Ford Thunderbird I został przedstawiony po raz pierwszy w 1954 roku.
Ford Thunderbird był odpowiedzią Forda na dwuosobowy sportowy roadsterChevrolet Corvette. Zaprezentowany został 20 lutego 1954 na salonie samochodowym w Detroit, produkcja ruszyła we wrześniu, a oficjalnie wprowadzono go do sprzedaży 22 października 1954 roku w ramach gamy Forda na 1955 rok[4]. W odróżnieniu od Corvette, Thunderbird miał więcej cech samochodów osobowych oraz bogatsze wyposażenie, lepiej trafiając w gust klientów[4]. Nadwozie było niskie i długie, z poziomą linią od błotników przednich, zakończonych ostro zarysowanymi pojedynczymi reflektorami z „kapturami”, do błotników tylnych, zwieńczonych niskimi płetwami[4]. Pomiędzy reflektorami opadała łagodnie do przodu mało wypukła maska, z chwytem powietrza do gaźnika na szczycie[4]. Atrapa chłodnicy miała formę niskiej kraty, nie sięgającej na całą szerokość, a po jej bokach były okrągłe światła postojowe[4]. Nad chromowanym przednim zderzakiem na atrapie umieszczono dwie ozdobne imitacje wlotów powietrza samolotu, a nad tylnym zderzakiem analogiczne ozdobne wyloty rur wydechowych[4]. Stylistykę uzupełniały typowe dla ówczesnych Fordów duże okrągłe tylne lampy zespolone, imitujące silniki rakietowe. Mimo nieco wyższej ceny bazowej (2944 wobec 2799 dolarów), w pierwszym roku wyprodukowano ich 16 155, przewyższając aż 23-krotnie sprzedaż Corvette[5]. Był on zarazem najdroższym – sztandarowym modelem marki. Jego stylistyka stanowiła wzór dla nowej gamy osobowych Fordów z 1955 roku[4]. Thunderbirdy pierwszej generacji produkowane były tylko w głównych zakładach Forda w Dearborn[6].
Napęd pierwszego modelu stanowił benzynowy silnik V8 Thunderbird o pojemności 292 cali sześciennych (4,8 l), z czterogardzielowym gaźnikiem, rozwijający moc 193 KM lub opcjonalnie 198 KM z większym stopniem sprężania[b]. Napęd przenoszony był na tylne koła za pośrednictwem trzybiegowej mechanicznej skrzyni biegów, za dopłatą dostępny był nadbieg lub automatyczna skrzyniaFord-O-Matic (178 dolarów)[6]. Opony miały rozmiar 6,70×15, a rozstaw osi wynosił 102 cale (259 cm)[1]. W wyposażeniu dodatkowym było m.in. radio, elektrycznie sterowane szyby i siedzenia, wspomaganie kierownicy i hamulców oraz składany miękki dach (75$)[6]. Dach mógł być zdejmowany w całości. Wkrótce po rozpoczęciu produkcji w wyposażeniu standardowym wprowadzono zdejmowany sztywny dach (hardtop) z włókna szklanego[6].
W 1956 roku modelowym zmiany zewnętrzne były niewielkie. Przede wszystkim, dla powiększenia bagażnika, koło zapasowe przeniesiono z jego wnętrza i umieszczono pionowo na zewnątrz bagażnika (w stylu Continental), chociaż zmiana rozkładu mas pogorszyła prowadzenie[7]. Z przodu emblemat Forda z dwoma flagami wyścigowymi został zastąpiony przez używanego od tej pory stylizowanego ptaka, symbolizującego nazwę modelu (Thunderbird – mityczny indiański „ptak grzmotu”)[7]. W instalacji elektrycznej wprowadzono napięcie 12V zamiast 6V[7]. Moc bazowego silnika wzrosła do 200 KM, lecz opcjonalnie dostępny był mocniejszy silnik V8 Thunderbird Special o pojemności 312 cali sześciennych (5,1 l), z czterogardzielowym gaźnikiem, rozwijający moc 215 KM lub 225 KM[7][c]. Ta ostatnia opcja, wraz ze skrzynią automatyczną, kosztowała 215 dolarów[7]. Cena bazowa wzrosła do 3151 dolarów, a wyprodukowano w tym roku 15 631 sztuk (ponad cztery razy więcej, niż Corvette)[8].
