Ten artykuł dotyczy radzieckiego ciągnika. Zobacz też: miasto Kommunar.

Kommunar

Producent	ChPZ
Okres produkcji	1924–1931 (1935?)
Miejsce produkcji	Charków
Poprzednik	brak
Dane techniczne
Segment	ciągnik gąsienicowy
Silniki	naftowy R4: 50 KM
Skrzynia biegów	manualna, 3/1 biegów[1]
Napęd	gąsienicowy
Masa własna	8250 kg t[1]
Dane dodatkowe
Modele bliźniacze	Hanomag WD-50
Multimedia w Wikimedia Commons

Komunar (ros. Коммунар) – radziecki ciągnik gąsienicowy produkowany w okresie międzywojennym w Charkowskiej Fabryce Parowozów.

Skolektywizowane rolnictwo ZSRR potrzebowało w latach 20. XX wieku ciągników gąsienicowych produkowanych w kraju. Pierwszym z nich stał się Kommunar, skonstruowany na bazie niemieckiego ciągnika Hanomag WD-50^[2]. Pierwowzór został wybrany przez Komisję Ciągnikową przy Państwowym Komitecie Planowania, a jego produkcję zlecono Charkowskiej Fabryce Parowozów (ChPZ)^[1]. W maju 1922 roku uzyskano egzemplarz ciągnika z Niemiec i przystąpiono do analizy konstrukcji^[2]. Przy opracowaniu dokumentacji wprowadzono liczne zmiany i uproszczenia technologiczne. Przede wszystkim silnik benzynowy przerobiono w celu pracy na tańszej nafcie^[2]. Silnik stał się cięższy, co wymusiło wydłużenie podwozia i gąsienic dla zachowania takiego samego nacisku na podłoże^[1].

Pierwszy Kommunar został wyprodukowany pod koniec kwietnia 1924 roku^[1]. Ich produkcja w zakładach ChPZ, mających stare i dość zużyte oprzyrządowanie, nie stała się jednak masowa. Do kwietnia 1925 roku powstało tylko 20^[3]. Przewidywano produkcję 300 ciągników rocznie, co osiągnięto dopiero w 1930 roku^[1]. Ogółem do zakończenia produkcji w 1931 roku powstało ich około 2000, jednakże według innych źródeł, produkcja zakończyła się w 1935 roku i mogło ich powstać 3500^[4].

Ciągniki Kommunar używane były w ZSRR głównie w gospodarce leśnej, do zwożenia drewna^[1]. W mniejszym zakresie używane były jako rolnicze lub przemysłowe^[3]. Ich rola zmalała po wprowadzeniu masowo produkowanych ciągników Staliniec S-60 i S-65^[3].

W ograniczonej liczbie ciągniki były używane przez Armię Czerwoną jako artyleryjskie i ewakuacyjne, pod oznaczeniem 9G (od: 9-tonowy gąsienicowy)^[3]. Służyły także na lotniskach do przetaczania dużych samolotów, jak TB-3^[2]. Po mobilizacji po ataku Niemiec na ZSRR służyło ich w armii około 500^[3], a według innych danych, nawet około 3000^[2]. Pewna liczba została następnie przejęta i była doraźnie wykorzystywana przez niemiecki Wehrmacht.

Ciągnik rozwijał prędkość od 1,8 do 7 km/h^[1].

• Leonid Jewsiejew. «Kommunar». „Tiechnika Mołodioży”. Nr 5/1975, s. 43-44, 1975. (ros.). 
• Kommunar. „Traktory. Istorija, ludi, maszyny”. Nr 36, 2016. Hachette Collections. ISSN 2311-2131. (ros.). brak numeru strony