Ignacy (Izak) Wasserberg (ur. 14 lipca 1879 w Krakowie, zm. 1942 w Auschwitz-Birkenau) – polski lekarz i filozof, przyjaciel Stanisława Ignacego Witkiewicza i Bronisława Malinowskiego.
Życiorys
Syn Norberta (Nachuma Schulema, 1858–1940) i Fanny z domu Welczer (1858–1942/45). Miał siostry Sarę Salomeę zamężną Eibenschutz (1878–1961), Dorę (Dorotę, 1885–1942/45) i Paulinę (1882–1942/45) oraz brata Zygmunta Daniela (1891–1945)[1]. Ukończył II Gimnazjum w Krakowie. Następnie studiował filozofię na Uniwersytecie w Berlinie, Uniwersytecie w Monachium oraz filozofię i medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dyplom doktora wszech nauk lekarskich otrzymał w Krakowie 29 marca 1906 roku. Tytuł doktora filozofii otrzymał w Krakowie 26 lipca 1909 roku na podstawie rozprawy Pojęcie ewolucji[2]. Był czynnym członkiem Towarzystwa Filozoficznego w Krakowie.
27 stycznia 1912 roku ożenił się z Karoliną Florą Dorotą Oderfeldówną (1884–1944?), córką warszawskiego adwokata Adama Oderfelda (1856–1910) i Janiny Jadwigi z Koniców (1863–1924). Mieli syna Jerzego (1912–2002)[1]. Przez pewien czas wychowywał syna samotnie; mieszkał wtedy w Krakowie pod adresem Loretańska 4[3].
Po I wojnie rozszedł się z żoną, przyczyniła się do tego jej choroba umysłowa. Służył w Wojsku Polskim w stopniu kapitana. Od 1923 do 1937 roku pracował w komisji zdrowia sekretariatu Ligi Narodów w Genewie. Od 1921 do 1923 roku pracował jako lekarz w zakładzie psychiatrycznym w Wejherowie. Przypuszczalnie pracował również w zakładzie psychiatrycznym w Filadelfii[4].
7 września 1942 został deportowany z obozu w Drancy do Auschwitz, gdzie zginął[5]. Na nowym cmentarzu żydowskim w Krakowie znajduje się symboliczny grób Ignacego Wasserfelda i innych członków jego rodziny, którzy zginęli w latach II wojny światowej[6].
Ignacy Wasserberg przyjaźnił się z Witkacym i Bronisławem Malinowskim. Przyjaźń z Witkiewiczem przetrwała do lat 30.; w 1935 roku Witkacy ofiarował mu pracę Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcia istnienia z osobistą dedykacją[7]. Młody Witkiewicz przez pewien czas rozważał ożenek z Anną Oderfeldówną, siostrą żony Wasserberga. Witkacy kilkukrotnie portretował Wasserberga; zachowały się dwa portrety olejne i fotografia rysunku węglem[8]. Jeden z obrazów zakupiony został od Klary Wasserberg w 1961 roku, znajduje się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu. Drugi obraz został podarowany przez Janinę Kardas w 1977 roku Muzeum Narodowemu w Krakowie[9].
Według Grażyny Kubicy filozof został przedstawiony w młodzieńczej powieści Witkacego 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta jako doktor Riexenburg[10]. Janusz Degler pierwowzoru Riexenburga upatruje w zakopiańskim lekarzu Edmundzie Majewiczu[11].
Wasserberg korespondował z Janem Lechoniem[12].
Prace
- Stosunek pomiędzy materją i formą zjawisk u Kanta. „Przegląd Filozoficzny” 6 (3), s. 261, 1903
- Kilka uwag o krytycyzmie Kanta. „Przegląd Filozoficzny” 8 (2), s. 127–134, 1905
- „Pojęcie rozwoju” W: Świat i człowiek. Wykład zagadnień wiedzy w świetle teorji rozwoju. Warszawa: A. Heflich, S. Michalski, 1908
- „Progi pobudliwości nerwowej w świetle zasady selekcji” W: Ciągliński A (red). Prace 1-go Zjazdu neurologów, psychiatrów i psychologów polskich odbytego w Warszawie 11–12–13 października 1909 r. Warszawa: E. Wende i sp., 1910 s. 780–785
- „Pragmatyzm”: W: Maurycy Straszewski (red.) W poszukiwaniu prawdy. Wstęp do teorji poznania. Kraków, 1911 s. 129–139
- Irracjonalizm H. Bergsona. „Przegląd Filozoficzny” 15 (2), s. 145–160, 1912
- Jakóba Fryderyka Ferriera krytyka idealizmu (Autoreferat). „Ruch Filozoficzny” 4 (3), s. 80, 1914
- The Health Organisation and the Narcotics Problem (1921–1933). „Quarterly Bulletin of the Health Organisation of the League of Nations” 3, 49–71, 1934
- L′Organisation d′hygiène et le problème des stupéfiants (1921–1933), 1934
- Contribution à l′étude du charlatanisme. „Bulletin de l′organisation d′hygiène de la Société des Nations” 3, s. 594, 1935
- An essay on charlatanism. „Quarterly Bulletin of the Health Organisation of the League of Nations” 4, s. 555–617, 1935
Przypisy
- ↑ a b Wasserberg family. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Krzysztof Stopka (red.) Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51–1917/18. T–Ż. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2015 ISBN 978-83-7638-551-8
- ↑ Stefana Mikulskiego Wielka Księga Adresowa Stoł. Król. Miasta Krakowa. Kraków, 1925 s. 353
- ↑ LONSEA - League of Nations Search Engine. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Ignace Wasserberg. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ 12-04-A - Nowy cmentarz żydowski (ul. Miodowa 58) - Pamięć w Kamieniu – wirtualne mapy cmentarzy - Wirtualny Sztetl. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa - Pojęcia i twierdzenia implikowane przez pojęcia istnienia: 1917-1932. [dostęp 2017-07-30].
- ↑ Stanisław Ignacy Witkiewicz: Listy, tom 1 (oprac. i przypisami opatrzył Tomasz Pawlak). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2013 ISBN 978-83-06-03331-1 s. 313, 665
- ↑ Stanisław Ignacy Witkiewicz 1885-1939: katalog dzieł malarskich. Oprac. Irena Jakimowicz przy współpr. Anny Żakiewicz. Warszawa: Muzeum Narodowe, 1990 s. 71
- ↑ Kubica G. Siostry Malinowskiego czyli Kobiety nowoczesne na początku XX wieku: Zofia Benówna (Szymberska), Eugenia Bentkowska (Zielińska), Maria Czaplicka, Helena Czerwijowska (Protasewiczowa), Zofia Dembowska (Romerowa), Halina Nusbaumówna, Paulina i Dora Wasserberg, Aniela i Karola Zagórskie, Maria Zaborowska, Maria i Zofia Zielewiczówny, Otolia Zubrzycka (Retingerowa). Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2006 ISBN 978-83-08-03850-5
- ↑ Witkiewicz S.I. 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta. Z ilustracjami autora. Wstęp i opracowanie Anna Micińska. Posłowie, Słownik postaci rozpoznanych Janusz Degler. PIW, 2014 ISBN 978-8306-03349-6 s. 510
- ↑ Lechoń, Jan, 1899-1956. Jan Lechoń papers, 1945-1956: Guide.. [dostęp 2017-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-30)].
