PROFILPELAJAR.COM

Obwód smoleński
Смоленская область
	obwód
	; Gmach administracji obwodowej w Smoleńsku
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Siedziba	Smoleńsk
Kod ISO 3166-2	RU-SMO
Gubernator	Aleksiej Ostrowskij
Powierzchnia	49 779 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 921 127
• gęstość	18,51 os./km²
Tablice rejestracyjne	67
	Położenie na mapie Rosji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Obwód smoleński (ros. Смоленская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej.

Geografia

Położenie i powierzchnia

Obwód leży w zachodniej części Rosji, przy granicy z Białorusią. Obwód graniczy z następującymi obwodami: na północnym zachodzie z obwodem pskowskim, na północy z obwodem twerskim, na północnym wschodzie z obwodem moskiewskim, na wschodzie z obwodem kałuskim, a na południu – z obwodem briańskim. Na zachodzie, po stronie białoruskiej do obwodu smoleńskiego przylegają: obwód mohylewski i obwód witebski.

Obwód smoleński zajmuje obszar 49 786 km².

Strefa czasowa

Obwód smoleński należał do moskiewskiej strefy czasowej (MSK): do 25 października 2014 UTC+04:00 przez cały rok, od 26 października 2014 należy przez cały rok do strefy UTC+03:00. Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+03:00, a czas letni – UTC+04:00.

Rzeźba terenu

Większa część obszaru obwodu smoleńskiego znajduje się na niezbyt wysokim terenie wyżynnym, na Grzędzie Smoleńsko-Moskiewskiej, stanowiącej zachodni kraniec Niziny Wschodnioeuropejskiej. Najwyższy punkt regionu znajduje się na wysokości 319 m n.p.m., zaś przeciętna wysokość bezwzględna w regionie to 220 m. Powierzchnia obwodu ma charakter pofałdowany i pagórkowaty; odznaczają się w niej głęboko wcięte doliny rzeczne. Miejscami na terenie obwodu występują niewielkie obszary nizinne, mające charakter lokalny (Nizina Wazuska, Wierchniednieprowska, Bieriezińska).

Hydrografia

Około 60% powierzchni obwodu należy do zlewiska Dniepru, 25% – do zlewiska Wołgi, a 15% – do zlewiska Dwiny Główną rzeką regionu jest Dniepr, ponadto innymi dużymi rzekami są jego dopływy: Soż, Desna, Wop, Wiaźma i in. Ponadto dość dużymi rzekami są dopływy Wołgi: Wazuza i Ugra.

Na obszarze obwodu nie ma wielkich jezior. Zbiorniki wodne znajdują się głównie w północno-zachodniej części regionu i są pochodzenia lodowcowego (znajduje się tam ok. 50 takich jezior).

Klimat

Na obszarze obwodu panuje klimat umiarkowany ciepły typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dość chłodną zimą i ciepłym latem. Średnia temperatura stycznia to −8,5 ÷ −9 °C, a lipca +17 ÷ +18 °C.

W rejonie występuje ok. 600 mm opadów (zależnie od rejonu: od 530 do 650 mm), głównie w postaci deszczu, których maksimum przypada na okres letni (czerwiec – lipiec).

Okres wegetacyjny trwa średnio ok. 180 dni.

Świat roślinny

Pierwotną roślinność obwodu stanowią lasy mieszane, złożone m.in. z dębów, buków, sosen, świerków, brzóz. Obecnie zajmują one ok. 40% powierzchni regionu.

Na terenie obwodu znajduje się Park Narodowy Pojezierza Smoleńskiego, obejmujący obszar 146,2 tys. hektarów.

Świat zwierzęcy

Zwierzyna żyjąca w regionie to przedstawiciele typowej dla lasów mieszanych fauny: zające szaraki, lisy, jelenie, wilki, dziki i kuny. Spotyka się także niedźwiedzie, łasice, gronostaje i rysie. Żyją tutaj także gatunki przybyłe z terenów położonych bardziej na północ, m.in. łosie i zające bielaki.
Z ptaków spotkać można m.in. dzięcioły, sowy, drozdy, głuszce i gile.

W sumie na terenie obwodu występuje 55 gatunków ssaków, ok. 260 gatunków ptaków i ryb (m.in. okonie, sandacze, leszcze, szczupaki i miętus pospolity).

