Dolar amerykański

Dolar amerykański
Ilustracja
Niektóre amerykańskie banknoty
Kod ISO 4217

USD

Symbol

$ – dolar
¢ – cent

Państwo

 Stany Zjednoczone
 Brytyjskie Wyspy Dziewicze
 Bonaire, Sint Eustatius i Saba
 Ekwador
 Mikronezja
 Palau
 Panama
 Portoryko
 Salwador
 Timor Wschodni
 Turks i Caicos
 Wyspy Marshalla
 Zimbabwe
 Mariany Północne

Bank centralny

Federal Reserve System

Mennica

United States Mint

Poziom inflacji

8,6% w USA, 2022[1]

Podział

100 centów = 1 dolar amerykański

Banknoty

1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 ($) – obiegowe
500, 1000, 5000, 10 000 ($) – nie są już emitowane, nadal są środkami płatniczymi
100 000 ($) – używany tylko w transakcjach wewnątrzrządowych

Monety

1$ (rzadko używana)
1, 5, 10, 25, 50 (¢)

Multimedia w Wikimedia Commons

Dolar amerykański (oficjalna nazwa – United States dollar, międzynarodowy skrót – USD) – oficjalna waluta Stanów Zjednoczonych, Portoryko, Mikronezji, Marianów Północnych, Palau, Wysp Marshalla, Panamy, Ekwadoru (od 2000), Salwadoru (od 2001), Timoru Wschodniego, Zimbabwe (od 2009), Turks i Caicos, Bonaire, Saby i Sint Eustatius od 2011 roku. Jeden dolar amerykański dzieli się na sto centów amerykańskich. Zapisuje się go za pomocą symbolu $.

Talarem/dolarem określano początkowo powszechnie jedną uncję srebra w postaci monety bitej przez czeskiego hrabiego Schlicka w XVI wieku. Schlick mieszkał w Dolinie Joachima, po niemiecku nazywanej Joachimsthal. Monety hrabiego zyskały wielkie uznanie dzięki precyzji wykonania i czystości i były powszechnie nazywane „Joachimsthalers”, a później „talarami”. Nazwa „dolara” pochodzi od „talara”[2]. Od 1861 roku można używać każdego kiedykolwiek wyemitowanego znaku pieniężnego w USA, jednak banknoty ze starszą datą emisji są rzadko spotykane.

Wartość dolara oparta była na parytecie złota. Parytet przyjęty w 1900 roku wynosił 20,67 dolara, a przyjęty w 1934 roku 35 dolarów za uncję. Od 1933 roku zniesiono wymienialność dolara na złoto dla własnych obywateli. W 1971 roku USA wycofały się z tego parytetu. W 1972 roku uncja złota osiągnęła cenę 42 dolarów. W 1973 r. USA całkowicie odeszły od powiązania wartości dolara ze złotem – odtąd dolar stał się walutą płynną. Plany zniesienia rezerwy złota, ogłoszone przez prezydenta Richarda Nixona w 1971 roku, doprowadziły do powstania Partii Libertariańskiej, która obok powstałej później Partii Konstytucyjnej jest jedną z sił politycznych w USA, które dążą do przywrócenia oparcia na kruszcach szlachetnych, uważając, iż brak pokrycia w złocie lub srebrze jest niezgodny z Artykułem I paragraf 10 Konstytucji Stanów Zjednoczonych[3]. Znaczna część członków ruchu Boston TEA Party również nawołuje do przywrócenia parytetu złota.

Nominały

Banknoty obiegowe

Wizerunek Opis
Awers Rewers Nominał Awers Rewers
$1 George Washington Wielka Pieczęć Stanów Zjednoczonych
$2* Thomas Jefferson Deklaracja Niepodległości Johna Trumbulla
$5 Abraham Lincoln Mauzoleum Lincolna
$10 Alexander Hamilton Departament Skarbu
$20 Andrew Jackson Biały Dom
$50 Ulysses Grant Kapitol
$100 Benjamin Franklin Independence Hall
* Banknot rzadko spotykany

Monety obiegowe

Wizerunek Opis
Rewers Awers Nominał Rewers Awers
1¢ (penny) Abraham Lincoln Union Shield
5¢ (nickel) Thomas Jefferson Monticello
10¢ (dime) Franklin Delano Roosevelt pochodnia, gałąź oliwna, gałąź dębu
25¢ (quarter) George Washington różne wizerunki okolicznościowe
50¢ (half)* John F. Kennedy Pieczęć Prezydenta Stanów Zjednoczonych
$1* różne wizerunki okolicznościowe różne wizerunki okolicznościowe
* Moneta rzadko spotykana w powszechnym obiegu

Surowce

Papier, na którym są drukowane amerykańskie banknoty, składa się z około 75% bawełny, około 25% lnu oraz kilku ściśle tajnych składników[4].

