PROFILPELAJAR.COM

Obwód swierdłowski
Свердловская область
	obwód
	; Zbiornik Wołczyński
Herb	Flaga
Państwo	Rosja
Siedziba	Jekaterynburg
Kod ISO 3166-2	RU-SVE
Gubernator	Jewgienij Kujwaszew
Powierzchnia	194 226 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 4 291 886
• gęstość	22,09 os./km²
Tablice rejestracyjne	66; 96; 196
	Położenie na mapie Rosji;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Diagram pokazujący klimat regionu na przykładzie wysokości temperatur i wielkości opadów w stolicy obwodu – Jekaterynburgu

Obwód swierdłowski (ros. Свердловская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej. Jego nazwa pochodzi od byłej nazwy stolicy obwodu, Jekaterynburga (do 1991 – Swierdłowsk).

Geografia

Położenie i powierzchnia

Obwód swierdłowski leży na dwóch kontynentach: w Europie i w Azji. Region zajmuje południową część pasma Uralu, a także przyległe do gór zachodnie fragmenty Niziny Zachodniosyberyjskiej. Region zajmuje powierzchnię 194 226 km²^[1] (tj. ok. 1,2% terytorium całej Federacji Rosyjskiej).

Większość terenu obwodu stanowią niewysokie góry i wyżyny – znaczna część obwodu leży na wysokości 300–500 m n.p.m. Najwyższy punkt – szczyt Konżakowskij Kameń (na Uralu Północnym) wznosi się na wysokość 1569 m.

Region graniczy z:

Strefa czasowa

Obwód swierdłowski należy do jekaterynburskiej strefy czasowej (YEKT): do 25 października 2014 UTC+06:00 przez cały rok, od 26 października 2014 UTC+05:00 przez cały rok.

Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+05:00, a czas letni – UTC+06:00.

Klimat

Na terytorium obwodu panuje klimat umiarkowany typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dużymi różnicami temperatur w ciągu roku – chłodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi (zależnie od regionu) od −16 °C do −20 °C, a lipca – od +16 °C do +19 °C.

Na terenie obwodu corocznie notuje się ok. 500 mm opadów, głównie w formie deszczu. Występują one głównie w ciepłej połowie roku, zaś maksimum przypada na lipiec.

Hydrologia

W regionie znajduje się dość duża ilość cieków wodnych, jednak z powodu położenia tego terytorium na obszarze górskim, będącym działem wód większość miejscowych rzek i strumieni ma niewielkie rozmiary. Znajduje się tutaj także pewna liczba – zwykle niewielkich – jezior.

Główne rzeki regionu:

Fauna i flora

Pierwotną roślinność obwodu swierdłowskiego stanowią lasy iglaste i mieszane. W lasach tych żyją m.in. – ze ssaków: kuny, norki, wiewiórki, lisy, zające, jelenie, liczne gryzonie itd., z ptaków – np. dzięcioły, gile, jarząbki itp. W zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków ryb.

W południowo-wschodniej części obwodu znajduje się Park Narodowy „Pripyszminskije bory”^[3], w północno-zachodniej Rezerwat przyrody „Dienieżkin Kamień”^[4], a w południowo-zachodniej Wisimski Rezerwat Biosfery^[5].

Ludność

Na terenie obwodu swierdłowskiego mieszka 4 399 700 osób (2007). Liczba ta w ostatnich latach spada – jeszcze w 2002 populacja regionu wynosiła 4 486 214 osób. Niemal 88% ludności (3 943 529 osób w 2002) zamieszkuje w miastach, a 12% (542 685 osób; 2002) – na wsiach. Około 30% całej populacji obwodu zamieszkuje w jego stolicy – Jekaterynburgu (będącym 5. pod względem liczby mieszkańców miastem Rosji).

Gęstość zaludnienia w regionie wynosi 22,6 os./km².

Rosjanie stanowią ok. 90% populacji.

Wyznania

Zdecydowana większość ludności wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała także duża liczba niewierzących. W regionie istnieje niespełna 5% mniejszość muzułmańska (złożona głównie z Tatarów), ponadto żyją tutaj niewielkie grupy wyznawców innych religii, m.in. katolików, a także wyznawców nowych wyznań religijnych, wywodzących się z tradycji protestanckiej.

