Ayvalık

Başlığın diğer anlamları için Ayvalık (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Ayvalık
İlçe
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlBalıkesir
Coğrafi bölgeEge Bölgesi
İdare
 • KaymakamHasan Yaman
 • Belediye başkanıMesut Ergin (CHP)[1]
Yüzölçümü
 • Toplam265 km²
Rakım10 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam71.063
 • Kır
-
 • Şehir
-
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu10400
İl alan kodu0266
İl plaka kodu10
Resmî site
ayvalik.gov.tr

Ayvalık (Yunanca: Αϊβαλί Aivali, Grekçe: Κυδωνίες Kydonies), Türkiye'nin Balıkesir ilinin bir ilçesidir.[4] Balıkesir'in en batısında, Ege Denizi kıyısında bulunan ilçe, Türkiye'nin en önemli turizm merkezlerinden biridir. Ayvalık kış mevsimlerinde büyük bir kasaba nüfusuna sahip olmakla birlikte, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle dönemsel nüfus artışı yaşamaktadır. Tarihte çeşitli uygarlıklara ev sahipliği yapmış olan Ayvalık, 2017'den beri UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'nde yer almaktadır.[5]

Köken bilimi

Ayvalık, Antik Çağ'da bir tür yabani ayva anlamına gelen Kidonia (Antik Yunanca: Κυδωνίαι) olarak anılıyordu. Bölgeye ilk yerleşenlerinin Midilli'nin Kydona köyünden ya da Girit'in Kydonies bölgesinden gelmiş olabilecekleri düşünülmektedir.[6] İsim konusunda bazı görüşler de Ayvalık'ın Aioliki'nin (Eolya'nın) bozulmuş şekli olduğudur.[6] Ayvalık anlamına gelen Kydonie ismi ise, MÖ 330'dan beri süregelmektedir. Kentin adı Osmanlıcada "آيوالق" olarak geçmekteydi.[7]

Tarihçe

Eski Çağlarda Ayvalık

Antikçağ'da, Ayvalık Adaları'na Hekatonisa ismi veriliyordu. Bu isim, adaların en büyüğü Nesos (Moshonisi, Cunda veya Alibey Adası) aynı isimle söylenen Nesos ya da Nasos antik kentinin baş tanrısı olan Hekatos olarak da anılan Apollon'dan gelmekteydi. Apollon Adaları'nda Nesos dışında Chalkis, Pordoselene ve Kydonia antik yerleşmeleri vardı. Antik kaynaklar Chalkis, Pordoselene ve Nasos'tan çok söz etmelerine karşılık, Kydonia hakkında yazan sadece yazları akan ünlü bir sıcak su kaynağına sahip olduğunu bildiren Plinius olmuştur.[6][8] Bu dört antik kentten Chalkis ve Pordoselene yok olmuşlar; ancak Kydonia ve Nesos, sırasıyla Ayvalık ve Cunda (Alibey) olarak günümüze ulaşmışlardır.[6]

Tarihî yerleşim merkezi

Bugün, eski Kydonia olduğu düşünülen alanda, ciddi bir arkeolojik çalışma olmamasına karşılık hâlen antik devre ait bol miktarda çanak çömlek parçalarına rastlanmaktadır. Bu parçalar üzerinden yapılan ön çalışmalar, Helenistik (MÖ 330-30) ve Roma (MÖ 30-MS 395) çağlarına ait yerleşim yerleri bulunduğunu işaret etmektedir.[6] Doğu Roma verilerine dayanılarak Roma döneminde en parlak çağını yaşadığı düşünülen şehrin, Bizans döneminde önemini yavaşça kaybettiği, yerleşimin Ayvalık'ta yer alan İlkkurşun Tepesi eteklerine kaydığı düşünülmektedir.[6] Kentin daha sonraki çağlardaki gelişimi bu bölge merkezli olmuştur.