Spadek wartości dolara

Wykres U.S. Consumer Price Index 1913–… (oficjalnego indeksu cen konsumpcyjnych)
Wartość nabywcza 1 dolara amerykańskiego w porównaniu do 1774
 Rok   Odpowiednik  siły nabywczej
1774  1,00 $
1780  0,59 $
1790  0,89 $
1800  0,64 $
1810  0,66 $
1820  0,69 $
1830  0,88 $
1840  0,94 $
1850  1,03 $
1860  0,97 $
1870  0,62 $
1880  0,79 $
1890  0,89 $
1900  0,96 $
1910  0,85 $
1920  0,39 $
1930  0,47 $
1940  0,56 $
1950  0,33 $
1960  0,26 $
1970  0,20 $
1980  0,10 $
1990  0,06 $
2000  0,05 $
2007  0,04 $
2008  0,04 $
2009  0,04 $
2010  0,035 $
2011  0,034 $

Mimo że oficjalnie każdy dolar amerykański, wyprodukowany od początku istnienia tej waluty, pozostaje legalnym środkiem płatniczym w USA, to wartość dolara generalnie spada, patrząc zwłaszcza w szerszym horyzoncie czasowym[5].

Aczkolwiek zamiana na pieniądz fiducjarny w 1971 (ze zniesieniem wymiany na kruszec), pokazuje mniejszy spadek siły nabywczej pieniądza fiducjarnego do analogicznego spadku tego samego pieniądza w stosunku do kruszcu. W 1972 1 uncja[a] miała wartość 42,74 dolara[6]. W 2012 wartość 1 uncji złota to 1692,40 dolara. Co oznacza wartość 1 dolara w kruszcu na ok. 0,025 dolara z 1972. Zgodnie z wartościami odpowiednika siły nabywczej 1 dolar z 2011 roku jest to 0,034 dolara z 1774, a dolar z roku 1970 to 0,20 dolara z 1774. Spadek fiducjarnego jest ok. 6 razy, a w stosunku do kruszcu 40 razy.

W XXI wieku na spadek wartości dolara wpływ ma zmniejszanie rezerw walutowych w tej walucie przez Rosję[7] oraz inne kraje, a także przejście z dolara na inne waluty przy rozliczaniu transakcji za ropę naftową przez kilka krajów (m.in. Iran, Chiny, Wenezuela).

Monety historyczne i obecnie produkowane

  • Pół centa 1792–1857
  • Cent (Penny) od 1793
  • 2 centy 1864–1873
  • 3 centy 1851–1889
  • Half Dime lub half disme 1792–1873 (nie należy mylić z poniższym Five-cent Nickel)
  • Nickel 5 centów od 1866
  • Dime od 1792
  • 20 centów 1875–1878
  • Quarter od 1796
  • Half dollar od 1794
  • Dollar od 1794
  • Quarter Eagle (2,5-dolarowa złota moneta) 1792–1929
  • Three-dollar piece 1854–1889 (3-dolarowa złota moneta)
  • Four-dollar piece 1879–1880 (4-dolarowa złota moneta)
  • Half Eagle (5-dolarowa złota moneta) 1795–1929
  • Eagle (10-dolarowa złota moneta) 1795–1933
  • Double Eagle (20-dolarowa złota moneta) 1850–1933

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Dla określania jednostek wagowych złota stosuje się tzw. „uncje trojańskie” lub „aptekarskie”; 1 uncja trojańska to ~31,1035 g. Zob. Piotr Stanisławski: 10 rzeczy, których nie wiesz o… złocie. [w:] „Przekrój” [on-line]. Wirtualna Polska, 27 października 2008. [dostęp 2008-10-28]. (pol.).