Zdjęcia miast obwodu
Cerkiew w Ałapajewsku
Kościół protestancki w Krasnoturińsku
Teatr w Niżnym Tagile
Meczet w Wielkiej Pyszmie
Prawosławna katedra pw. Świętej Trójcy w Wierchoturiu
Zarieczny – fragment miasta
Jekaterynburg – fragment miasta
Jeden z budynków Jekaterynburga (kino Salut)
Dworzec kolejowy w Krasnoturińsku
Dom kultury w Krasnoturińsku

Narodowości

Na terenie obwodu żyją przedstawiciele 148 narodowości. Najliczniejsi są^[6]:

narodowość	liczebność	udział w populacji
Rosjanie	4 002 815	89,22
Tatarzy	168 121	3,75
Ukraińcy	55 478	1,24
Baszkirzy	37 296	0,83
osoby bez poczucia przynależności etnicznej lub o nieustalonej narodowości	28 957	0,65
Maryjczycy	27 863	0,62
Niemcy	22 540	0,50
Białorusini	18 541	0,41
Udmurci	17 903	0,40
Azerowie	15 171	0,34
Czuwasze	11 510	0,26
Ormianie	11 093	0,25
Mordwini	9702	0,22
Żydzi	6810	0,15
Tadżycy	6125	0,14
Kazachowie	4403	0,10
Cyganie	4019	0,09
Uzbecy	3836	0,08
Mołdawianie	2930	0,07
Gruzini	2651	0,06
Chińczycy	2435	0,05
Polacy	2147	0,05

Wymieniono tylko grupy liczące powyżej tysiąca osób

Miasta i osiedla typu miejskiego

Na terenie obwodu swierdłowskiego znajduje się 47 miast oraz 99 osiedli typu miejskiego, a także 1886 większych i mniejszych wsi.

Największe miasta i osiedla typu miejskiego:
(powyżej 15 tys. mieszkańców; stan na 1 stycznia 2006)

Nazwa	nazwa rosyjska	liczba miesz- kańców
Jekaterynburg	Екатеринбург	1 308 441
Niżny Tagił	Нижний Тагил	379 724
Kamieńsk Uralski	Каменск-Уральский	182 466
Pierwouralsk	Первоуральск	132 881
Sierow	Серов	98 044
Nowouralsk	Новоуральск	94 350
Asbiest	Асбест	72 822
Polewskoj	Полевской	65 911
Krasnoturinsk	Краснотурьинск	62 578
Rewda	Ревда	61 916
Wierchniaja Pyszma	Верхняя Пышма	57 718
Lesnoj	Лесной	53 193
Wierchniaja Sałda	Верхняя Салда	49 398
Bieriozowskij	Берёзовский	47 195
Kaczkanar	Качканар	43 763
Ałapajewsk	Алапаевск	42 920
Irbit	Ирбит	42 072
Krasnoufimsk	Красноуфимск	41 559
Rież	Реж	39 273
Tawda	Тавда	39 051
Suchoj Łog	Сухой Лог	35 430
Artiomowskij	Артёмовский	34 045
Kuszwa	Кушва	33 890
Siewierouralsk	Североуральск	32 979
Bogdanowicz	Богданович	32 072
Karpinsk	Карпинск	30 065
Kamyszłow	Камышлов	28 384
Krasnouralsk	Красноуральск	27 821
Zariecznyj	Заречный	27 431
Niewjansk	Невьянск	25 593
Niżniaja Tura	Нижняя Тура	23 345
Kirowgrad	Кировград	22 532
Sysiert	Сысерть	21 021
Sriednieuralsk	Среднеуральск	19 800¹⁾
Talica	Талица	18 700¹⁾
Turinsk	Туринск	18 500¹⁾
Rieftinskij²⁾	Рефтинский	17 900¹⁾
Niżniaja Sałda	Нижняя Салда	17 900¹⁾
Iwdel	Ивдель	17 800¹⁾
Diegtiarsk	Дегтярск	15 900¹⁾

1) dane zaokrąglone; 1 stycznia 2007
2) osiedle typu miejskiego

Władza i administracja

Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Kwestie lokalnego ustroju reguluje Statut obwodu swierdłowskiego z 1994.

Według postanowień tego aktu prawnego władza prawodawcza w regionie należy do dwuizbowego parlamentu, złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Wyższa izba parlamentu – Izba Reprezentantów składa się z 21 posłów, wybieranych w jednomandatowych okręgach, zaś Duma – z 28 posłów, wybieranych z jednego okręgu obejmującego cały region, z list partyjnych. Kadencja obu izb trwa 4 lata, przy czym co 2 lata odbywają się wybory, w których wymieniana jest połowa składu Dumy.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, składający się z ministerstw, departamentów i urzędów. Na czele rządu stoi gubernator, będący zarazem szefem obwodu. Obecnie (od 1995) funkcję tę sprawuje Eduard Rossiel z partii Jedna Rosja.