İlkçağda Misya, Hititler, Frigler, Lidya, Orta Çağ'da Roma İmparatorluğu ve Doğu Roma İmparatorluğu, 14. yüzyıldan itibaren de Osmanlı İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. 19. ve 20. yüzyılın başlarında en parlak dönemini geçiren kentte yaşayan Rum ahalinin, 1821 yılında Yunan ayaklanmasına katılması sonucu ilçenin büyük bir kısmı boşaltılmış, daha sonra dönmelerine izin verilmekle beraber kent eski canlılığına kavuşamamıştır. Bugün eski dönemlerden fazlaca kalıntıya rastlanmamasına rağmen, yer yer Antik Yunanistan ve Antik Roma çağlarına ait çanak ve çömlek parçacıkları görülmektedir. Ayvalık'ta birçok tarihi yapının yanı sıra ve Rumlardan kalma ev ve kiliseler bulunmaktadır.[9]

Osmanlı İmparatorluğu dönemi

Pîrî Reis'in hazırladığı Kitab-ı Bahriye'de yer alan Ayvalık ve Midilli civarının haritası

Kent dokusu Osmanlı döneminde formunu kazanmıştır. Bugünkü Ayvalık'ın kurulması 1430-1440 yıllarına rastlar. Ayvalık o zamanlar limana hakim bir tepe üzerinde kurulu idi. Doğu Roma İmparatorluğu'nu sıkıştıran Osmanlı İmparatorluğu, Alibey Adası'nda bir deniz üssü kurmuştur. Daha sonraları şehre Rumlar yerleşmeye başlamış ve kısa sürede Türk nüfusu aşmışlardır.[10] Osmanlı kaynaklarında Ayvalık adına ilk kez 1772 yılında yayınlanan bir fermanla rastlanır. Bu fermanın, 1770'te Çeşme önlerinde Rus donanmasıyla yapılan bir savaştan dönerken Ayvalık'a uğrayan, daha sonra sadrazam olan Cezayirli Hasan Paşa tarafından çıkarttıldığı düşünülmektedir.[6] Bölge, 1789'dan itibaren gayrimüslimlerin yaşadığı bir özerk bölge olmuştur.[11] Bu özerklik 1821'deki Yunan ayaklanmasına dek sürmüş, bu ayaklanma sonucunda Ayvalık boşaltılarak 1840'ta Karesi Sancağı'na bağlı bir ilçe yapılmıştır. Daha sonra Rumların dönmesine izin verilmesine rağmen, ilçe eski canlılığına kavuşamamıştır.[11] Osmanlı İmparatorluğu yönetiminin Anadolu'da incelemeler yapmak için gönderdiği Vital Guinet tarafından yayımlanan 1891 tarihli istatistiğe göre 21.666 olan kent nüfusunun 21.486'sı Rum, 180'i Türk'tür.

1900-1914 tarihli bir Fransız yıllığında Ayvalık'ın o zamanki sosyo-ekonomik yapısı hakkında şu bilgiler verilmektedir; "30.000 nüfusludur. Postasını Avusturya-Macaristan İmparatorluğu işletmektedir. Zeytinyağı, balmumu, yerli ipek, şarap, sabun dışsatımı yapılır ve şeker, kahve, yün, pamuklu kumaş, ham deri ithal eder. Fransa, Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya Krallığı'nın kentte konsoloslukları bulunur. Bankalar; Osmanlı Bankası, Atina Bankası, Viyana Kredi Bankası'dır. Aynı zamanda bir akademi, iki oteli bulunan ilçede içinde eczanesi de olan bir genel hastane ve cüzzam hastanesi faaliyet göstermektedir."

Mayıs 1917'de Otto Liman von Sanders'in komutası altındaki Alman kuvvetlerinin yardımı ile 12,000-23,000 Rum, Ayvalık'tan Anadolu'nun iç bölgelerine tehcir edildi.[12]

