W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej[1]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.
Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną[2].
Rozkazem nr 2 z 19 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Kaczory” do Inspektoratu Granicznego nr 8 „Nakło” i określił jego strukturę organizacyjną[3].
Rozkazem nr 12 z 10 stycznia 1930 roku w sprawie reorganizacji Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski ustalił numer i nową organizację komisariatu[4].
Rozkazem nr 3/31 zastępcy komendanta Straży Granicznej płk. Emila Czaplińskiego z 5 sierpnia 1931 roku zniesiono placówkę SG Dziembowo, a pozostawiono posterunek detaszowany „Dziembowo”[5].
Rozkazem nr 1 z 31 marca 1937 roku w sprawach [...] likwidacji i tworzenia placówek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zniósł posterunek SG „Miasteczko”[6].
Rozkazem nr 2 z 30 listopada 1937 roku w sprawach [...] przeniesienia siedzib i likwidacji jednostek, komendant Straży Granicznej płk Jan Gorzechowski zmienił nazwę placówki I linii „Kalina” na „Dziembowo”[7].
Służba graniczna
Kierownik Pomorskiego Inspektoratu Okręgowego Straży Granicznej mjr Józef Zończyk w rozkazie organizacyjnym nr 2 z 8 czerwca 1928 roku udokładnił linie rozgraniczenia komisariatu. Granica północna: kamień graniczny nr E 256; granica południowa: kamień graniczny nr F003[8].
Wiosną 1939 przy każdym komisariacie zaczęto tworzyć plutony wzmocnienia, liczące etatowo 61 ludzi. W okresie pokoju miały one uszczelniać granicę, a przypadku wojny prowadzić miały działania opóźniające poprzez niszczenie mostów i dróg. Plutonem wzmocnienia komisariatu „Kaczory” dowodził przodownik Straży Granicznej Jan Walter[9].
1 września 1939 niemiecka 50 Dywizja Piechoty nacierała przez Łobżonkę na Nakło i Mroczę. 1 września o 0.30 rozpoczęły się pierwsze walki. O 4.00 komisariat wysłał patrol w kierunku wioski Byszki. Patrol wrócił i stwierdził obecność wojsk niemieckich w Byszkach. O 5.00 pluton wzmocnienia został wycofany na wzgórze pod Ujściem. Spod Ujścia komisariat wycofywał się przez Budzyń do Wągrowca. W Wągrowcu zebrał się cały batalion wojsk pogranicznych mjr. Świderskiego[10].
placówka Straży Granicznej I linii Kalina → w 1937 zmieniono nazwę na „Dziembowo”
Uwagi
↑W 1931 placówka Straży Granicznej II linii „Grabówno” wydzieliła posterunek detaszowany SG „Miasteczko”. → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78
↑W 1931 placówka Straży Granicznej II linii „Nakło” przeniesiono do Bydgoszczy, a w Nakle pozostawiono posterunek detaszowany SG „Nakło”. → Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 78
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
Rozkazy, materiały dotyczące dyslokacji, organizacji służby, wywiadu wojskowego i przeciwprzemytniczego, budżetu PIOSG → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
Wykazy imienne oficerów i szeregowych Inspektoratu Granicznego „Nakło” i podległych komisariatów w latach 1929–1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.189/456.)