Przypisy

  1. ↑ Inflacja według CIA. [dostęp 2013-08-13]. (ang.).
  2. ↑ Murray Rothbard, Złoto, banki, ludzie – krótka historia pieniądza (What Has Government Done to Our Money), Fijorr Publishing (pdf), s. 39.
  3. ↑ Paragraf ten zabrania m.in. wprowadzania do obiegu pieniędzy papierowych (bills of credit) przez poszczególne stany. Początkowo, w sprawie Hepburn v. Griswold (1870) Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych uznał, że zakaz ten obejmuje także władze federalne (Konstytucja w art. I paragraf 8 dozwala Kongresowi na bicie monet, pomija banknoty), jednak w sprawie Konx v. Lee (1871) orzekł przeciwnie, iż skoro zakazem wprowadzania banknotów objęte są władze stanowe, zatem o takim ograniczeniu rządu federalnego Konstytucja milczy. (Supreme Court Declares Greenbacks Legal in Knox v Lee).
  4. ↑ Administrator, Czy dolary USA drukowane są na papierze? [online], banknoty24.pl, 3 grudnia 2015 [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  5. ↑ Indeks dolara amerykańskiego I USD Index – Investing.com [online], Investing.com Polska [dostęp 2019-07-04] (pol.).
  6. ↑ Jan Dworek: Prawo finansowe i finanse publiczne (treść wykładu). 2008. [dostęp 2012-09-09].
  7. ↑ Rosja zmniejsza rezerwy w dolarach do 22 proc.

Linki zewnętrzne

Waluty Ameryk
Ameryka Północna
Ameryka Środkowa
Karaiby
Ameryka Południowa

Waluty Afryki
Afryka Północna
Afryka Środkowa
Afryka Zachodnia
Afryka Wschodnia
Afryka Południowa
Waluty Australii i Oceanii
Niezależne państwa
Posiadłości australijskie
Posiadłość brytyjska
Posiadłości francuskie
Posiadłości nowozelandzkie
Posiadłości amerykańskie
Waluty w Azji
Środkowa
Wschodnia
Południowo-wschodnia
Południowa
Zachodnia

Read other articles:

Asfinawati

AsfinawatiS.H. Ketua Badan Pengurus Yayasan Lembaga Bantuan Hukum IndonesiaMasa jabatan2016–2021 PendahuluAlvon Kurnia PalmaPenggantiMuhamad IsnurDirektur Lembaga Bantuan Hukum JakartaMasa jabatan2006–2009 Informasi pribadiLahirAsfinawati26 November 1977 (umur 46)Bitung, Sulawesi Utara, IndonesiaKewarganegaraanIndonesiaKebangsaanIndonesiaAlma materFakultas Hukum Universitas IndonesiaPekerjaanAdvokat, aktivis, dosenSunting kotak info • L • B Asfinawati, S.H. (lahir 26 No...

 

 

Stasiun Kediri

Stasiun Kediri D21 Tampak muka Stasiun Kediri beserta pintu masuk, 2021LokasiJalan Stasiun KediriBalowerti, Kediri, Kediri, Jawa Timur 64121IndonesiaKoordinat7°48′58″S 112°1′8″E / 7.81611°S 112.01889°E / -7.81611; 112.01889Koordinat: 7°48′58″S 112°1′8″E / 7.81611°S 112.01889°E / -7.81611; 112.01889Ketinggian+68 mOperator Kereta Api IndonesiaDaerah Operasi VII Madiun KAI Commuter KAI Logistik Letak km 186+866 lintas Bangi...

 

 

Niška Banja

Niška Banja Нишка Бања Héraldique Drapeau Vues de Niška Banja Administration Pays Serbie Province Serbie centrale Région Ponišavlje District Nišava Municipalité Niška Banja Code postal 18 205 Démographie Population 4 180 hab. (2011) Géographie Coordonnées 43° 17′ 28″ nord, 22° 01′ 43″ est Localisation Géolocalisation sur la carte : Serbie Niška Banja Géolocalisation sur la carte : Serbie Niška Banja modi...