Kurtuluş Savaşı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemi

İlçe I. Dünya Savaşı sonrası İzmir'in işgali ile birlikte 29 Mayıs 1919'da Yunan egemenliğine girmiştir. İşgal sonrası Anadolu'da ilk direniş 172. Alay Komutanı Yarbay Ali Çetinkaya tarafından başlatılmıştır.[11] İşgalin ilk günlerinde bazı Rum çeteciler ve Yunan askerler 2 köyü yakmakla suçlanmıştır.[13] Bu işgal 15 Eylül 1922'ye kadar sürmüştür. Tetkik Heyeti Raporu'na göre işgal sırasında Ayvalık çevresinde Rum çeteleri pek çok Türkü öldürmüş ve soymuştur.[13] Eylül 1922'de, Ayvalık'ta 3,000 Rum erkek İç Anadolu'ya tehcir edilmiş, 23'ü hariç hepsi yolda ölmüştür.[14] 24 Temmuz 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'nda belirtilen Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi gereğince, Girit, Makedonya ve Midilli Türkleri ilçeye yerleştirilmiştir.[15] Burhaniye'ye bağlı varlık gösteren Ayvalık, 19 Mayıs 1928 tarihinde ilçe olmuştur.[16] İlçede Girit göçmenleri çoğunluğu oluşturmaktadır. Bunların yanında yerli yörükler, Bosna muhacirleri ve Arnavutlar da bulunmaktadır.

Coğrafya

Ayvalık, Türkiye'nin Balıkesir ilinin Ege Bölgesi'nde kalan bir ilçesi olup Midilli'nin tam karşısında kurulmuştur. Çam ormanları ve Zeytin bakımından zengin olan ilçe Ege Denizi kıyısında olup Ayvalık Adaları adı verilen takımadalara sahiptir. Ayvalık'ın kuzeydoğusunda Gömeç, güneyinde İzmir iline bağlı Dikili ve Bergama ilçeleri, batısında ise Ege Denizi bulunur.[17][18]

Şeytan Sofrası

Ayvalık'ın karşısında ise ondan Midilli Boğazı ile ayırılan, Yunanistan Cumhuriyeti'nin, Kuzey Ege Adaları coğrafi bölgesinin Midilli iline bağlı olan ve hem Midilli ilinin hem de Kuzey Ege Adaları coğrafi bölgesinin yönetim merkezi olan Midilli şehri çıplak gözle görülebilecek yakınlıkta yer almaktadır.

Ayvalık, bir adalar topluluğudur. Kaşık, Poyraz, Kamış, Büyükkuruada ve Güvercinada bunlardan bazılarıdır.

Ayvalık ilçesinde dağlar denize dik uzandığından kıyılar girintili çıkıntılıdır. Bu kıyılar boyunca burunlar ve koylar meydana gelmiştir.[4][10] İlçenin Ege Denizi'ne olan kıyıları 34 km'dir.[10]

İklim

İlçede Akdeniz iklimi hüküm sürer.[4] Ege Bölgesi'nde yer alması nedeniyle kışları ılık ve yağışlı, yazları sıcak ve kuraktır. Devamlı hafif rüzgarlı günler mevcuttur. Yaz sıcaklığı ortalama 24-34 °C'dir. Kışlar ise ılıktır. Özellikle yazları tüm çevre kavurucu sıcaklıkta iken Ayvalık'ta batıdan esen ve genellikle öğleleri başlayan imbat ilçeyi serinletir. Bazı yazlar da "meltem" rüzgarları eser.[9][19][20] Kazdağı yönünden gelen esintinin haftalarca sürdüğü de olur.

Adalar

Ana madde: Ayvalık Adaları
Alibey Adasından bir sokak karesi
Ayvalık ilçesi ile Alibey (Cunda) adası, köprüler ve diğer bazı adaların genel görüntüsü

Ayvalık ilçesine bağlı irili ufaklı 22 kadar ada vardır. Bu adaların en büyüğü Alibey Adası ya da diğer ismi ile Cunda Adası olup 1964 yılında bir köprü ile Lale Adası'na oradan da ilçe merkezine bağlanmıştır.[21] Bu köprülerden biri aynı zamanda Türkiye'nin ilk boğaz köprüsü olma özelliğini taşır. Alibey Adası dışındaki tüm Ayvalık Adaları 1995 yılında millî park ilan edilmiş ve yerleşim yasaklanmıştır.[22] Adalar içinde tarihi ve turistik öneme sahip olan bir diğeri de Tımarhane Adası'dır. Bu adaya Türkler eski zamanlarda Taşlı Manastır olarak da adlandırmışlardır.[21] Bu ada özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ayvalık'ta yaşayan Rumların içkiyi fazla kaçırması üzerine sert esen rüzgarı ile akıllarını başlarına toplamaları için gönderildikleri bir mekân olduğundan bu ismi almıştır.[21]