Podział administracyjny

Pod względem podziału administracyjnego obwód swierdłowski ma skomplikowaną strukturą. Cały region dzieli się na 5 okręgów administracyjnych (ros. управленческий округ): wschodni, zachodni, północny, południowy i gornozawodzki. Stolica obwodu – miasto Jekaterynburg nie wchodzi w skład żadnego z nich i w tym zakresie stanowi odrębną jednostkę. Okręgi administracyjne dzielą się z kolei na rejony, przy czym największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie (bezpośrednio w składzie okręgu administracyjnego); okręgami miejskimi (jednak o innym statusie) są także miasta (lub osiedla typu miejskiego) zamknięte.

W sumie w regionie funkcjonuje 30 rejonów, 25 okręgów miejskich i 4 miasta zamknięte.

Nazwa	Nazwa rosyjska
miasto Jekaterynburg (Екатеринбург)
Okręg wschodni (Восточный управленческий округ)
Rejon ałapajewski	Алапаевский район
Rejon artiomowski	Артемовский район
Rejon bajkałowski	Байкаловский район
Rejon irbicki	Ирбитский район
Rejon kamyszłowski	Камышловский район
Rejon pyszmiński	Пышминский район
Rejon słobodo-turiński	Слободо-Туринский район
Rejon taboriński	Таборинский район
Rejon talicki	Талицкий район
Rejon tawdiński	Тавдинский район
Rejon tugułymski	Тугулымский район
Rejon turiński	Туринский район
miasto Ałapajewsk	Алапаевск
miasto Irbit	Ирбит
miasto Kamyszłow	Камышлов
Okręg południowy (Южный управленческий округ)
Rejon biełojarski	Белоярский район
Rejon bogdanowicki	Богдановичский район
Rejon kamieński	Каменский район
Rejon suchołoski	Сухоложский район
miasto Kamieńsk Uralski	Каменск-Уральский
miasto Asbiest	Асбест
miasto Zariecznyj	Заречный
osiedle zamknięte Uralski	ЗАТО „поселок Уральский”
Okręg gornozawodzki (Горнозаводской управленческий округ)
Rejon prigorodnyj	Пригородный район
Rejon wierchniesałdiński	Верхнесалдинский район
miasto Wierchnyj Tagił	Верхний Тагил
miasto Wierchniaja Tura	Верхняя Тура
miasto Kirowgrad	Кировград
miasto Kuszwa	Кушва
miasto Niewjansk	Невьянск
miasto Niżny Tagił	Нижний Тагил
miasto Niżniaja Sałda	Нижняя Салда
osiedle Wierch-Niejwinskij	поселок Верх-Нейвинский
miasto zamknięte Nowouralsk	ЗАТО «город Новоуральск»
miasto zamknięte Swobodnyj	ЗАТО «поселок Свободный»
Okręg zachodni (Западный управленческий округ)
Aczycki okręg miejski	Ачитский городской округ
Artiński okręg miejski	Артинский городской округ
Rejon krasnoufomski	Красноуфимский район
Rejon niżniesiergiński	Нижнесергинский район
Szaliński okręg miejski	Шалинский городской округ
miasto Pierwouralsk	Первоуральск
okręg miejski Wierchniaja Pyszma	городской округ Верхняя Пышма
okręg miejski Krasnoufimsk	городской округ Красноуфимск
miasto Polewskoj	Полевской
miasto Rewda	Ревда
Okręg miejski Staroutkinsk	городской округ Староуткинск
Okręg miejski Diegtiarsk	городской округ Дегтярск
Okręg północny (Северный управленческий округ)
Rejon gariński	Гаринский район
Rejon nowolaliński	Новолялинский район
Rejon sierowski	Серовский район
Rejon wierchoturski	Верхотурский район
miasto Iwdel	Ивдель
miasto Kaczkanar	Качканар
miasto Karpińsk	Карпинск
miasto Krasnouralsk	Красноуральск
miasto Krasnoturińsk	Краснотурьинск
miasto Liesnoj	Лесной
miasto Niżniaja Tura	Нижняя Тура
miasto Siewierouralsk	Североуральск
miasto Sierow	Серов

Gospodarka

Na terenie obwodu swierdłowskiego żyje 2343,3 tys. osób aktywnych zawodowo. W 2006 stopa bezrobocia w regionie wynosiła 6,9%. W styczniu 2007 średnia płaca w regionie wynosiła 13 941,4 rubla, tj. 525,4 USD (według kursu z 31 stycznia 2007).

