Błonie

Błonie
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Centrum Błonia widoczne z lotu ptaka
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	warszawski zachodni
Gmina	Błonie
Aglomeracja	warszawska
Prawa miejskie	1380
Burmistrz	Zenon Reszka
Powierzchnia	9,12 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 12 195; 1337,2 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 22
Kod pocztowy	05-870 do 05-872
Tablice rejestracyjne	WZ
	Położenie na mapie gminy Błonie Błonie
	Położenie na mapie Polski Błonie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Błonie
	Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego Błonie
	52°11′48″N 20°37′01″E/52,196667 20,616944
TERC (TERYT)	1432014
SIMC	0920249
	Urząd miejskiRynek 6; 05-870 Błonie
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Błonie (jid. ‏בלוינא‎ Bloyna, hebr. ‏בלוניה‎ Blonye^[2]) – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie warszawskim zachodnim (dawniej powiat błoński), siedziba gminy miejsko-wiejskiej Błonie. Miasto położone jest na Równinie Łowicko-Błońskiej nad rzeką Rokitnicą.

Odległości: 13 km od Ożarowa (siedziba powiatu), 11 km od Grodziska Mazowieckiego, 16 km od Pruszkowa, 26 km od Sochaczewa, 18 km na zachód od granic Warszawy a 30 km do centrum stolicy (Pałac Kultury).

Błonie uzyskało lokację miejską w 1380 roku^[3]. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego^[4] położone w drugiej połowie XVI wieku w powiecie błońskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[5]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie błońskim, obwodzie warszawskim województwa mazowieckiego^[6].

Historia

Osobny artykuł: Historia Błonia.

Na terenie miasta, jak i w jego pobliżu istniał w IV w. p.n.e. – I w. p.n.e. prężny ośrodek hutniczy. Był to drugi co do wielkości ośrodek tego typu w Europie^[7]. Miejscowość wzmiankowana już w XI w., lecz znaleziono tu też ślady osadnictwa z VIII wieku^[8]. W 1257 Konrad II, książę mazowiecki i czerski ufundował, istniejący do dziś, kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy i osadził w nim kanoników regularnych laterańskich z Czerwińska^[9].

2 maja 1338 Błonie otrzymało prawa magdeburskie, w 1380 książę mazowiecki Janusz I Starszy wydał przywilej lokacyjny dla miasta na prawie chełmińskim. Od XV wieku do 1867 siedziba powiatu błońskiego. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Błoniu^[10]. W XVI wieku ośrodek piwowarstwa i szewstwa. Miasto zostało zniszczone podczas wojen szwedzkich. W 1794 roku w czasie insurekcji kościuszkowskiej w pobliżu miasta odbyła się bitwa. W latach 1807–1815 Błonie należało do Księstwa Warszawskiego, następnie zaś do Królestwa Polskiego.

27 grudnia 1918 r. Milicja Ludowa PPS rozbraja stacjonujący w koszarach szwadron Jazdy Ziemi Łowickiej. Władze wojskowe zarządziły stan wojenny w Błoniu i okolicach^[11].

1 czerwca 1930 roku z wizytą do Błonia przyjechał prezydent Ignacy Mościcki, któremu nadano honorowe obywatelstwo miasta^[12].

W Błoniu produkowano orzełki do czapek i furażerek na potrzeby powstańców warszawskich^[13]. Znajdował się tu też radziecki obóz przejściowy, do którego trafił Wilm Hosenfeld, niemiecki oficer, który uratował Władysława Szpilmana, o którym mowa w filmie „Pianista”^[14] Podczas okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej istniało getto żydowskie, w którym przebywało około 3 tys. Żydów.

17 stycznia 1945 w ślad za Niemcami wycofującymi się z garnizonu warszawskiego (Dywizja Forteczna Warszawa) wkroczyły do miasta wojska sowieckie 1 Frontu Białoruskiego. Niemcy zdążyli jednak wysadzić w powietrze dworzec kolejowy oraz szereg innych budynków.

