Karczew

gmina miejsko-wiejska
Urząd Miejski w Karczewie
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
TERC	1417043
Siedziba	Karczew
Burmistrz	Michał Piotr Rudzki
Powierzchnia	81,49 km²
Populacja (2023) • liczba ludności	15 847[1]
• gęstość	194,5 os./km²
Nr kierunkowy	22
Tablice rejestracyjne	WOT
Adres urzędu: ul. Warszawska 28 05-480 Karczew
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 15[2][3] Liczba miejscowości 17[3]
Położenie na mapie powiatu
52°05′00″N 21°15′00″E/52,083333 21,250000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Karczew (do 1916 gmina Otwock) – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa warszawskiego.

Siedziba gminy to Karczew.

Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Otwocku, oddalona o około 4 km.

Według danych z 30 czerwca 2004^[4] gminę zamieszkiwało 15 929 osób.

Gmina Karczew została podzielona na 24 jednostki pomocnicze gminy – 15 sołectw obejmujących obszar wiejski gminy i 9 osiedli obejmujących miasto Karczew^[2][5].

Sołectwa:

Brzezinka Całowanie Glinki Janów Kępa Nadbrzeska i Władysławów

Kosumce Łukówiec Nadbrzeż Ostrówek Ostrówiec

Otwock Mały Otwock Wielki Piotrowice Sobiekursk Wygoda

Osiedla:

• Osiedle Nr 1 - ulice: Boh. Powstania Listopadowego, Chłopickiego, Ignacego Prądzyńskiego, Joachima Lelewela, Maurycego Mochnackiego, Niemcewicza, Ordona, Piotra Wysockiego, Podchorążych, Redutowa.
• Osiedle Nr 2 - ulice: Boh. Powstania Styczniowego, Częstochowska, Franciszka Bielińskiego, Ireny Maciejewskiej, Jakuba Winczakiewicza, Janusza Kusocińskiego, Romualda Traugutta, Rynek Zygmunta Starego, Widok.
• Osiedle Nr 3 - ulice: Górna, Karczówek, Kwiatowa, L. i J. Trzaskowskich, Łąkowa, Ogrodowa, Przechodnia, Spokojna, Świderska, Warszawska, Wiślana.
• Osiedle Nr 4 - ulice: Adama Mickiewicza, Akacjowa,  Anielin,  Armii  Krajowej, Brzozowa, Ciepłownicza, Czerwona Droga, Dojazd, Jagodne,  Kolejkowa, Ks. Władysława Żaboklickiego, Podlaska, Przemysłowa, Stare Miasto, Torfy, Wschodnia, Zakolejkowa.
• Osiedle Nr 5 - ulice: Bohaterów Westerplatte, Fryderyka Chopina, Henryka Sienkiewicza, Henryka, Sucharskiego, Hubala, Hugona Kołłątaja, Jana Matejki, Juliusza Słowackiego, Krakowska, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Ks. Stanisława Brzóski, Mariana Buczka, Marii Skłodowskiej, Marszałka Józefa Piłsudskiego, Otwocka, Partyzantów, Różana, Słoneczna, Stanisława Moniuszki, Stanisława Wyspiańskiego, Stefana Żeromskiego.
• Osiedle Nr 6 - ulice: Gołębia, Jana Krzewniaka, Krótka, Leśna, Ochotników, Tadeusza Kościuszki, Wierzbowa.
• Osiedle Nr 7 - ulice: Bednarska, Kościelna, Ks. Kard. Stefana Wyszyńskiego, Piaski, Rzemieślnicza, Sosnowa, Stolarska, Ślepa, Ślusarska, Zatylna, Złotnicza.
• Osiedle Nr 8 - ulice: Generała Andersa, Generała Józefa Bema, Generała St. Grota Roweckiego, Generała Władysława Sikorskiego, Generała Stanisława Maczka.
• Osiedle Nr 9 - ulice: Bolesława Prusa, Czesława Miłosza, Gen. Józefa Hallera, Jana Kochanowskiego, Ks. Bp. Ignacego Krasickiego, Ks. Bp. Władysława Miziołka, Ks. Jerzego Popiełuszki, Leopolda Staffa, Mikołaja Reja, Wąska, Zakątek, Zaułek, Zbigniewa Herberta.