Przemysł

Obwód swierdłowski zajmuje 2. miejsce w Rosji pod względem wartości produkcji przemysłowej. W strukturze lokalnego przemysłu dominuje hutnictwo, zarówno żelaza, jak i metali nieżelaznych (odpowiednio – 31% i 19% całej wartości produkcji przemysłowej). Istnieje też wysoko rozwinięty przemysł maszynowy, produkujący m.in. ciężki sprzęt wykorzystywany w innych gałęziach gospodarki, maszyny i urządzenia AGD oraz sprzęt wojskowy.

Pozostałe gałęzie przemysłu (jak spożywczy, chemiczny, drzewny i in.) nie mają dużego udziału w strukturze gospodarczej regionu i produkują głównie na potrzeby lokalnego rynku.

W regionie odbywa się też wzbogacanie uranu.

Rolnictwo

W 2006 na terenie obwodu znajdowało się (było zarejestrowanych) 829 dużych gospodarstw rolnych (byłych kołchozów i sowchozów, obecnie zwykle spółek) oraz 2178 chłopskich gospodarstw indywidualnych. Jedynie część z nich rzeczywiście prowadziła działalność produkcyjną (odpowiednio: 499 i 893)

W 2006 łączna powierzchnia zasiewów w regionie wynosiła 877,8 tys. ha, zaś pogłowie zwierząt gospodarskich obejmowało m.in. 225,9 tys. sztuk bydła i 10 075,1 tys. sztuk drobiu.

Transport

Obwód swierdłowski jest ważnym punktem na mapie rosyjskiego transportu. Przez region przebiega wiele ważnych dróg kolejowych i samochodowych łączących azjatycką i europejską część kraju, w tym kolej transsyberyjska.

Na terenie regionu znajduje się także ważny międzynarodowy port lotniczy Kolcowo (w Jekaterynburgu).

Bogactwa naturalne

Na terenie regionu znajdują się liczne złoża surowców, w tym metali, m.in. złota, platyny, żelaza, chromu, niklu, manganu i miedzi. Ponadto bogactwami obwodu są m.in. azbest i boksyty.

Nauka i oświata

Na terenie obwodu funkcjonuje Uralski oddział Rosyjskiej Akademii Nauk. Działają tutaj m.in. 22 instytuty naukowe, oraz ponad 100 ośrodków naukowo-badawczych i technologicznych.

Na początku roku szkolnego 2006/2007 w regionie funkcjonowały 1344 szkoły średnie (w tym 50 wieczorowych), 91 średnich szkół specjalizacyjnych, 19 państwowych wyższych uczelni i ich 34 file, 11 uczelni niepaństwowych i 6 filii.

Historia

Historia regionu

Według badań archeologicznych region zasiedlony był już w okresie prehistorycznym. W obwodzie znajdują się liczne ślady osadnictwa ludzkiego, pochodzącego z okresów od mezolitu do epoki żelaza.

Rosja zajęła te tereny po rozbiciu Chanatu kazańskiego w połowie XVI w. Swój udział w opanowaniu regionu miał Jermak Timofiejewicz. Po zajęciu ziem dzisiejszego obwodu Rosjanie, by zabezpieczyć swe panowanie i zapewnić spokój kolonistom założyli szereg twierdz: Wiekoturie (1598), Turinsk (1600), Irbit (1633), Ałapajewsk (1639) itd.

Od 1703 w regionie zaczęła się rozwijać metalurgia, co zwiększyło napływ osadników i spowodowało trwałą rusyfikację tych ziem.

W 1723 założono miasto, będące dzisiejszą stolicą regionu – Jekaterynburg, nazwane na cześć żony cesarza Piotra I Wielkiego, Katarzyny I.

Utworzenie obwodu

Obwód swierdłowski utworzono 17 stycznia 1934 poprzez wydzielenie części ówczesnego obwodu uralskiego. Pierwotnie teren obwodu obejmował nieco odmienne niż dziś obszary: zajmował terytorium dzisiejszego Kraju Permskiego, nie obejmował natomiast niektórych swych dzisiejszych rejonów, należących wówczas do obwodów czelabińskiego i omskiego.

Nazwa obwodu

Nazwa obwodu wywodzi się od ówczesnej nazwy stolicy regionu Jekaterynburga – Swierdłowsk, nazwanego na cześć działacza partyjnego i politycznego – Jakowa Swierdłowa.

W 1979 w wojskowym instytucie badawczym zajmującym się bronią biologiczną w ówczesnym Sierdłowsku miało miejsce masowe zarażenie wąglikiem, w wyniku którego zmarło ok. 100 osób.