Taylor Walls

American baseball player (born 1996) Baseball player Taylor WallsWalls in 2017 with the Hudson Valley RenegadesTampa Bay Rays – No. 6Shortstop / Second basemanBorn: (1996-07-10) July 10, 1996 (age 27)Cordele, Georgia, U.S.Bats: SwitchThrows: RightMLB debutMay 22, 2021, for the Tampa Bay RaysMLB statistics (through 2023 season)Batting average.189Home runs17Runs batted in84 Teams Tampa Bay Rays (2021–present) Davis Taylor Walls (born July 10, 1996) is an American profess...

 

 

Colin Kazim-Richards

Colin Kazim Richards Informasi pribadiNama lengkap Colin Kazim-RichardsTanggal lahir 26 Agustus 1986 (umur 37)Tempat lahir Leytonstone, London, InggrisTinggi 1,85 m (6 ft 1 in)Posisi bermain PenyerangInformasi klubKlub saat ini Feyenoord(pinjaman dari Bursaspor)Nomor 15Karier junior1995–1997 Interwood1997–1998 Queens Park Rangers1998–2001 Arsenal2001–2004 BuryKarier senior*Tahun Tim Tampil (Gol)2004–2005 Bury 30 (3)2005–2006 Brighton & Hove Albion 43 (6)20...

 

 

Sperma

Sperma umano in una capsula Lo sperma o liquido seminale è un composto organico di consistenza liquido-albuminosa, generalmente di colore bianco oppure bianco-perlato con aspetto opalescente o lattescente, che fisiologicamente contiene cellule germinali dette spermatozoi (tranne nei casi patologici di azoospermia) prodotte nelle gonadi di animali maschi o ermafroditi, e da altre sostanze di natura organica. Il compito dello sperma è la fecondazione dell'ovulo femminile (gamete femminile) e ...

中華民國國軍中的中共間諜列表

 本表是動態列表，或許永遠不會完結。歡迎您參考可靠來源來查漏補缺。 潛伏於中華民國國軍中的中共間諜列表收錄根據公開資料來源，曾潛伏於中華民國國軍、被中國共產黨聲稱或承認，或者遭中華民國政府調查審判，為中華人民共和國和中國人民解放軍進行間諜行為的人物。以下列表以現今可查知時間為準，正確的間諜活動或洩漏機密時間可能早於或晚於以下所歸�...

 

 

IEEE 802.15.4

IEEE standard for low-rate wireless personal area networks This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: IEEE 802.15.4 – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (November 2018) (Learn how and whe...

 

 

Daxia

Karakter Tionghoa untuk Ta-Hsia atau Daxia Daxia, Ta-Hsia, atau Ta-Hia (Hanzi: 大夏; Pinyin: Dàxià) adalah nama yang diberikan pada zaman kuno oleh Tiongkok Han kepada Tukhara atau Tokhara: bagian utama dari Bactria, yang wilayahnya meliputi Afghanistan modern, dan sebagian selatan Tajikistan dan Uzbekistan. Nama Daxia mula-mula muncul dalam catatan-catatan Tiongkok dari abad ke-3 SM, untuk menyebut sebuah kerajaan di barat jauh – memungkinkan kemungkinan sebuah kontak pertama d...

List of Muslim Nobel laureates

This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) The topic of this article may not meet Wikipedia's notability guideline for stand-alone lists. Please help to demonstrate the notability of the topic by citing reliable secondary sources that are independent of the topic and provide significant coverage of it beyond a mere trivial mention. If notability cannot be shown, the article is likel...

 

 

Ellen Wong

Canadian actress Ellen WongWong at the 2010 San Diego Comic-Con InternationalBornScarborough, Ontario, CanadaOccupationActressYears active2005–presentChildren1[1] Ellen WongTraditional Chinese愛倫·王Simplified Chinese爱伦・王TranscriptionsStandard MandarinHanyu PinyinÀi lún · WángWade–GilesAi4lun2 Wang2 Ellen Wong is a Canadian actor. She portrayed Knives Chau in the film Scott Pilgrim vs. the World and the animated Netflix series Scott Pilgrim Takes Off...

 

 

Concurrency (road)

Road bearing more than one route number An extreme example: I-40, I-85 Business, US 29, US 70, US 220, and US 421 formerly ran concurrently in Greensboro, North Carolina. In 2008, I-40 was rerouted off this road but was put back on it later that same year with US 220 being rerouted instead. US 421 was also rerouted in 2009. A concurrency in a road network is an instance of one physical roadway bearing two or more different route numbers.[1] When two roadw...