Według danych z roku 2002^[6] gmina Karczew ma obszar 81,49 km², w tym:

• użytki rolne: 58%
• użytki leśne: 24%

Gmina stanowi 13,25% powierzchni powiatu.

Dane z 2010 roku^[7][8]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	15 971	100	8247	51,64	7724	48,36
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	195,99		101,2		94,78

• Piramida wieku mieszkańców gminy Karczew w 2014 roku^[9].

Gmina Karczew powstała 16 grudnia 1916, pod okupacją niemiecką podczas I wojny światowej, z obszaru zniesionej wiejskiej gminy Otwock, po wydzieleniu z niej nowo utworzonego miasta Otwocka^[10]. Równocześnie okupant gminy przniósł zarówno gminę jak i Otwock z powiatu mińskiego do powiatu warszawskiego^[11].

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości gmina Karczew oraz miasto Otwock w dalszym ciągu przynależały de facto do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim, i z nim były spisywane, mimo że zmiana powiatowa tych jednostek nie została nigdy sformalizowana przez odrodzone państwo polskie^[12]. Doszło do tego dopiero 14 lipca 1924, kiedy to ich przynależność do powiatu warszawskiego została uregulowana^[13].

1 stycznia 1925 roku z gminy Karczew wyłączono Wille Świderskie, które weszły w skład nowo utworzonej gminy Falenica Letnisko w tymże powiecie^[14].

1 października 1932 z gminy Karczew wyłączono i włączono do miasta Otwocka^[15]:

• część folwarku Anielin, bezpośrednio przylegającą do dotychczasowej granicy miasta Otwocka, o powierzchni 250 ha, 10 a, 21 m²;
• część folwarku Pogorzel o powierzchni 97 ha, 55 a, 29 m²;
• grunta zaserwitutowe należące do osad: Nr. 1,19 wsi Kępa Nadbrzeżna i 1,26 wsi Nadbrzeż;
• grunta zaserwitutowe należące do osady Nr. 1,18 wsi Przewóz Karczewski.

20 października 1933 gminę Karczew podzielono na 21 gromad (skład gromad w nawiasie)^[16]:

• Brzezinka – Brzezinka (w.), Batorówka (w.), Dąbrowa (w.) i Kozłówka (os.);
• Celestynów – Celestynów (w.), Grabina (kol.), Górki Człekowskie (kol.), Radzin (f.) i Rochówka (kol.);
• Dąbrówka – Dąbrówka (w.);
• Glina – Glina (w.) i Glina (f.);
• Glinki – Glinki (w.), Julianów (w.), Julianów A (os.), Kępa Gliniecka (w.) i Kępa Pijarska (w.);
• Janów – Janów (w.), Kolonie Otwockie (w.) i Wola Sobiekurska (w.);
• Karczew – Anielin (f.), Karczew (os.) i Pogorzel (f.);
• Kępa Nadbrzeska – Kępa Nadbrzeska (w.) i T-wo Błońskie (os.);
• Lasek – Lasek (w.), Skarbonka (f.), Strzępki (os.) i Sitkówek (os.);
• Łukówiec – Łukówiec (w.);
• Nadbrzeż – Kępa Rybacka (w.), Nadbrzeż (w.) i T-wo Wodokty (os.);
• Ostrowiec – T-wo Maksymilianów A (os.), T-wo Ostrowiec (os.), Ostrowiec (w.), T-wo Podgórze (os.) i Rosłonki (w.) ;
• Otwock Mały – Otwock Mały (w.);
• Otwock Wielki – Otwock Wielki (w.), Otwock Wielki (f.) i Wygoda (w.);
• Piotrowice – Piotrowice (w.) i Urzecze (w.);
• Pogorzel – Okoły (f.), Pogorzel (w.) i Samuszyn (f.);
• Przewóz – Przewóz (w.);
• Sobiekursk – Maksymilianów (os.), Sobiekursk (w.) i Sobiekursk (f.);
• Świdry Wielkie – Świdry Wielkie (w.);
• Tabor – Tabor (w.), Tabor-Warszówek (w.), Tabor-Zaiski (w.), Tabor-Karpiska (w.), Tabor-Kąty (w.), Tabor-Podbiel (w.) , Tabor-Ponurzyca (w.), Tabor-Regut (w.), Tabor-Sabinki (w.), Tabor-Jaźwiny (w.) i Tabor-Leśniczówka (w.);
• Władysławów – Glinki (f.) i Władysławów (w.);