Na 1957 rok modelowy samochód nieco przestylizowano. Krata atrapy chłodnicy była nieco większa i otoczona od dołu i po bokach wygiętym chromowanym zderzakiem, w który wkomponowano prostokątne światła pozycyjne[9]. Płetwy z tyłu stały się ostrzejsze i rozchylone na boki, a bagażnik został wydłużony i ponownie mieścił koło zapasowe, co polepszyło prowadzenie[9]. Podwójne rury wydechowe zostały wyprowadzone do tyłu w zderzaku[9]. Od tego roku w zakładanym sztywnym dachu wprowadzono także małe okrągłe okienka boczne[9]. Podstawowy silnik 292ci Thunderbird miał moc zwiększoną do 212 KM (stopień sprężania 9,1:1), a 312ci Thunderbird Special do 245 KM (stopień sprężania 9,7:1)[9]. Poszerzono gamę silników, dodając wersję silnika 312ci z podwójnym gaźnikiem czterogardzielowym, o mocy 270 KM, a nadto z pojedynczym gaźnikiem i doładowaniem sprężarką, o mocy 300 KM[9].
Od października 1956 wyprodukowano aż 21 380 samochodów modelu 1957, mimo wzrostu ceny bazowej do 3408 dolarów[9]. Wersja ze sprężarką wymagała dopłaty od 439 do 719 dolarów, w zależności od skrzyni biegów[9].
Ford Thunderbird II został zaprezentowany po raz pierwszy w 1958 roku.
Druga generacja Thunderbirda trafiła na rynek 4 lata po premierze pierwowzoru, przechodząc gruntową metamorfozę i zmianę charakteru w stosunku do poprzednika[11]. Z dwumiejscowego sportowego roadstera stał się czteromiejscowym samochodem luksusowym (ang. personal luxury car) o sportowym charakterze[11]. Symptomem wyższego pozycjonowania modelu było przeniesienie produkcji do fabryki Lincolna, przy czym nadwozia produkowała specjalizowana firma Budd[12]. Nadwozie stało się dłuższe i szersze, a także ogółem masywniejsze, zyskało charakterystyczne skrzydlate tylne nadkola i obłe proporcje nadwozia[13]. Rozstaw osi wzrósł do 113 cali (287 cm)[10] Stylistyka nawiązywała do poprzedniego roku, lecz wprowadzono podwójne reflektory pod masywnymi kapturami, a chromowany zderzak obejmował w całości siatkową atrapę chłodnicy, także od góry[11]. Również z tyłu pojawiły się cztery okrągłe lampy, ze światłami cofania pośrodku[12]. We wnętrzu znajdowały się cztery kubełkowe fotele[12]. O prawie połowę powiększono też bagażnik[12]. Oferta nadwoziowa obok kabrioletu została wzbogacona o 2-drzwiowy hardtopcoupé ze stałym dachem[12]. Profil dachu kojarzony był z wycofanym luksusowym hardtopem Continental Mark II[12].
Napęd stanowił większy silnik V8 Interceptor Special o pojemności 352 cale sześcienne (5,8 l) i mocy 300 KM[11]. Nadal standardowa była trzybiegowa skrzynia, za dopłatą dostępny był nadbieg lub skrzynia automatyczna Ford-O-Matic[11]. Pod względem konstrukcji, nadwozie od tego roku było samonośne[11]. Cena bazowa modelu 1958 wynosiła 3631 dolarów za hardtop i 3939 dolarów za kabriolet, mimo to sprzedaż znacząco wzrosła i, pomimo recesji na rynku, wyprodukowano aż 37 892 samochodów, w tym tylko 2134 kabriolety[14]. Produkcję samochodu przeniesiono do fabryki w Wixom[11].
W kolejnym modelu z 1959 roku, wprowadzonym w październiku 1958 roku, dokonano niewielkich zmian stylistyki, głównie zastępując siatkę w atrapie chłodnicy przez poziome listwy oraz zmieniając listwy boczne i panele pod tylnymi światłami na odpowiadające atrapie[15]. W kabriolecie wprowadzono mechanicznie składany dach[15]. Oprócz dotychczasowego silnika pojawił się jako opcja silnik V8 o pojemności 430 cali sześciennych (7 l) i mocy 350 KM, zaadaptowany z Lincolna[15]. Za dopłatą dostępna stała się nowsza automatyczna skrzynia Cruise-O-Matic (razem z mocniejszym silnikiem jej koszt wynosił 419 dolarów)[15]. Ceny minimalnie wzrosły, a wyprodukowano jeszcze więcej, bo 67 456 sztuk, w tym 10 261 kabrioletów[15].