Nüfus

Bölgede ilk nüfus sayımı 1891'de Vital Guinet yönetiminde yapılmış, 21.666 olan kent nüfusunun 21.486'sının Rum, 180'inin Türk olduğu belirtilmiştir. İlçe nüfusu 1975 sayımına göre 33.000 kişidir.[10] Belediye nüfusu 1980 yılı sayımında 19.371, 1985'te 21.381, 1990'da 25.687, 1997'de ise 29.342 kişi olarak belirlenmiştir. Bu rakamlara göre yıllık ortalama nüfus artış hızı %2,5 dolaylarındadır.

İlçe nüfusu 2020 sayımlarına göre 71.725 kişidir. Yazları gelen turistlerle nüfus oldukça artar. Ayvalık Türkiye'nin en kalabalık 207. yerleşim birimidir.[23]

Yıl Toplam Şehir Kır
1927[24] 16.873 13.549 3.324
1935[25] 22.539 13.088 9.451
1940[26] 22.263 12.286 9.977
1945[27] 24.742 13.650 11.092
1950[28] 24.819 13.101 11.718
1955[29] 28.561 16.754 11.807
1960[30] 28.266 16.087 12.179
1965[31] 30.213 16.283 13.930
1970[32] 31.957 17.661 14.296
1975[33] 33.104 18.041 15.063
1980[34] 34.543 19.371 15.172
1985[35] 38.879 21.381 17.498
1990[36] 46.827 25.687 21.140
2000[37] 58.738 31.986 26.752
2007[38] 58.638 34.651 23.987
2008[39] 61.730 34.968 26.762
2009[40] 62.460 35.986 26.474
2010[41] 63.627 36.718 26.909
2011[42] 64.349 37.182 27.167
2012[43] 64.153 37.197 26.956
2013[44] 64.462 64.462 veri yok
2014[45] 69.880 69.880 veri yok
2015[46] 67.902 67.902 veri yok
2016[46] 68.457 68.457 veri yok
2017[46] 68.831 68.831 veri yok
2018[46] 71.063 71.063 veri yok
2019[46] 70.720 70.720 veri yok
2020[46] 71.725 71.725 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi

Tarım ve sanayi

İlçe ekonomisi büyük ölçüde zeytin ve turizme bağlıdır. Ayvalık'ta zeytin dışında pamuk, çam fıstığı ve mandalina gibi tarım ürünleri de yetiştirilir. Ayrıca bölgede, Bağyüzü Köyü'nde yetiştirilen Kozak üzümü tanınmış bir üründür. Son yıllarda turfanda sebzecilik ve Kozak çam balı üretimi de yapılmaktadır.[47] Arazinin %70'i zeytinlik olan[18][48] Ayvalık'ta zeytinden sabun ve zeytinyağı üreten sanayi kuruluşları bulunmaktadır. Türkiye'de 110 milyon zeytin ağacı vardır ve bunun 2.500.000'i ilçede bulunur.[48] Balıkçılık ve balık restoranları da önemli bir gelir kaynağıdır.[47]

Turizm

Turizm, ilçe ekonomisinde büyük öneme sahiptir.

Turizm alanında büyük bir potansiyele sahip olan ilçede başta Şeytan Sofrası olmak üzere çeşitli doğal güzellikler olmakla birlikte, özellikle eski Rum evleri ve yapılarına dayanan kültür turizmi de gelişmiştir. Özellikle Sarımsaklı Plajları ve Alibey Adası'nda ise deniz turizmi gelişmiştir.[49]

İlçede 1994 yılında yapılan bir çalışmaya göre 1842-1914 yılları arasından kalma toplam 363 bina bulunmaktadır.[48]

