Piramida wieku mieszkańców Zakroczymia w 2014 roku[6].
Historia
Nazwa
Nazwa Zakroczym wywodzi się od słowa „zakrot”, czyli przeprawa przez rzekę. Pierwotna lokalizacja miasta była bliżej Wisły i nosiło wówczas nazwę Kroczym lub Kroczyn. Na skutek licznych powodzi nastąpiła relokacja miasta w wyżej położonym miejscu pod nazwą Za-kroczym.
Erik Dahlbergh, Przejście wojsk szwedzkich i siedmiogrodzkich przez Wisłę w Zakroczymiu w czasie potopu szwedzkiegoZabytkowa kaplica rodziny Łojków na cmentarzu parafialnym w Zakroczymiu
1374 – stolica ziemi zakroczymskiej w Księstwie Mazowieckim, potem województwie mazowieckim do 1795; odbywały się w Zakroczymiu zjazdy, tzw. roczki, wymieniany był znajdujący się w nim dwór książęcy, tzw. curia (wzniesiony przed 1422).
1422 – oficjalne nadanie praw miejskich chełmińskich przez księcia Janusza I (potwierdzenie istniejącego już stanu rzeczy), potwierdzone w 1488 przez księcia Bolesława IV.
1656–1657 – zajęcie miasta przez Szwedów i częściowe jego zniszczenie wraz z zabudowaniami dworu, przy moście powstał szwedzki szaniec.
1709 – wojny szwedzkie i zniszczenie miasta przez wojska Karola XII.
1757 – sprowadzenie do miasta ojców kapucynów i budowa klasztoru.
1793 – zajęcie miasta przez wojska rosyjskie, wielokrotne przemarsze i rekwizycje zubożyły miasto.
1795 – w zaborze pruskim – miasto należało do regencji toruńskiej do Prus Nowowschodnich.
sierpień 1920 – wysiedlenie z miasta wszystkich mieszkańców narodowości żydowskiej. Wiele mieszkań po wysiedlonych Żydach zostało splądrowanych przez miejscową ludność[8].
10–28 września 1939 – obrona Twierdzy Modlin. Zakroczym włączony w pierścień obrony Twierdzy Modlin, obsadzały go początkowo pododdziały 8 DP, a od dnia 15 września 2 Pułk Piechoty 2 DP Legionów, dowodzony przez płk Ludwika Czyżewskiego. Pod rozkazami dow. 2 pp Legionów pozostały pododdziały 8 DP – VI i VII baon marszowy z 32 pp, obronę wzmacniała jeszcze grupa podchorążych w liczbie ok. 200. Obrona miasta była zacięta, odcinek Zakroczym poddał się razem z Twierdzą Modlin, jednak żądni sukcesu Niemcy z dywizji SS Kempf pomimo wywieszenia przez obrońców białych flag wzięli miasto szturmem, obchodząc je od tyłu i boku.
1978 – w mieście mieszkało 3659 osób, w mieście działały filia spółdzielni Zakroczymianka i cegielnia, gospodarka uspołeczniona zatrudniała 371 osób, działało kino Rusałka (150 miejsc), restauracja Plantatorska, miasto pozbawione było wodociągu i kanalizacji[11]
„Latarnia” – pomnik ku czci powstańców z 1831 i 1863 oraz poległych w latach 1939–1945,
„Góra Zamkowa” z budynkiem dworu z XIX w. na piwnicach z wieku XV. W tym miejscu, na terenie zwanym starostwo, znajdują się pozostałości po dworze (kurii) książęcym Piastów mazowieckich. Dwór wzniesiony zapewne 1. ćwierci wieku XV (sprzed 1422). Budynek murowany zwany „lapidea alias kamienica” odbudowany przed 1549 na miejscu pierwotnego, również murowanego z cegieł, rozbudowany został przed 1616. Zabudowania dworu zniszczone zostały w 1657. W 1822 ruiny zostały rozebrane, a materiału użyto na remont kościoła parafialnego. Przed 1828 istniał jeszcze mały, sklepiony budynek, w którym przechowywano księgi grodzkie. Fragmenty zabudowy zamku istniały jeszcze w 2. poł. wieku XIX. Obecnie zachowane trzy murowane piwnice, pod budynkiem z w. XIX, zbudowane z cegły o układzie mieszanym, częściowo polskim oraz blokowym ze sklepieniami kolebkowymi,
grodzisko „Czubajka” funkcjonujące od XI do XIV w. Położone jest w pn.-wsch. części miasta, na wysokim brzegu Wisły. Gród po raz pierwszy poświadczono w 1065. Siedziba kasztelana Wojciecha wzmiankowanego w 1254. Gród zniszczony i spalony w 2. poł. XIII w., następnie odbudowany. W latach 1345–1370 należał do dzielnicy płockiej Mazowsza. Król Kazimierz Wielki przekazał go w 1355 w czasowy zarząd księciu mazowieckiemu Siemowitowi III. Badania sondażowe prowadzone w 1954 odkryły fragmenty drewnianej zabudowy oraz ułamki ceramiki. Badania powierzchniowe w 1959 ujawniły istnienie podgrodzia przylegającego od wschodu,
↑Lustracje województwa mazowieckiego XVII wieku. Cz. 1 1617-1620, wydała Alina Wawrzyńczyk, Wrocław 1968, s. 17.
↑Wojciech Kriegseisen, Sejmiki Rzeczypospolitej szlacheckiej w XVII i XVIII wieku, Warszawa 1991, s. 29.
↑Zakroczym w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-10], liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑Czerwińsk nad Wisłą. czerwinsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-30)]., Rys historyczny gminy Czerwińsk nad Wisłą.
↑Jan Szczepański, Władze i społeczeństwo Drugiej Rzeczypospolitej wobec bolszewickiego zagrożenia w 1920 roku, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 2022, ISBN 978-83-7666-720-1, s. 354.
↑ abCzesławC.ŁuczakCzesławC., Dzieje Polski 1939–1945. Kalendarium wydarzeń, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2007, s. 34, ISBN 978-83-7177-430-0.
↑Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński „Mazowsze, mały przewodnik” Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 263.
↑Stanisław Majewski, Kilka pytań w sprawie Zakroczymia. „Stolica”, Mr 47 (1613), Warszawa, 19 listopada 1978 r.
Bibliografia
Lechosław Herz: Przewodnik po Puszczy Kampinoskiej. Warszawa: Sport i Turystyka, 1990. ISBN 83-217-2258-X. Brak numerów stron w książce