Jeszcze bardziej udany był kolejny 1960 rok modelowy, w którym powstało 92 798 samochodów, stanowiąc ponad 6% produkcji Forda[16]. Ceny wynosiły 3755 dolarów za hardtop i 4222 za kabriolet[16]. Zmiany stylistyczne były niewielkie i objęły głównie atrapę chłodnicy, stosowano też takie same silniki[16].
Ford Thunderbird III został zaprezentowany po raz pierwszy w 1960 roku na 1961 rok modelowy.
Ford Thunderbird trzeciej generacji ponownie został zbudowany według zupełnie nowej koncepcji. Nadwozie zyskało bardziej aerodynamiczne proporcje, na czele z charakterystycznym, szpiczastym przodem z nisko osadzonymi reflektorami. Oryginalny kształt zyskały także tylne lampy, które zyskały okrągły kształt z centralnie umieszczonymi, wyeksponowanymi kierunkowskazami[17].
Ceny nowego modelu wzrosły o około 10%, do 4172 dolarów za hardtop i 4639 za kabriolet (1961 rok), lecz nadal był sprzedawany w wielkiej liczbie, a pierwszym roku wyprodukowano 73 051 samochodów, w tym 10 516 kabrioletów[18]. W 1962 roku powstało 77 971 samochodów, a w 1963 roku 63 313[19][20]. W tym ostatnim roku ceny sięgneły 4445 dolarów za hardtop, 4912 za kabriolet, a 5563 dolarów za roadster, których powstało 455[20].
Ford Thunderbird IV został zaprezentowany po raz pierwszy w 1963 roku.
Czwarte wcielenie Forda Thunderbirda przeszło stylistyczną ewolucję pod kątem proporcji nadwozia i charakterystycznych rozwiązań stylistycznych. Z przodu pojawiły się kształty nawiązujące do pierwszego wcielenia produkowanego wówczas Forda Mustanga, natomiast z tyłu pojawiły się charakterystyczne podłużne, wąskie lampy biegnące przez niemal całą szerokość pasa[21].
Ford Thunderbird V został zaprezentowany po raz pierwszy w 1967 roku.
Piąta generacja Forda Thunderbirda utrzymana została w stylistyce zgodnej z trendami panującymi w amerykańskiej motoryzacji pod koniec lat 60. XX wieku. Samochód zyskał bardziej zachowawcze, ale równie masywne proporcje nadwozia, pozbawione wielokształtnych ozdobników i urozmaiceń. Charakterystycznym elementem były chowane przednie reflektory, zamontowane były na obrotowych częściach pasa przedniego. Ofertę nadwoziową po raz pierwszy wzbogaciła wersja czterodrzwiowa, z drugą parą drzwi otwieraną w przeciwnym kierunku[22].
Ford Thunderbird VI został zaprezentowany po raz pierwszy w 1971 roku, na 1972 rok modelowy.
Szósta generacja Thunderbirda po raz pierwszy w historii nie była oferowana w wariancie z otwartym dachem – gama nadwoziowa oparta została jedynie na dwudrzwiowym hardtop coupe. Znakiem rozpoznawczym stał się tym razem przód ze specyficznym, trójkątnym szpicem tworzącym atrapę chłodnicy. Producent nie zrezygnował też z podłużnych, tylnych lamp biegnących przez całą szerokość tylnej części nadwozia[23].
Cena bazowa w pierwszym roku wynosiła 5293 dolary, a wyprodukowano ich 57 814[24].
Ford Thunderbird VII został zaprezentowany po raz pierwszy w 1976 roku.
Siódma generacja Thunderbirda była rozwinięciem koncepcji zastosowanej przez poprzednika. Samochód oferowany był tylko jako coupe, które utrzymano w kanciastych proporcjach. Producent zdecydował się jednak na wyraźne zmiany w wyglądzie. Pojawił się duży zwis przedni, charakterystyczna, rozbudowana na potrzeby drugiego rzędu siedzeń kabina pasażerska oraz kanciaste kształty nadwozia[25].
Ford Thunderbird VIII został zaprezentowany po raz pierwszy w 1979 roku.
