Konklawe 1423

Daty i miejsce
10 czerwca 1423
Peníscola
Główne postacie
Dziekan	wakat
Kamerling	wakat
Prokamerling	Julián Lobera y Valtierra
Protoprezbiter	Julián Lobera y Valtierra
Protodiakon	wakat
Wybory
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	3 1
Wybrany papież
Gil Sanchez Muñoz y Carbón Przybrane imię: Antypapież Klemens VIII

Konklawe 10 czerwca 1423 – konklawe, które wybrało Klemensa VIII na następcę Benedykta XIII, antypapieża obediencji awiniońskiej w okresie wielkiej schizmy zachodniej.

Antypapież Benedykt XIII nie uznał swojej depozycji, ogłoszonej 26 lipca 1417 przez Sobór w Konstancji i do końca życia uważał się za prawowitego papieża, mimo że w latach 1416-1418 opuścili go wszyscy jego kardynałowie oraz popierający go dotąd monarchowie Aragonii, Kastylii, Nawarry i Szkocji^[1]. Pozostała przy nim jedynie garstka zwolenników, a z władców świeckich wierny mu był jedynie Jan IV, hrabia Armagnac. Siedziba Benedykta po 1417 roku znajdowała się w Peniscola koło Walencji. Król Alfons V Aragoński, choć uznał papieża Marcina V i wprowadził blokadę Peniscola, odmówił zastosowania rozwiązania siłowego w stosunku do Benedykta XIII. Wiązało się to z roszczeniami Alfonsa do korony królestwa Neapolu, które było lennem papiestwa. Król traktował antypapieża jako swoją kartę przetargową na wypadek, gdyby Marcin V sprzeciwiał się jego roszczeniom i nadal otaczał go dyskretną protekcją^[2].

Benedykt XIII zmarł 29 listopada 1422 w wieku 80 lat^[3]. Dwa dni przed swoją śmiercią zwołał konsystorz, na którym mianował czterech kardynałów spośród wiernych sobie duchownych i zobowiązał ich do wyboru jego następcy^[4]. Trzej z nich byli wówczas w Peniscola i uczestniczyli później w konklawe^[5]:

• Julián Lobera y Valtierra – kardynał prezbiter Ss. XII Apostoli; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; regent Kamery Apostolskiej
• Ximeno Dahe – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina; regent Penitencjarii Apostolskiej
• Domingo de Bonnefoi OCarth – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli

• Jean Carrier – kardynał prezbiter S. Stefano in Monte Celio

Śmierć Benedykta XIII była przez kilka miesięcy ukrywana przez jego zwolenników. Dopiero 10 czerwca trzej obecni w Peniscola kardynałowie zgromadzili się na konklawe i wybrali na papieża rekomendowanego im przez króla Alfonsa V archiprezbitera Teruel Gil Sanchez Muñoz, jednego z najwierniejszych towarzyszy Benedykta XIII^[6]. Dzięki poparciu Alfonsa V (udzielonemu wbrew stanowisku biskupów aragońskich i królowej Marii Kastylijskiej) jeszcze przez sześć lat podtrzymywał swoje roszczenia do godności papieskiej^[7]. Abdykował 26 lipca 1429 i został mianowany biskupem Majorki, którym pozostał aż do śmierci 28 grudnia 1446^[8].

Czwarty z mianowanych przez Benedykta XIII kardynałów, Jean Carrier, przybył z południowej Francji do Peniscoli dopiero 12 grudnia 1423. Dowiedziawszy się o okolicznościach wyboru Klemensa VIII (zwł. o ingerencji króla Aragonii) uznał go za nieważny i ogłosił, że tylko on, jako jedyny kardynał niesplamiony tym świętokradztwem ma prawo i obowiązek naznaczenia nowego papieża. Po powrocie do Armagnac 12 listopada 1425 potajemnie mianował papieżem zakrystiana z Rodez Bernarda Garniera, który przybrał imię Benedykt XIV. W styczniu 1429 Carrier poinformował o tym fakcie hrabiego Jana IV, który do tego momentu uznawał Klemensa VIII, choć pozostawał protektorem Carriera. Papież Marcin V obłożył hrabiego ekskomuniką i ogłosił przeciw niemu krucjatę. W 1430 Jan IV uległ naciskom i uznał Marcina za papieża. W 1433 Jean Carrier został aresztowany przez hrabiego Foix i zmarł w więzieniu^[9].

Losy Bernarda Garniera pozostają niejasne, jednak najwyraźniej podporządkował się Rzymowi, przynajmniej oficjalnie, gdyż od 1437 ponownie jest udokumentowany jako zakrystian w Rodez, a w późniejszym okresie swego życia wypierał się jakichkolwiek powiązań z Janem Carrierem.

• Ludwig von Pastor, History of the Popes, vol. I, Londyn 1891
• Konrad Eubel, Hierarchia Catholica, vol. I, Padwa 1913-1960
• Barbara von Langen-Monheim: Die Informatio seriosa Papst Benedikts XIII. von 1399. Stufen einer kirchenpolitischen Denkschrift von 1399 bis zum Konzil von Perpignan 1408, Dysertacja doktorska, Akwizgran 2004
• La prolongation du Grand Schisme d’Occident au XVe siècle dans le midi de la France
• The Cardinals of the Holy Roman Church