Demografia

Liczba ludoności w ostatnich 5 latach w Błoniu nieznacznie spada:

rok	ludność
2018	12 327^[15]
2017	12 354^[16]
2016	12 371
2014	12 479^[17]

Największy odsetek stanowią mieszkańcy w wieku produkcyjnym od 25 do 44 lat, a także osoby w wieku przedemerytalnym 55–59 lat (mężczyźni) i 55–64 lat (kobiety)^[18]

Architektura

Zabytki

Kościół pw. Trójcy Św., wczesnogotycki z 1257, przebudowany w czasach baroku, dzwonnica z XVIII w. (nr rej.: 1002/129 z 9.06.1958)
Ratusz klasycystyczny z 1842 proj. Henryka Marconiego, architekta pochodzenia włoskiego, jednego z najlepszych polskich architektów pierwszej połowy XIX wieku
Remiza straży pożarnej z 1905
Cmentarz żydowski z XIX wieku^[19]
Cmentarz parafialny założony w 1760 przy ul. Towarowej (nr rej.: 1335 z 8.12.1989)
Dworek Poniatówka z przełomu XVIII i XIX wieku. Letnia rezydencja księcia Józefa Poniatowskiego (nr rej.: 1261-A z 6.05.1985).
Zamczysko – w miejscu dawnej książęcej wieży na kopcu i otaczającej ją kasztelańskiego grodu z majdanem, na którym znajdował się ceglane palatium książęce o wymiarach około 9,0 x mniej niż 20,0 metrów^[20]^[21]. Podczas prac archeologicznych odnaleziono na majdanie grodziska relikty ceglanego budynku ze śladami charakterystycznej dla 2. ćwierci XIII w. obróbki nacięciami ukośnymi lub w jodełkę. Fundatorem mógł być książę Konrad Mazowiecki lub jego syn Siemowit I^[22]. Do zniszczenia warowni doszło w 1286 lub 1287 roku w trakcie odwetowej wyprawy księcia Leszka Czarnego przeciwko Konradowi II Siemowitowicowi^[20].

Gospodarka

W Specjalnej Strefie Przemysłowej Pass swoje hale magazynowe mają takie światowe marki usług logistycznych, jak ProLogis, Panattoni, FM Logistic, czy Metropol Group o łącznej powierzchni 500 tys. m². Jest to 20% całej powierzchni magazynowej w Polsce. W budowie jest kolejne 150 tys. m².^{[potrzebny przypis]}

W Błoniu swoje siedziby mają takie firmy jak Polbita Sp z o.o., właściciel marki Drogerie Natura, Pekaes S.A, Bantex, Eurocash, ZPOW Dawtona czy MEFA Sp. z o.o.

Przemysł

W mieście znajdują się dawne zakłady Mera-Błonie. Na miejscu Mery Błonie w latach 1912–1952 istniała Fabryka Zapałek. Jej pierwszym właścicielem był Czesław Tabor. W czasie międzywojennym fabryka była jedną z pięciu wielkich fabryk podobnej produkcji. Zatrudniała 300 osób, a ze względu na groźbę pożaru istniała fabryczna straż pożarna składająca się z około 30 strażaków. Zakład otaczał swoich pracowników, jak i ich rodziny opieką socjalną. Powstał żłobek przyzakładowy, zapewniający dzieciom opiekę lekarską i pielęgniarską, na Utracie urządzono przystań kajakową wyposażoną w kajaki i odpowiedni sprzęt. Fabryka prowadziła na koszt własny wycieczki krajoznawcze po Polsce oraz była aktywna w życiu miasta biorąc udział w obchodach i uroczystościach.

Fabrykę zlikwidowano w 1952 i utworzono na jej miejscu Zakłady Mechaniki Precyzyjnej z produkcją przeznaczoną dla wojska. Na początku 1959 produkcję zlikwidowano, a od 4 kwietnia 1959 zakłady rozpoczęły produkcję zegarków naręcznych na licencji sowieckiej. Zegarki te były znane w całej Polsce, istniało nawet promocyjno-satyryczne hasło: „Sprzedaj krowy, sprzedaj konie, kup zegarek marki Błonie”. W Błoniu produkowano zegarki o nazwach: Alfa, Arras, Atlas, Bałtyk, Blonex (wersja eksportowa), Błonie, Super Błonie, Delfin, Dukat, Jantar, Kurant, Lech, Polan, Wars oraz Zodiak. Zakłady w Błoniu były montownią, podzespoły były importowane z ZSRS. Dopiero pod koniec lat sześćdziesiątych rozpoczęto produkcję płyt i mostków mechanizmów. Nie były już sygnowane znakiem pierwszej moskiewskiej fabryki zegarów, lecz własnym logo Błonia: wycinkiem wieńca zębatego w prostokątnym polu z zaokrąglonymi rogami. Z powodu problemów z importem podzespołów podjęto decyzję o zakończeniu produkcji zegarków.