Ford Thunderbird ósmej generacji przeszedł głęboki zakres zmian w porównaniu do poprzednika. Pojawiły się charakterystyczne, wąskie, zachodzące na boki reflektory przypominające kształtem pasek, a tylne lampy dla odmiany zachowały formę z poprzednika jako jednoczęściowy pas świetlny. Zmniejszyła się powierzchnia szklana okalająca kabinę pasażerską – zniknęły charakterystyczne duże szyby na wysokości drugiego rzędu siedzeń[26].
Ford Thunderbird IX został zaprezentowany po raz pierwszy w 1982 roku.
Dziewiąta generacja Forda Thunderbirda przeszła radykalne zmiany – samochód całkowicie zerwał z awangardowymi, barokowymi proporcjami poprzednika na rzecz łagodniej poprowadzonych linii nadwozia i ogólną stylistyką nadwozia mniej odróżniającą ten model od innych pojazdów w ówczesnej ofercie Forda. Thunderbird IX zyskał charakterystyczną, prostokątną atrapę chłodnicy w układzie kratki[27].
Lifting
W 1986 roku samochód przeszedł modernizację, w ramach której dwuczęściowe reflektory zastąpiły jednoczęściowe. Opcjonalnie samochód nie miał też atrapy chłodnicy na wysokości reflektorów, gdzie zamiast tego pojawiło się wyeksponowane logo modelu – ptak[28].
Ford Thunderbird X został zaprezentowany po raz pierwszy w 1988 roku.
Dziesiąta generacja Forda Thunderbird zadebiutowała pod koniec lat 80., podobnie jak poprzednik – zyskując mniej ekstrawaganckie kształty i więcej cech wspólnych z pozostałymi modelami Forda, co było popularne wśród amerykańskich producentów w tym czasie. Z przodu pojawiły się charakterystyczne, wąskie reflektory, natomiast tył dominowały – będące już symbolem tego modelu – wąskie, podłużne reflektory z umieszczonym na nich logo linii modelowej Thunderbird.[29]
Lifting
W 1994 roku Thunderbird X przeszedł drobną modernizację nadwozia, która oparła się głównie na przemodelowaniu przedniego zderzaka. Z 9-letnim stażem rynkowym, był to najdłużej produkowany Thunderbird w historii[30].
Ford Thunderbird XI został zaprezentowany po raz pierwszy w 2001 roku.
Po tym, jak po raz pierwszy w 43-letniej wówczas historii modelu Thunderbird zakończono jego produkcję w 1997 roku bez następcy, samochód zniknął z gamy Forda na kolejne 3 lata. Na reaktywację modelu pod postacią jedenastej generacji producent zdecydował się ostatecznie w połowie 2001 roku, prezentując nowoczesną interpretację w stylu retro nawiązującą do klasycznych poprzedników sprzed pół wieku[31].
Charakterystycznymi elementami wyglądu stały się okrągłe reflektory i lampy, duża chromowana atrapa chłodnicy, brak logotypów Forda na rzecz unikalnego znaczka linii modelowej oraz dużo chromowanych ozdobników[32]. Pod kątem technicznym, Thunderbird XI był technicznym bliźniakiem modeli Lincoln LS i Jaguar S-Type, dzieląc z nimi platformę[33].
W lipcu 2005 roku, po zaledwie 4 latach produkcji, Ford podjął decyzje o zakończeniu produkcji modelu bez następcy, tym razem trwale usuwając go ze swojego portfolio w Ameryce Północnej[34]. Łącznie przez 51 lat produkcji Ford wyprodukował 4,4 miliona Thunderbirdów[35].
↑ abPodane liczby wynikają z dokładnego przeliczenia wymiarów podanych oryginalnie w systemie calowym i mogą się różnić do kilku milimetrów od rzeczywistych.
↑Silnik 292ci z 1955 roku rozwijał moc 193 KM ze stopniem sprężania 8,1:1 lub 198 KM ze stopniem sprężania 8,5:1 (Flory 2008 ↓, s. 650). Należy zaznaczyć, że moc silników samochodów amerykańskich podawana była przed 1972 rokiem jako moc „brutto” w koniach parowych (gross BHP) – moc liczona według późniejszych bardziej realnych zasad jako moc „netto” była niższa (J. "Kelly" Flory: American Cars, 1960–1972: Every Model, Year by Year. McFarland & Company, 2004, s. 864. ISBN 978-0-7864-1273-0. (ang.)..
↑Silnik 312ci z 1956 rozwijał moc 215 KM przy stopniu sprężania 8,4:1 lub 225 KM przy stopniu sprężania 9:1 (Flory 2008 ↓, s. 729-731)