Historia ziemi smoleńskiej

Miasto Smoleńsk powstało na ziemiach Krywiczów, zaś pierwsza wzmianka o nim pochodzi z 863. W 882 miasto włączono do Rusi Kijowskiej. Po jej rozpadzie, w XII wieku powstało Wielkie Księstwo Smoleńskie, które w momencie swego największego rozwoju terytorialnego władało na obszarze odpowiadającym mniej-więcej terytorium dzisiejszego obwodu.

Od połowy XIII w. rozpoczął się upadek tego państwa, a od 1404 wchodziło ono w skład Wielkiego Księstwa Litewskiego^[3]. W 1514 Smoleńsk, a następnie inne ziemie dawnego księstwa weszły w skład Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. W 1610 Polacy pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego stoczyli tu zwycięskie bitwy, m.in. pod Carowym Zajmiszczem i pod Kłuszynem.

Ponownie miasto i część dzisiejszego obwodu zostały włączone do I Rzeczypospolitej w 1618, na mocy rozejmu w Dywilinie. Stan taki trwał do 1654 (formalnie od 1667 – rozejm andruszowski, podpisany w tutejszej wsi Andruszowo), kiedy to miasto i okolice zaanektowała Rosja^[4]

W 1708 z terenów zbliżonych do dzisiejszego obwodu utworzono gubernię smoleńską.

W okresie najazdu Napoleona Bonaparte na Rosję na ziemiach obwodu miała miejsce duża bitwa, znana jako bitwa pod Smoleńskiem. W jej wyniku zginęło 20 tys. żołnierzy, nie całkiem pokonani Rosjanie wycofali się, a Francuzi zajęli miasto.

Na przełomie XIX i XX w. (do rewolucji październikowej) znajdowały się tu polskie posiadłości Lednickich (Borek) i Koźlińskich (Gniezdowo i Katyń).

Po rewolucji październikowej w 1929 powstał w ramach Rosyjskiej FSRR obwód zachodni, obejmujący tereny znacznie większe niż dzisiejszy obwód. Po jego podziale, 27 września 1937 utworzono obwód smoleński.

W czasie II wojny światowej w 1940 w tutejszej wsi Katyń Sowieci przeprowadzili tu zbrodnię katyńską. Od lipca 1941 do sierpnia/września 1943 teren obwodu okupowany był przez Niemców. Obszar poniósł wtedy duże straty ludnościowe i gospodarcze.

W 2010 miejsce katastrofy polskiego Tu-154.

Ludność

W obwodzie mieszka 921 127 ludzi, 663 281 żyje w miastach, 257 846 na terenach wiejskich (2021)^[1].

W 2006 obwód był zamieszkany przez 1005,9 tys. osób. Gęstość zaludnienia wynosi średnio 20,2 os./km², zaś poziom urbanizacji sięga 71%. Około 1/3 populacji zamieszkuje w stolicy obwodu – Smoleńsku.

Liczba mieszkańców obwodu, podobnie jak liczba mieszkańców całej Rosji, systematycznie spada. W 2005 żyło tutaj 1 019 000 osób (szacunkowo), podczas gdy jeszcze w 2002 – 1 049 574 (dane spisowe), a w 1989 1 158 299 (dane spisowe).

Narodowości

Narodowy skład populacji:
(wymieniono tylko narody liczące powyżej tysiąca przedstawicieli; dane według wyników spisu powszechnego z 2002)

Naród	Liczebność (w tys.)
Rosjanie	980,1
Ukraińcy	17,4
Białorusini	16,2
Ormianie	3,9
Cyganie	3,0
Tatarzy	2,4
Azerowie	2,4
Żydzi	1,4
Niemcy	1,1

Miasta

Na terenie obwodu smoleńskiego znajduje się 15 miast i 12 osiedli typu miejskiego