W 1970 Zakłady Mechaniki Precyzyjnej przekształcono w Zakłady Mechaniki Precyzyjnej „Mera-Błonie”, lokując tu produkcję urządzeń peryferyjnych do maszyn cyfrowych. Fabryka rozpoczęła produkcję komputerowych drukarek wierszowych na które licencja została kupiona na przełomie 1968–1969 od angielskiej firmy ICL. Dała ona początek produkcji całej rodzinie tego typu drukarek już zakładowej konstrukcji. W 1972 ZMP „Mera-Błonie” uzyskał licencję na drukarkę mozaikową DZM180 i pochodne od francuskiej firmy Logabax. Obecnie w halach po byłej fabryce „Mera–Błonie” swoją linię produkcyjną ma firma MBS Computergraphik Sp. z o.o. Firma ta produkuje parkometry, selektory monet i tzw. „biletomaty” na skalę ogólnopolską. Urządzenia obsługują strefy parkingowe oraz prowadzą dystrybucję biletów i kart miejskich w całej Warszawie, a także m.in. w Chorzowie, Ciechanowie, Gdańsku, Wałbrzychu czy Zielonej Górze. W stolicy jest ich 1280, w kolorze niebieskim i brązowym.

Na terenie byłych zakładów „Mery” swoją fabrykę ma również Delphi Poland S.A. W błońskim zakładzie produkuje się pochłaniacze par paliw, filtry powietrza, zawory recyrkulacji gazów spalinowych, zawory regulacyjne podciśnienia powietrza w kolektorze dolotowym, moduły zasilania paliwem (zintegrowane ze zbiornikiem paliwa), konwertery katalityczne/katalizatory oraz produkcji modułów kontroli mechanizmu napędowego dla pojazdów lekkich i użytkowych^[23]. Części te dostarczane są m.in. do BMW, Fiata, Forda, Opla, Peugeota, Citroëna, Rovera, Saaba i Volvo.

W Błoniu na 8-hektarowej działce, do końca 2010, kosztem 15 mln euro, swoją pierwszą fabrykę w Polsce i 15. na świecie zbuduje spółka Soprema – producent systemów hydroizolacyjnych dla budownictwa i inżynierii lądowej^[24].

Transport

W mieście krzyżują się drogi krajowe i wojewódzkie:

Nr drogi	Przebieg
	Warszawa – Błonie – Kutno – Poznań – Rzepin
	Nowy Dwór Mazowiecki – Błonie – Grodzisk Mazowiecki
	Nadarzyn – Brwinów – Błonie

1,5 kilometra od granic gminy przebiega także autostrada A2.

Przez miasto przebiega linia kolejowa nr 3 Warszawa – Frankfurt nad Odrą ze stacją Błonie. Na terenie miasta funkcjonuje parking typu PARKUJ I JEDŹ (P+R).

Edukacja

Do publicznych placówek oświatowych należą:

6 przedszkoli^[25]
4 szkoły podstawowe:
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika w Błoniu^[26]
- Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Integracyjnymi im. Janusza Korczaka w Błoniu^[27]
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Hugona Kołłątaja w Błoniu^[28]
- Szkoła Podstawowa nr 4 im. Maksymiliana Marii Kolbego w Błoniu^[29]
Liceum Ogólnokształcące im. Władysława Broniewskiego w Błoniu znajdujące się przy Centrum Kultury^[30]
Zespół Szkół im. Melchiora Wańkowicza, tzw. „Mera – Błonie”^[31], w którego skład wchodzą: branżowa szkoła I stopnia, technikum, liceum ogólnokształcące, liceum ogólnokształcące dla dorosłych i szkoła policealna.

