PROFILPELAJAR.COM

Komisariat Straży Granicznej „Lipiny”
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
	Organizacja
Dyslokacja	Lipiny
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 15; Obwód SG „Chorzów”

Komisariat Straży Granicznej „Lipiny” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922^[2]. Komisariat Straży Celnej „Orzegów”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Tarnowskie Góry”^[3].

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej. Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928 roku w jej miejsce powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 roku Straż Graniczną^[5].

Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Lipiny”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[6].

Osobny artykuł: komisariat Straży Celnej „Orzegów”.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Lipiny” do Inspektoratu Granicznego nr 15 „Królewska Huta” i określił jego strukturę organizacyjną^[6]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[7]. Rozkazem nr 2 z 24 sierpnia 1933 w sprawach zmian etatowych, przydziałów oraz utworzenia placówek', komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski nakazał utworzyć placówkę I linii „Zgorzelec”^[8]. Rozkazem nr 1 z 29 stycznia 1934 w sprawach [...] zmian przydziałów, komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski wyłączył placówkę I linii „Karol Emanuel” z komisariatu Straży Granicznej „Lipiny” i włączył w skład komisariatu Straży Granicznej „Nowa Wieś”^[9].

Służba graniczna

Sąsiednie komisariaty:

komisariat Straży Granicznej „Kamień” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Paniówki” − 1928
komisariat Straży Granicznej „Kamień” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Bielszowice” − listopad 1929

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
komisarz SC	Marcin Stanisz	1928^[10] – 1929	do CS SG
komisarz	Wacław Michałowski^[11]	28 VI 1929^[12] – 29 XI 1929	kierownik komisariatu „Kolno”
podkomisarz	Józef Nawrot^[13]	29 XI 1929 – 3 VII 1930	kierownik komisariatu „Bielszowice”
komisarz	Emil Rogalski^[14]	1 VI 1930 – 15 X 1930	kierownik komisariatu „Gdynia”
podkomisarz	Józef Jakubiec^[15]	15 X 1930 – 17 III 1932	do dyspozycji
podkomisarz	Karol Doczkał^[16]^[17]	17 III 1932 – 1933	kierownik komisariatu „Czarnków”
podkomisarz	Włodzimierz Kozak^[18]	p.o. 16 VI 1933 –
komisarz	Aleksander Dzierżek	7 XI 1933^[19] – był XI 1937^[20]
Zastępcy komendanta komisariatu
starszy strażnik	Kazimierz Pelc	1 V 1939^[21] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[6]:

Organizacja komisariatu w listopadzie 1929^[7]:

2/15 komenda − Lipiny
placówka Straży Granicznej I linii „Łagiewniki”
placówka Straży Granicznej I linii „Orzegów”
placówka Straży Granicznej I linii „Ruda”^[a]
placówka Straży Granicznej I linii „Rudzka Kuźnica”
placówka Straży Granicznej I linii „Karol Emanuel” → w 1934 przeniesiono do komisariatu „Nowa Wieś”
placówka Straży Granicznej I linii „Lipiny”
placówka Straży Granicznej II linii „Królewska Huta” (potem Chorzów)
placówka Straży Granicznej II linii „Katowice”

Organizacja komisariatu w 1936^[23]

Uwagi

↑ Placówka SG „Ruda” i „Rudzka Kuźnica” mieściły się w tym samym budynku skarbowym w Rudzie Śląskiej^[22]

Przypisy

↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
↑ Kula 1994 ↓, s. 40.
↑ Goryński 2012 ↓, s. 226.
↑ ^a ^b ^c Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
↑ ^a ^b Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 59.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 85.
↑ Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 92.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 2.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 12.
↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 11.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 12 i 16.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 15.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 17.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 22 i 30.
↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 62.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 27.
↑ Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 31.
↑ Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 337.
↑ Rozkazy KG SG ↓, s. 1939/24.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 46.
↑ Kronika komisariatu „Lipiny” ↓, s. 39 i 45.

Bibliografia

Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
Szkic historyczny z działalności komisariatu Straży Granicznej „Lipiny Ślaskie” z lat 1927–1936. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/591.)
Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/229.)
Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)