İlçe son yıllarda Ege Adaları'ndan çok sayıda günübirlik misafir ağırlamaktadır. Bu ziyaretlerin amacı genellikle alışveriştir. Bu durumun ciddi ekonomik girdisinin oluşmaya başlaması ardından ilçe dükkânlarının vitrinleri Yunanca yazılar ile dolmuştur. Ayvalık'ın merkezinde her perşembe günü büyük bir pazar kurulur. Özellikle Yunanistan'ın Midilli ilinden olmak üzere, on binlerce Yunan turist günü birlik ziyarette bulunur. Yunan turistlerin ziyarette bulunduğu en önemli yerler ise Ayvalık pazarıdır. Son yıllarda Ayvalık'a gelen turistlerin çevre ilçelere de uğraması özellikle Ayvalık-Edremit arasında rekabete yol açmıştır.[50]

Kültür

Mutfak

Ayvalık doğal güzellikler bakımından zengin bir ilçe olmakla birlikte mutfağı ile de ünlüdür. İlçeye özgü en önemli yiyecek sosis, sucuk, kaşar, turşu, mayonez, ketçap gibi malzemelerle hazırlanan Ayvalık tostu'dur. Diğer önemli bir yiyecek tüm Balıkesir ilinde yaygın olarak yapılan Höşmerim tatlısıdır. Papalina olarak bilinen bir balık türünün (çaça), genellikle meze olarak tüketilen ızgarası ve zeytinyağında unla yapılan kızartması da Ayvalık'ın önemli yemekleri arasında sayılır. Deniz kıyısında olması nedeniyle deniz ürünlerinden yapılan mezeler ve zeytinyağlı yemekler Ayvalık mutfağının temelini oluşturur. Ayvalık'ta son zamanlarda zeytinli dondurma da ilgi odağı olmuştur.[51]

Kültürel ve doğal zenginlikler

  • Sarımsaklı Plajları: Ayvalık'ın Küçükköy beldesinde bulunan Ege Denizi kıyısındaki plajlardır.[9] Ayvalık kent merkezinin 6 km güneyinde bulunan plajlar 12 km uzunluğundadır.[52]
  • Alibey Adası: Ayvalık Adaları grubuna dahil olan ve yerleşime açık olan tek adadır. 1995 yılında inşa edilen bir köprü sayesinde bu adaya karayolu ile geçmek mümkündür.[9]
  • Ayvalık Adaları: En büyüğü Alibey Adası olan takımada. Bu adalar millî park ilan edilmiştir ve Alibey Adası dışında yerleşime açık değildir.
  • Şeytan Sofrası: Ayvalık'a hakim büyük kayalık tepelerin üzerinde bulunan, bakıldığında tüm Ayvalık Adaları ve Midilli Adası'nın manzarası gözüken, üzerinde Şeytan'ın ayak izi bulunduğuna inanılan eski bir lav birikintisi.[9]

