrena και Οικιστική εξέλιξη 2Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 27, Απογραφή Pacifico/Alberghetti (1704): Machiera - Pouqueville (1815): Kachrcna/ Micrena - Απογραφή Expedition Scientifique de Moree (1829): Makrena - Πρώτη επίσημη εμφάνιση μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (1836): Μάκρενοι.
Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985).
