Turşu

Turşu
Ülke(ler)Türkiye
Amasra'da şişelere kurulmuş çeşitli sebze turşuları
Bir tabak karışık turşu

Turşu kurma, çeşitli sebze ve meyvelerin salamura adı verilen tuzlu; asitli çözeltide bir süre bekletilerek uzun süre saklanabilecek hâle getirilmesidir. Genelde kırsal alanda kışa hazırlığın önemli bir kısmıdır. Turşulama, gıdanın raf ömrünü korur veya uzatır. Elde edilen ürüne turşu denir.[1]

Arkaik kültürde ilk kez topraktan yapılma büyük boy küpler içerisinde kurulumu yapılmaktaydı. Ticari ürün olarak kullanılmaya başlandığı antik çağlarda ahşaptan yapılan kaplarla taşındığı ve saklandığı da görülmekle birlikte ahşap ve asidin reaksiyonları nedeniyle kalıcı olarak hep toprak kaplar tercih edilmiştir. Günümüzde bu tür toprak kapların yerini plastik, cam kavanoz, paslanmaz teneke kaplar almıştır.

Türklerde önemli bir yeri vardır. Türkiye'de geleneksel olarak adına Ankara'nın Çubuk ilçesinde festival düzenlenmektedir. Çubuk Belediyesi "Çubuk Turşusu" adına patent almıştır.

Yapılışı

Sıkı dokulu meyveler turşu olmaya daha elverişlidir. Turşusu yapılabilen sebze meyveler arasında salatalık, lahana, biber, yeşil domates, yaban eriği, acur, pancar, ayva ve elma bulunur. Turşu kurulumunun yapıldığı kaba defne yaprağı, çekilmemiş karabiber, limon, sarımsak, dere otu, maydanoz gibi malzemeler aroma vermek amacıyla konur.

Turşuluk malzemeler % 5-10'luk tuz çözeltisine basılarak yerleştirilir ve laktik fermantasyon süreci başlar. Sebze ve meyvelerdeki şeker 10-23 C° sıcaklıkta, genelde birkaç haftalık bir sürede laktik aside dönüşür. Fermantasyonu hızlandıracak kimyasallar kullanılabilir. Sonuçta elde edilen çözeltinin asitliği %1 civarındadır. Fermantasyon süresince tuzlu çözelti istenmeyen organizmaların üremesini engeller.

Bir kase salatalık turşusu

İşletmelerde üretilen turşular otoklav turşusu ve fermantasyon turşusu olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Otoklav turşusu tıpkı konserve üretiminde olduğu gibi: Sebzelerin yıkanıp ayıklandıktan sonra, tuz, sirke ve sarımsak içeren dolgu sıvısı ile beraber ambalaj malzemesine doldurulması; kapanıp ısıl işlem uygulanması ile elde edilir. Fermantasyon turşuları ise önceden tekniğine uygun olarak büyük hacimli fıçılarda yapılmış turşuların, üründe tat dengesi kurulduktan sonra açılarak daha küçük ambalajlara doldurulması ve ısıl işlem uygulanması ile elde edilir.

Osmanlı Mutfağındaki Turşu Çeşitleri

Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de çeşitli turşu tarifleri vardır.[2] Bunlar:

Yörelere Göre Çeşitleri

Orhangazi Gedelek Turşusu

Gedelek, Bursa’nın Orhangazi ilçesine kayıtlı bir köy olup, 2014 yılında mahalle statüsü kazanmıştır. Bölgede ağırlıklı olarak biber, hıyar, beyaz lahana, yeşil domates, kırmızı pancar, fasulye, acur, yeşil erik, karnabahar, sarımsak, havuç, mor lahana, patlıcan, bamya, kiraz, çağla, ahlat, kırmızı havuç, salamura yaprak, muşmula, ayva, elma, turp (alabaş), yabani maydanoz, kereviz, kızılcık, mısır, kelek (kavun), patlıcan dolma, lahana dolma ve karışık turşu üretilir. Orhangazi Gedelek Turşusu Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[3]

Ordu Yayla Pancarı Turşusu / Ordu Dürme Turşusu

Ordu Yayla Pancarı Turşusu / Ordu Dürme Turşusu 15.12.2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4]

Sivas Pezik Turşusu / Sivas Pezik Dal Turşusu

Sivas Pezik Turşusu / Sivas Pezik Dal Turşusu 12.03.2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[5]

Çubuk Turşusu

Ankara Çubuk Turşusu 26.08.2008 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[6]

İskilip Turşusu

Çorum İskilip Turşusu 19.04.2010 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[7]

Çorti

Ayrıca bakınız: Çorti (turşu)

Gaziantep Acur-Biber Turşusu

Gaziantep Acur-Biber Turşusu 31.03.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[8]

Ordu Taflan Turşusu

Ordu Taflan Turşusu 10.05.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[9]

Midyat Turşusu / Midyat Acur Turşusu

Midyat Turşusu / Midyat Acur Turşusu 01.06.2022 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[10]

Reşadiye Kırmızı Pezik Turşusu

Reşadiye Kırmızı Pezik Turşusu 21.08.2023 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[11]

Faydaları

Evde yapılan doğal ve probiyotik açısından zengin olan turşu gibi fermente gıdalar tüketmek, bozulan bağırsak duvarını hem onarmakta hem de güçlenmesini sağlamaktadır.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ "Turşu: Tazesinden çok sevildi". 22 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2024. 
  2. ^ "MELCEÜ'T- TABBÂHÎN - Aşçıların Sığınağı" (PDF). Mehmed Kâmil. yek.gov.tr. 2015. 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2022. 
  3. ^ "ORHANGAZİ GEDELEK TURŞUSU" (PDF). turkpatent.gov.tr. 17 Ağustos 2020. 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2021. 
  4. ^ "Ordu Yayla Pancarı Turşusu / Ordu Dürme Turşusu". turkpatent.gov.tr. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022. 
  5. ^ "Sivas Pezik Turşusu / Sivas Pezik Dal Turşusu". turkpatent.gov.tr. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022. 
  6. ^ "Çubuk Turşusu". turkpatent.gov.tr. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022. 
  7. ^ "İskilip Turşusu". turkpatent.gov.tr. 4 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2022. 
  8. ^ "Gaziantep Acur-Biber Turşusu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 3 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2022. 
  9. ^ "Ordu Taflan Turşusu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022. 
  10. ^ "Midyat Turşusu / Midyat Acur Turşusu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Temmuz 2022. 
  11. ^ "Reşadiye Kırmızı Pezik Turşusu". Türk Patent ve Marka Kurumu. 
  12. ^ Ev turşusunun mucizesi 10 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CNN Türk
Genel
  • Bender, David A.; Bender, Arnold E. Benders' Dictionary of Nutrition and Food Technology (7th Edition). 1999. Woodhead Publishing.

Dış bağlantılar