Po II wojnie światowej gmina zachowała przynależność administracyjną. Z gromady Otwock Wielki wyodrębniono gromadę Wygoda.

1 lipca 1952 z gminy Karczew wyłączono:

• gromady Celestynów, Dąbrówka, Glina, Lasek, Pogorzel i Tabor, tworząc z nich – de iure – nową gminę Celestynów^[17] (przekształconą de facto w dzielnicę Celestynów^[18]);

• gromady Brzezinka, Glinki, Janów, Kępa Nadbrzeska, Łukówiec, Nadbrzeż, Ostrowiec, Otwock Mały, Otwock Wielki, Piotrowice, Sobiekursk, Władysławów i Wygoda, tworząc z nich – de iure – nową gminę Ostrowiec^[17] (przekształconą de facto w dzielnicę Ostrowiec^[18]);

• gromadę Świdry Wielkie, którą włączono do gminy Józefów^[17] (przekształconą równocześnie w dzielnicę Józefów^[18]);

• części gromad Świdry Wielkie i Karczew, które włączono do miasta Otwock^[19].

Po zmianach tych (1 lipca 1952), w następstwie likwidacji powiatu warszawskiego, gminę Karczew – składającą się już tylko z dwóch gromad Karczew i Przewóz – przeniesiono do nowo utworzonego powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, gdzie została przekształcona w jedną z jego ośmiu jednostek składowych – dzielnicę Karczew^[18].

Dzielnica Karczew przetrwała do końca 1957 roku, czyli do chwili zniesienia powiatu miejsko-uzdrowiskowego Otwock, przekształcając go w zwyczajny powiat otwocki^[20]. 1 stycznia 1958, już w powiecie otwockim, nadano jej status osiedla, przez co nigdy nie stała się gromadą^[21]. Prawa miejskie osiedle Karczew otrzymało 31 grudnia 1959^[22].

1 stycznia 1973 w powiecie otwockim reaktywowano (w zupełnie innym składzie) zniesioną w połowie 1952 roku gminę Karczew^[23].

Przynależość gminna miejscowości gminy Karczew na przestrzeni lat^[24].

Miejscowość	1867-01-13	1916-12-16	1925-01-01	1951-05-15	1952-07-01	1958-01-01
Brzezinka	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Celestynów	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Dąbrówka	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Glina	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Glinki	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Janów	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Karczew	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Karczew (dz)	Karczew (os)
Kępa Nadbrzeska	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Lasek	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Łukówiec	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Nadbrzeż	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Ostrowiec	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Otwock	Otwock	Otwock (m)	Otwock (m)	Otwock (m)	Otwock (m)	Otwock (m)
Otwock Mały	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Otwock Wielki	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Piotrowice	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Pogorzel	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Przewóz	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Karczew (dz)	Karczew (os)
Sobiekursk	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Świder (Wille Świderskie)	Otwock	Karczew	Falenica Letn.	Józefów	Otwock (m)	Otwock (m)
Świdry Wielkie	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Józefów (dz)	Otwock (m)
Tabor	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Celestynów (dz)	Celestynów (gr)
Władysławów	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)
Wygoda	Otwock	Karczew	Karczew	Karczew	Ostrowiec (dz)	Ostrówiec (gr)

W gminie funkcjonuje 3 jednostek ochotniczej straży pożarnej. Są to^[25]:

• OSP w Karczewie,
• OSP w Łukówcu,
• OSP w Otwocku Wielkim.

Celestynów, Góra Kalwaria, Konstancin-Jeziorna, Otwock, Sobienie-Jeziory

• Powiat miejsko-uzdrowiskowy Otwock