Cami ve kiliseler

Ayvalık geleneksel deve güreşlerinden bir görünüm
Aya Yorgi Abacı Kilisesi (Eylül 2008)
  • Agia Paraskevi Manastırı Tımarhane adasında bulunan bu manastırdan geriye en iç kısımda bulunan küçük bir kısım kalmıştır. Burayla ilgili türlü türlü efsaneler mevcuttur. Bunlardan biri de Meryem Ananın mezarının burada bulunduğu ile ilgilidir. Birçok hazine avcısı tarafından zarar gören manastır günümüzde harabe niteliğinde olmasına karşın yerli ve yabancı turistler tarafından ilgi duyulmaktadır ve her yaz yüzlerce kişiyi kendine çekmektedir.
  • Saatli Cami (Agios Yannis Kilisesi): İlçe merkezinde yer alan İsmet Paşa Mahallesi'nde yer alır. Kilise olarak inşa edilmiş, 1928'den sonra camiye dönüştürülmüştür.[53] Camiye çevrilmesinin ardından içindeki ikonalar boyayla kapatılmıştır. 1944'teki depremde çan kulesinin üstü yıkılmıştır.
  • Taksiyarhis Kilisesi: 1873 yılında inşa edilen bir kilise.[54] İçerisinde bulunan çan, II. Dünya Savaşı yıllarında yerinden çıkarılarak halka haber vermesi için kullanılmıştır. Daha sonraları bu çanın dünyanın en büyük çanı olduğu ortaya çıkmıştır.
  • Hamidiye Camii: Sakarya Mahallesi'nde yer alan bu cami, Ayvalık'ın tarihsel değerini yansıtan bir cami olarak yapılmış tek özgün yapıttır. Sultan II. Abdülhamid tarafından 19. yüzyılın ikinci yarısında yaptırılmıştır.[55] Yorgala Oteli'ni yaptıran kişinin zamanın yönetimine armağan etmek zorunda kaldığına ilişkin iddialar da vardır. Kırmızı taştan, kare planla inşa edilmiştir, kubbesi tuğladandır.
  • Ayazma Kilisesi: Kemal Paşa Mahallesinde bulunan kilisenin adı içinde bulunan suyun kutsal olarak kabul görmesinden gelmektedir. Ayazma kelime anlamıyla kutsal su anlamına gelir. Neo-klasik üslûpta, 1890 yılında yapılmış geç tarihli bir yapı. Kilisenin girişi Yunan tapınaklarını anımsatmakta. Yapı malzemesi olarak Sarımsak taşı kullanılmış olan kilise bir dönem zeytinyağı fabrikası olarak kullanıldığından farklı eklentiler yapılmış. Bu yüzden iç kısımlarda anıtsal özelliklerini tamamen yitirmiş. Kilise günümüzde müze haline getirilmek için kamulaştırılmış.

Diğer

Ayvalık geleneksel deve güreşlerinden bir görünüm

Ayrıca Ayvalık'ta her yıl kış aylarında geleneksel olarak deve güreşleri de düzenlenmektedir.[56] Ayvalık'ta engellilere yönelik bir takım etkinlikler düzenlenmekle birlikte bazı kesimlerce ilçe Engelliler Başkenti olarak adlandırılmaktadır.[57] Ayrıca ilçede uluslararası bir müzik akademisi bulunmaktadır.[58][59]

Spor

İlçenin en önemli spor kulübü, Ayvalık Belediyesi tarafından desteklenen Ayvalıkgücü Belediyespor'dur. Kulüp futbol, basketbol ve atletizm branşlarında hizmet vermektedir.[60] Ayrıca ilçe civarı balıkadamlar tarafından oldukça tercih edilen bir dalış bölgesidir. Mercan rifleri açısından çok renkli zengin dip yapısı bulunan deniziyle, sualtı fotoğrafçıları tarafından tercih edilmektedir.[61]

Yönetim

İlçe belediye teşkilatı 1963 yılında kurulmuştur. Şu an görevde olan Ayvalık belediye başkanı ise Cumhuriyet Halk Partisi'nden Mesut Ergin'dir. Eylül 2021'de Cumhuriyet Halk Partisi'ne katılmıştır.[62]

Ad Yıllar Parti
İzzet Aygüner 1977-1989 Cumhuriyet Halk Partisi, Sosyal Demokrasi Partisi
Ali Nedim Güreli 1989-1994 Anavatan Partisi
Ahmet Tüfekçi 1994-2004 Milliyetçi Hareket Partisi, Demokrat Türkiye Partisi
Hasan Bülent Türközen 2004-2014 Cumhuriyet Halk Partisi[63][64]
Rahmi Gençer 2014-2019 Cumhuriyet Halk Partisi
Mesut Ergin 2019 - günümüz Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi

Eğitim

Ayvalık küçük bir yer olmasına karşın eski bir yerleşme mekânı olması sebebiyle, eğitim olanakları bakımından gelişmiştir. Cumhuriyet döneminde ilçede kurulan ilk okul Ayvalık Türk Ocağı Öksüz Yurdu Sanat Mektebi adında yatılı bir özel okuldur.[65] 1926 yılında okullarda meslek derslerinin kaldırılması üzerine meslek eğitim eşyalarını Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı'na devreden okul, 1927 yılında adını Muhtelit İkmal Meslek Mektebi olarak değiştirdi.[65] 1929'da Ayvalık Türk Ocağı Muhtelit Orta Mektebi adını alan okul, 1931'de Ayvalık Hususi Orta Mektebi olarak isim değiştirmiştir. Ortaokuldan mezun olanların okumaları için 1963 yılında Ayvalık Lisesi açılmıştır.[66] 1994 yılında bu ilçeye Ayvalık Anadolu Lisesi adında bir lise daha açılmıştır.[67] Bugün Ayvalıkta, Ayvalık Anadolu Lisesi[68] ve Ayvalık Lisesi başta olmak üzere onlarca okul bulunmaktadır.[69][70] Ayvalık ilçesinde Balıkesir Üniversitesi'ne bağlı Ayvalık Meslek Yüksekokulu bulunmaktadır.[71]