كلود-لوي نافييه

كلود-لوي نافييه (بالفرنسية: Henri Navier)‏    معلومات شخصية الميلاد 10 فبراير 1785 [1][2][3][4]  ديجون  الوفاة 21 أغسطس 1836 (51 سنة) [1][2][3][4]  باريس  مكان الدفن مقبرة بير لاشيز  مواطنة فرنسا  عضو في جمعية محبي العلوم بباريس،  والأكاديمية ...

 

 

Gianicolense (suburbio di Roma)

S. VIII GianicolenseStato Italia Regione Lazio Provincia Roma Città Roma Capitale CircoscrizioneMunicipio Roma XI e Municipio Roma XII Data istituzione27 febbraio 1932 Codice308 Superficie17,47 km² Abitanti46 874 ab. Densità2 683,82 ab./km² Mappa dei quartieri di Gianicolense è l'ottavo suburbio di Roma, indicato con S. VIII. Il nome è associato anche all'omonimo quartiere e deriva dal colle del Gianicolo. Indice 1 Geografia fisica 1.1 Territorio 2 Storia 3 Monu...

 

 

الحرب لدى الكلت

نسخة عن رداء حربي كان يرتديه المحاربين الكلتيين. تتناول هذه المقالة الحرب لدى الكلت. الجانب الميثولوجي نُقلت القصص البطولية الأيرلندية إلى الكتابة في العصور الوسطى، بعد فترة من الحقبة ما قبل المسيحية التي يُفترض أن هذه القصص تصورها. ويعود تاريخ قصة مابينوغون الويلزية إلى ...

Leo Beenhakker

Leo Beenhakker Datos personalesApodo(s) Don LeoNacimiento Róterdam, Países Bajos2 de agosto de 1942 (82 años)Nacionalidad(es) NeerlandesaCarrera deportivaDeporte Fútbol[editar datos en Wikidata] Leo Beenhakker (Róterdam, 2 de agosto de 1942) es un exfutbolista, entrenador y directivo de fútbol neerlandés. Su larga trayectoria como estratega incluye etapas exitosas en equipos como Real Madrid y Ajax de Ámsterdam, breves pasos por distintas selecciones nacionales (partici...

 

 

Tohar Butbul

Tohar ButbulInformasi pribadiNama asliטוהר בוטבולKewarganegaraanIsraelLahir24 Januari 1994 (umur 30)Zoran, Israel OlahragaNegaraIsraelOlahragaJudoKelas berat–73kgPeringkat     sabuk hitam dalam JudoDilatih olehOren SmadjaPrestasi dan gelarPutaran final tingkat duniake-7 (2019)Putaran final tingkat regional (2021)Olimpiadeke-7 (2021) Rekam medali Judo putra Mewakili  Israel Kejuaraan Eropa 2021 Lisbon –73 kg IJF World Masters 2019 Qingdao –73 ...

 

 

University of Illinois clout scandal

University admission scandal The University of Illinois clout scandal resulted from a series of articles in the Chicago Tribune that reported that some applicants to the University of Illinois at Urbana–Champaign (UIUC) received special consideration for acceptance between 2005 and 2009, despite having sub-par qualifications. The series began on May 29, 2009. An investigatory committee appointed by Illinois governor Pat Quinn was formed a few weeks later. The controversy led to the resignat...

The Daily Telegraph

Cet article concerne un quotidien britannique. Pour le tabloïd australien, voir The Daily Telegraph (Australie). « The Telegraph » redirige ici. Pour le quotidien indien, voir The Telegraph (Calcutta). The Daily Telegraph Pays Royaume-Uni Langue Anglais Périodicité Quotidien Genre Généraliste Prix au numéro £1.20 (4 € en Europe continentale) Date de fondation 1855 Ville d’édition Londres Propriétaire Barclays family Directeur de la rédaction Chris Evans ISS...

 

 

HD 290327 b

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (ديسمبر 2017) HD 290327 b تاريخ الاكتشاف 19 أكتوبر 2009،  ونوفمبر 2010[1]  وسيلة الاكتشاف مطيافية دوبلر[1]  رمز الفهرس HD 290327b (فهرس هنري درابر)TIC 4205424b (TESS Input Catalog)  نصف...