Szkoła podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika

Najstarszą szkołą w mieście, a na początku funkcjonowania również jedyną była założona w 1918 Szkoła Powszechna im. ks. Józefa Poniatowskiego (obecna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Mikołaja Kopernika). Ciasny gmach szkolny nie zapewniał odpowiednich warunków do nauki wszystkich dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu, w celach edukacyjnych wynajmowano pomieszczenie przy szosie warszawskiej, prywatne sale od pana Winnickiego oraz lokal w budynku Ochotniczej Straży Pożarnej. W 1924 odnowione zostały dwa pomieszczenia szkolne. Działania nie przyniosły poprawy sytuacji, bo w 1929 w szkole uczyło się ponad 1000 uczniów. Z powodu kryzysu gospodarczego miasto nie mogło pozwolić sobie na budowę szkoły. Pod koniec 1929 rząd Miejski zdecydował się na kupno pałacyku przy ul. Narutowicza. Wtedy szkoła została podzielona na Szkołę Powszechną nr 1 (650 uczniów) oraz Szkołę Powszechną nr 2 (400 uczniów). Budowa nowego budynku miała się zacząć dopiero w 1935 roku. 4 września 1938 gmach w stanie surowym był już ukończony. Znajdowały się w nim dwie szatnie, pokój nauczycielski, kancelaria, 8 sal lekcyjnych, gabinet na pomoce naukowe, biblioteka i pracownia robót ręcznych. Otwarcie placówki ustalono na 4 września 1939, jednak ze względu na wybuch II wojny światowej do tego nie doszło. 13 września 1939 wojska niemieckie wkroczyły do Błonia i przekształciły budynek szkoły w szpital polowy. Kolejnymi kierownikami pierwszej szkoły w Błoniu byli Michał Kopczyński (1918–1927), Józef Niemstak (od 4 V do 31 XI 1927), Jan Kamosiński (od 1927 do 1961), Czesław Rytka (od 1962 do 1975), Stefan Okraska (od 1975 do 1999), Lucyna Żakowska (od 1999 do 2009), Wojciech Kowalczyk (od 2009 do 2010) i Magdalena Rak (od 2010). Szkoła ciągle się rozbudowuje, posiada obszerną halę sportową oraz dawną salę gimnastyczną. Obecnie przygotowywany jest do oddania nowy frontowy budynek z pracowniami tematycznymi^[32].

Kultura

W skład placówek kulturalnych wchodzą:

Centrum Kultury
Muzeum Ziemi Błońskiej
Biblioteki w Błoniu (Biblioteka Publiczna i filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej)
Park Bajka

Sport i rekreacja

W mieście znajdują się cztery kluby sportowe:

Błonianka Błonie (piłkarski + sekcja ciężarowców)
LKS OLYMP Błonie (tenis, warcaby, lekka atletyka)^[33]
UKS BETA (siatkarski)
UKS Melo (lekka atletyka)
KS Passovia Pass (piłkarski)

Przy Alei C. K. Norwida, w Parku Bajka znajduje się skatepark, z którego korzysta kilkuset deskorolkowców i miłośników rolek, czy BMX.

W okresie międzywojennym w Błoniu działały trzy kluby piłkarskie: KS Błonianka Błonie, KS TUR Błonie, Makabi Osiek^[34].

Przez Błonie przebiegała trasa 67 Tour de Pologne, w ramach którego przed Ratuszem rozegrana została Lotna Premia^[35].

Miasta partnerskie

Coreno Ausonio^[36]

Zobacz też

Wspólnoty religijne

W mieście prowadzą działalność następujące wspólnoty religijne:

Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia Świętej Trójcy
- Parafia Narodzenia Pańskiego
Kościół Starokatolicki Mariawitów
- Parafia Trójcy Przenajświętszej
Świadkowie Jehowy
- zbory: Błonie, Błonie–Rosyjski (Sala Królestwa: Bieniewice)^[37]