Altyapı

Ulaşım

İlçe karayolu ile İzmir'e 155, Bursa'ya 277, Susurluk'a 170 km, Çanakkale'ye 167, Ankara'ya 657, Bergama'ya 45, Truva'ya 154, Behramkale'ye 155, Efes'e 239, Alibey Adası'na 8 kilometre mesafededir.

Yunanistan'dan gelen turistler ilçeye feribot ve deniz otobüsü ile yaklaşık iki saatte ulaşır. Yurt içinden Ayvalık'a ulaşım ise genellikle karayolu ile sağlanır. Hemen hemen tüm büyükşehirlerden direkt seferler mevcuttur. Taşradan gelecek olanlar ise Balıkesir veya İzmir üzerinden otobüs seferleri ile ilçeye ulaşabilir. Otogar kentin 1,5 km güneyindedir.[52] Havayolunu tercih edenler uçakla Edremit'te bulunan Balıkesir Koca Seyit Havalimanından (45 km) ya da İzmir'e gelip ilçeye karayolu ile ulaşırlar. Ayvalık'a ayrıca Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İzmir Mavi Treni ile Balıkesir'e kadar gelip daha sonra TCDD'nin ayarladığı aktarma otobüsleri ile gidilebilir. İstanbul'dan ulaşımda ise İstanbul-Bandırma arasındaki hızlı feribot farklı bir seçenek olarak sunulabilir.