Nazwa	Nazwa rosyjska	Liczba mieszkańców (2006)
Chosławicze¹⁾	Хиславичи	4 495
Chołm-Żyrkowskij¹⁾	Холм-Жирковский	3 675
Diemidow	Демидов	8 266
Diesnogorsk	Десногорск	31 919
Dorohobuż	Дорогобуж	11 706
Duchowszczina	Духовщина	4 389
Gagarin	Гагарин	27 406
Gołynki¹⁾	Голынки	3 852
Izdieszkowo¹⁾	Издешково	1 905
Jarcewo	Ярцево	50 748
Jelnia	Ельня	10 154
Kardymowo¹⁾	Кардымово	4 981
Krasny¹⁾	Красный	4 610
Monastyrszczina¹⁾	Монастырщина	4 232
Oziornyj¹⁾	Озёрный	6 211
Poczynok	Починок	9 337
Prżewalskoje¹⁾	Пржевальское	2 021
Rosław	Рославль	55 894
Rudnia	Рудня	9 697
Safonowo	Сафоново	46 045
Szumiaczi¹⁾	Шумячи	4 570
Smoleńsk	Смоленск	317 915
Syczowka	Сычёвка	8 112
Ugra¹⁾	Угра	4 716
Wieliż	Велиж	7 807
Wierchniednieprowskij¹⁾	Верхнеднепровский	13 832
Wiaźma	Вязьма	55 950

1) osiedle typu miejskiego

Podział administracyjny

Obwód smoleński podzielony jest na 24 rejony. Dwa miasta: stolica regionu – Smoleńsk oraz Diesnogorsk nie wchodzą w skład żadnego rejonu i stanowią miasta wydzielone na prawach rejonu.

Rejony

chisławiczski (ros. Хиславичский район)
chołm-żyrkowski (ros. Холм-Жирковский)
diemidowski (ros. Демидовский район)
dorohobuski (ros. Дорогобужский район)
duchowszczyński (ros. Духовщинский район)
gagariński (ros. Гагаринский район)
glinkowski (ros. Глинковский район)
jarcewski (ros. Ярцевский район)
jelnieński (ros. Ельнинский район)
jerszycki (ros. Ершичский район)
kardymowski (ros. Кардымовский район)
krasninski (ros. Краснинский район)
monastyrszcziński (ros. Монастырщинский район)
nowodugiński (ros. Новодугинский район)
poczinkowski (ros. Починковский район)
rosławski (ros. Рославльский район)
rudniański (ros. Руднянский район)
safonowski (ros. Сафоновский район)
smoleński (ros. Смоленский район)
syczowski (ros. Сычёвский район)
szumiacki (ros. Шумячский район)
tiomkiński (ros. Тёмкинский район)
ugrański (ros. Угранский район)
wiaziemski (ros. Вяземский район)
wieliski (ros. Велижский район)

Gospodarka

Przemysł

Na terenie obwodu istnieje rozwinięty przemysł. Najważniejszymi jego gałęziami są budowa maszyn i obróbka metali, które obejmują m.in. wytwórstwo urządzeń i maszyn elektrycznych i elektronicznych, produkcję pojazdów itd. Rozwinięty jest także przemysł chemiczny i petrochemiczny (produkcja nawozów sztucznych i mas plastycznych) oraz spożywczy: mleczarski, olejowy i przetwórstwa owocowo-warzywnego. Istotne znaczenie ma też przemysł lekki – lniany i bawełniarski, a także produkcja dzianin oraz szwalnictwo i obuwnictwo. Duże znaczenie ma przemysł związany z szeroko rozumianą elektroenergetyką, obejmującą też wydobycie węgla i torfu, a także eksploatacja lasów i powiązane z nią gałęzie gospodarki: przemysł celulozowo-papierniczy i meblowy.

Rolnictwo

Ważną gałęzią gospodarki w obwodzie jest rolnictwo. W uprawie przeważają zboża, ziemniaki, warzywa oraz rośliny pastewne. Istotne znaczenie ma także uprawa lnu. Korzystny klimat pozwala na rozwój produkcji owoców. Chów i hodowla zwierząt obejmuje zwłaszcza bydło (o profilu mleczno-mięsnym) i świnie, a także drobiu. Ponadto w rejonie istnieje chów koni. Spore znaczenie ma pszczelarstwo.

Bogactwa naturalne

Na terenie obwodu występują złoża węgla brunatnego (szacunkowe zasoby – 1,5 mld ton) i torfu (ok. 450 mln ton). Istnieją także złoża margla, fosforytów, a także surowców używanych w budownictwie: piasków, wapieni, dolomitów i glin. Występują tutaj także źródła wód mineralnych (siarkowo-wapniowo-magnezowych). W miejscowych jeziorach znajdują się zasoby sapropelu szacowane na 150 mln m³.