osiedle – zespół mieszkaniowy stanowiący integralną część miasta lub wsi[1]. (Podstawa prawna: art. 2 pkt 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych).
osiedle – rodzaj miejscowości[1]. (Podstawa prawna: art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych).
osiedle (1954–1972) – w administracji, w kontekście polskim: dawna jednostka podziału administracyjnego Polski w latach 1954–1972, pośrednia między gromadą (jednostką wiejską) a miastem. W praktyce była to miejscowość o charakterze miejskim, ale niebędąca miastem. W 1973 r. część osiedli przekształcono w miasta (np. Szczyrk), inne zaliczono do wsi (np. Andrespol), jeszcze inne przyłączono do istniejących miast jako ich dzielnice (np. Turoszów przyłaczony do Bogatyni)[3].
osiedle typu miejskiego – w administracji, w kontekście międzynarodowym: typ jednostki osadniczej w dawnych krajach socjalistycznych; występuje nadal m.in. na Białorusi, na Ukrainie i w Rosji.
Osiedla na podstawie ustawy o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych
Na podstawie art. 9 ust. 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 2003 r. o urzędowych nazwach miejscowości i obiektów fizjograficznych[1] zostało wydane obwieszczenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 października 2019 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części, zgodnie z którym rodzaj niektórych miejscowości i ich części został określony jako osiedle[4]. Według stanu na 1 stycznia 2025 r. w Polsce istnieje 5 osiedli jako miejscowości podstawowe oraz 4 osiedla jako integralne części wsi[5]:
Osiedla
Małaszewicze – osiedle w woj. lubelskim, w pow. bialskim, w gminie Terespol
Osiedle Grajwo – osiedle w woj. warmińsko-mazurskim, w pow. giżyckim, w gminie Giżycko
Osiedle Kaniów – osiedle w woj. świętokrzyskim, w pow. kieleckim, w gminie Zagnańsk
Skarbimierz-Osiedle – osiedle w woj. opolskim, w pow. brzeskim, w gminie Skarbimierz
Wilków-Osiedle – osiedle w woj. dolnośląskim, w pow. złotoryjskim, w gminie Złotoryja
Słup-Osiedle – osiedle wsi Słup, w woj. dolnośląskim, w pow. jaworskim, w gminie Męcinka
Osiedla na podstawie ustawy o samorządzie gminnym
Osiedle, dzielnica, sołectwo lub inne jednostki pomocnicze mogą być utworzone przez gminę (art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym; w skrócie: u.s.g.)[2]. Organem uchwałodawczym osiedla może stać się rada osiedla lub ogólne zebranie mieszkańców (art. 37 ust. 1 i ust. 4 u.s.g.)[2]. Organem wykonawczym osiedla jest zarząd osiedla, na czele którego stoi przewodniczący (art. 37 ust. 2 u.s.g.)[2]. Rada gminy po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami określa organizację i zakres działania osiedla statutem osiedla (art. 35 ust. 1 u.s.g.)[2].
Przykłady gmin posiadających status miasta, w których powołano osiedla jako jednostki pomocnicze gminy (wg stanu na dzień 1 sierpnia 2023 r.):
.jpg)