Şehrin görünümü

Resimler

Kaynaklar ve dipnotlar

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  2. ^ "Yerelnet Ayvalık sayfası". 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2012. 
  4. ^ a b c Cumhuriyet Ansiklopedisi, Cilt 1, sayfa 556
  5. ^ "Ayvalık Industrial Landscape". UNESCO. 15 Nisan 2017. 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2021. 
  6. ^ a b c d e f g "TC Ayvalık Kaymakamlığı, Ayvalık Tarihi sayfası". 4 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2020. 
  7. ^ Tahir Sezen "Osmanlı yer adları" sf. 53, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü (2006).
  8. ^ Plinius'un İS 79'da Vezüv Yanardağı'nın patlaması sırasında öldüğü kaydedilmiştir.
  9. ^ a b c d e "Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı resmi sitesi, Ayvalık sayfası". 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009. 
  10. ^ a b c d Hayat Ansiklopedisi 1. cilt sayfa 511
  11. ^ a b c "Ayvalık Kaymakamlığı Ayvalık başlığı". 26 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  12. ^ Freely, John (2010). Children of Achilles: The Greeks in Asia Minor Since the Days of Troy (İngilizce). I.B.Tauris. ss. 205–206. ISBN 9781845119416. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2020. 
  13. ^ a b REPORT OF THE INTER-ALLIED COMMISSION OF INQUIRY (MAY-SEPTEMBER 1919) (Erişim tarihi: 27 Nisan 2011)
  14. ^ Clark, Bruce (2006). Twice a Stranger: The Mass Expulsions that Forged Modern Greece and Turkey (İngilizce). Harvard University Press. s. 25. ISBN 9780674023680. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2020. 
  15. ^ "Ayvalık". 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2015. 
  16. ^ "Balıkesir". Yurt Ansiklopedisi. II. 1982. s. 1136. 
  17. ^ Resim:Balıkesir districts.png ve Resim:İzmir districts.png resimlerine göre
  18. ^ a b "T.C. Ayvalık Kaymakamlığı, Coğrafya sayfası". 26 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009. 
  19. ^ "Ayvalık Kaymakamlığı". 26 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  20. ^ "Ayvalıkrehberi.com Tarihçe sayfası". 2 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  21. ^ a b c "Balıkesir.gen.tr Ayvalık Adaları sayfası". 14 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  22. ^ "Radyofm.com Ayvalık Adaları - Tabiat Parkı yazısı". 16 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  23. ^ "Türkiye İstatistik Kurumu". 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2009. 
  24. ^   . "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021. 
  25. ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  26. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  27. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  28. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  29. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  30. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  31. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  33. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  34. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  35. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  36. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  37. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  38. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  39. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  40. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  41. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  42. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  43. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  44. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  45. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  46. ^ a b c d e f
  47. ^ a b "Kenthaber.com Ayvalık Genel Bilgi". 18 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2008. 
  48. ^ a b c Yorulmaz, Ahmet (2000). Ayvalık'ı Gezerken. Geylan Kitabevi. ss. 25, 80. ISBN 975-97240-0-6. 
  49. ^ "Ayvalık Kaynakamlığı". 26 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  50. ^ Hürriyet Gazetesi haberi[ölü/kırık bağlantı]
  51. ^ Hürriyet gazetesi haberi[ölü/kırık bağlantı]
  52. ^ a b Istanbul to Kathmandu (İngilizce). Lonely Planet. 2001. ss. 183. ISBN 1-86450-214-2. 
  53. ^ "Ayvalık Kaymakamlığı Cami ve Kiliseler sayfası". 26 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2008. 
  54. ^ "Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı resmi sitesi". 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2008. 
  55. ^ "Kenthaber.com Balıkesir Cami ve Mescitleri sayfası". 5 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2008. 
  56. ^ "Gazeteedremit.com Ayvalık'ta Ki Deve Güreşlerine Turistlerden Yoğun İlgi haberi". 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2008. 
  57. ^ Hürriyet Gazetesi haberi[ölü/kırık bağlantı]
  58. ^ Ayvalık Uluslararası Müzik Akademisi (Türkçe)
  59. ^ Cansever, Meltem (2003). Nil Yüzbaşıoğlu, Burçin Ünlü (Ed.). Türkiye Gezi Kitaplığı - Ayvalık-Altınoluk. Boyut Yayınları. s. 23. ISBN 975-521-690-1. 
  60. ^ Resmî site (Türkçe)
  61. ^ "Pusuladagcilik.com". 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020. 
  62. ^ "Ayvalık Belediye Başkanı Mesut Ergin Demokrat Parti'den istifa etti". Cumhuriyet. 26 Şubat 2021. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021. 
  63. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
  64. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2008. 
  65. ^ a b "Ayvalık Lisesi tarihçesi". 1 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020. 
  66. ^ "Ayvalık Lisesi, okulumuz bölümü". 1 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2020. 
  67. ^ "Ayvalık Anadolu Lisesi tarihçesi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008. 
  68. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008. 
  69. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2009. 
  70. ^ "Ayvalık'taki okullar listesi". 12 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008. 
  71. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2011. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Cansever, Meltem (2003). Nil Yüzbaşıoğlu, Burçin Ünlü (Ed.). Türkiye Gezi Kitaplığı - Ayvalık-Altınoluk. Boyut Yayınları. ISBN 975-521-690-1. 
  • Başol, Pınar Atay. Lezzet Sırlarıyla Ayvalık ve Midilli Mutfağı. Alfa Yayınları. ISBN 978-605-106-120-7. 
  • Yorulmaz, Ahmet (2000). Ayvalık'ı Gezerken. Geylan Kitabevi. ss. 25, 80. ISBN 975-97240-0-6. 

Dış bağlantılar

Vikipedi'nin kardeş projelerinden
Ayvalık
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisözlük'te ara Vikisözlük'te tanımlar
Commons'ta ara Commons'ta dosyalar
Vikikaynak'ta ara Vikikaynak'ta belgeler
Ege Denizi Ege Denizi Gömeç
 
Midilli Kuzey Bergama
Batı   Ayvalık    Doğu
Güney
Ege Denizi Dikili Bergama