Przypisy

↑ Wyniki badań bieżących – Baza Demografia – Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .
↑ Baza JewishGen.
↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 20–21.
↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
↑ Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku ; Cz.1, Mapa, plany, Warszawa 1973, k. 4.
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 26.
↑ Marcin WojciechM.W. Solarz Marcin WojciechM.W., Błonie Książęce miasto na Mazowszu, 2010, ISBN 978-83-89855-68-8 .
↑ Mapa gminy Błonie, przewodnik turystyczny po zabytkach, Agencja REGRAF.
↑ Oficjalny serwis internetowy Miasta i Gminy Błonie. blonie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-10)].
↑ Maurycy Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce w 1507 r., w: Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego 1974, nr 3 (91), s. 15.
↑ “Odgłosy Rewolucji Październikowej na Mazowszu i Podlasiu“. Praca zbiorowa. Książka i Wiedza 1970, str. 349
↑ „Gazeta Lwowska” nr 126 z 3 czerwca 1930, str.3.
↑ Wiesława Wideryńska: 73. rocznica Powstania Warszawskiego – powstańcze orzełki produkowane w Błoniu. Blonie.pl. [dostęp 2021-06-03].
↑ Wilm Hosenfeld: „Staram się ratować każdego”. Życie niemieckiego oficera w listach i dziennikach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2007, s. 993. ISBN 978-83-7399-277-1.
↑ GUS, Rocznik Demograficzny 2019 [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-01] (pol.).
↑ GUS, Rocznik Demograficzny 2018 [online], stat.gov.pl [dostęp 2019-05-14] (pol.).
↑ Dorota Szałtys, Joanna Stańczak: Roczniki Branżowe, Rocznik Demograficzny 2015. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015-10-07.
↑ Błonie w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ GrzegorzG. Michalak GrzegorzG., Żydzi w Błoniu – dzieje i zagłada, „Seminare. Poszukiwania naukowe”, 2014(35) (nr 2), ISSN 1232-8766 [dostęp 2017-11-21] (pol.).
↑ ^a ^b TomaszT. Olszacki TomaszT., ArturA. Różański ArturA., Góra Zamkowa w Wyszogrodzie: mazowiecki ośrodek władzy na przestrzeni dziejów, Zamki Niżu Polskiego, Poznań: Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, 2018, s. 201-202, ISBN 978-83-7654-383-3 [dostęp 2024-04-07] .
↑ Kiersnowska T., Trzynastowieczna siedziba książęca w Błoniu, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, rok 19, nr 3,, 1971, s. 447-462.
↑ Galicka, Sygietyńska, „Sztuka romańska [na Mazowszu](X-XIII w.)” [w:] „Dzieje Mazowsza do 1526 roku”, red. A. Gieysztor, H. Samsonowicz, Warszawa 1994, s. 167.
↑ Delphi Technologies otworzył drugi zakład w Polsce. automotivesupliers.pl. [dostęp 2019-09-05]. (pol.).
↑ W skrócie – Budownictwo. „Rzeczpospolita”, s. B4, 2009-12-09. (pol.).
↑ Strona gminy, przedszkola. blonie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-28)].
↑ SP1 Błonie [online], SP1 Błonie [dostęp 2023-01-30] (pol.).
↑ SP2 Blonie [online], SP2 Blonie [dostęp 2023-01-30] (pol.).
↑ SP3 Błonie [online], SP3 Błonie [dostęp 2023-01-30] (pol.).
↑ SP4 Błonie [online], SP4 Błonie [dostęp 2023-01-30] (pol.).
↑ LO w Błoniu [online], LO w Błoniu [dostęp 2023-01-30] (pol.).
↑ Zespół Szkół nr 1 im. Melchiora Wańkowicza w Błoniu [online], zs1-blonie.pl [dostęp 2019-05-14] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-17] .
↑ Historia szkoły [online], sp1blonie.pl [dostęp 2019-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-14] .
↑ Strona LKS OLYMP Błonie.
↑ R. Nowoszewski - red.: Błonie na dawnej fotografii. ładysław Nowakowski, Mieczysław Ziental, Janina Janiszewska, Halina Jasińska, Ryszard Kacprzak, Alicja Kwiatkowska, Tadeusz Kowalczyk. Błonie: TPZB, 2003, s. 184 s. ISBN 83-917639-0-0.
↑ 67. Tour de Pologne: pierwsza premia w Błoniu.
↑ blonie.pl :: Oficjalny serwis internetowy Miasta i Gminy Błonie. blonie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-27)].
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-08-02] .