W dokumentach historycznych można spotkać różne nazwy miejscowości, najczęściej są to "Drzeń" lub "Drżeń", ponadto pojawiają się "Drizina", "Drecen", "Driesen", "Dersen", "Droczen", "Dirzen", "Drezen", "Dirczen", "Drczen", "Drdzen". Najprawdopodobniej pochodzi ona od nazwy drzewa, leśnej miejscowości składającej się z drewnianych domów bądź też zbudowanej na palach. Kojarzy się też z rdzeniem drzewnym. Być może o przyjęciu tej nazwy przesądziło leśne i bagniste otoczenie grodu. Niektórzy polscy uczeni wywodzą tę nazwę od imienia "Drzesław", czyli dziarski, sławny. Obecna nazwa "Drezdenko" została utworzona od niemieckiej nazwy "Driesen"[25].
Według Brucknera "drzeń" to (obecnie przestawnie) "rdzeń" drzewa.
Na polskiej mapie wojskowej z 1935 r. oznaczając miasto podano polski egzonim Drezdenko[26]. Na zachowanej korespondencji (w języku polskim – listy pisane i wysyłane w Drezdenku) z lat 70. XVIII w. widnieje nazwa Drezdenko, a w niektórych przypadkach Drezynko (Archiwum Braci Czeskich – Archiwum Państwowe w Poznaniu)[potrzebny przypis]
Historia
Historia Drezdenka sięga początków państwa polskiego. Drzeń, pełniący początkowo funkcję grodu granicznego, zyskał na znaczeniu za panowania Bolesława Krzywoustego i jego następców, o czym świadczy wyniesienie go do rangi kasztelanii. W okresie rozbicia dzielnicowego gród przechodził zmienne koleje losu. W 1266 wspólnie z Santokiem stał się celem najazdu rycerstwa brandenburskiego. W wyniku układu zawartego między Bolesławem Pobożnym i księciem Ottonem obydwa grody zostały spalone. W czasie toczonych pod koniec XIII w. walk z Brandenburgią Drzeń kilkakrotnie przechodził z rąk do rąk. W 1272 roku wojska Bolesława Pobożnego pod dowództwem Przemysła II odbiły Drezdenko[27]. Po zamordowaniu w 1296 roku polskiego króla Przemysła II Drezdenko ponownie opanowali Brandenburczycy[28].
W roku 1317 ówczesny właściciel Drezdenka margrabia Waldemar sprzedał miasto wraz z okolicznymi włościami braciom Henrykowi i Burkhardowi von der Ost za cenę 2 000 marek brandenburskich w srebrze. W początkach XIV w., w obliczu zawirowań politycznych w Marchii Brandenburskiej, czterej panowie von Osten (Dobrogost, Arnold, Holryk i Bartold), którzy posiadali oba grody z ramienia margrabiego, zdecydowali się na zbliżenie z Polską i w 1365 roku złożyli hołd lenny Kazimierzowi Wielkiemu, dzięki czemu Królestwo Polskie odzyskało i Santok, i Drezdenko. W 1402 roku Drezdenko wraz z innymi okolicznymi ziemiami zostały przez cesarza Zygmunta Luksemburskiego oddane w zastaw zakonowi krzyżackiemu, który uważał, że ma dzięki temu prawa do Drezdenka, pomimo że było to lenno polskiego króla[29]. W 1402 roku Ulryk von Osten złożył hołd królowi Jagielle i zobowiązał się do przejścia lenna na króla polskiego w razie swej bezpotomnej śmierci – hołd ów stał się przyczyną sporu między zakonem krzyżackim a Królestwem Polskim o miasto[30]. W 1404 roku w Drezdenku odbyło się spotkanie landwójtaNowej Marchii Baldwina Stahla z przedstawicielami Wielkopolski. W roku następnym Ulryk von Osten przekazał drezdenecki zamek Krzyżakom i najechał Wielkopolskę. Król Władysław II Jagiełło wysłał swe wojska i zażądał od wielkiego mistrza pomocy przeciwko ich zbuntowanemu wasalowi, czego mistrz odmówił, uznając von Ostena za poddanego Zakonu – rozpoczął się tym samym spór kompetencyjny o Drezdenko. W 1408 roku Ulryk von der Osten sprzedał Krzyżakom miasto wraz z zamkiem[29]. Zamek ten został spalony w 1410 roku, w związku z czym wójt prosił w 1414 roku wielkiego mistrza o pomoc w odbudowie. Osłabiony grunwaldzką porażką zakon krzyżacki nie był w stanie utrzymać w należytym stanie miejskich murów obronnych, które uległy znacznym zniszczeniom. W tym samym okresie miasto spustoszył pożar. W 1455 roku Krzyżacy sprzedali Drezdenko wraz z Nową Marchią Brandenburgii, co spowodowało zmniejszenie strategicznego znaczenia warowni. Po 1459 roku położony na północ od miasta zamek dzierżył ród Borków[28].
W 1603 rozpoczęto na wschód od miasta budowę nowej twierdzy, opartej na planie pięcioramiennej gwiazdy, którą ukończono w 1605. W okresie wojny trzydziestoletniej miasto zostało w 1639 opanowane przez wojska szwedzkie i znajdowało się w ich władaniu przez kolejnych 10 lat. W 1662 roku Drezdenko ponownie zostało dotknięte wielkim pożarem, który strawił je doszczętnie. Odbudowane Drezdenko w II poł. XVIII w. kilkakrotnie było zajmowane przez wojska rosyjskie i pruskie zmagające się w czasie wojny siedmioletniej.
Niespokojny dla miasta był także XIX wiek. W okresie wojen napoleońskich na krótko zajęły je wojska francuskie, które opuściły je w czasie odwrotu resztek Wielkiej Armii. W 1831 mieszkańcy byli świadkami przemarszu uchodzących do Francji uczestników powstania listopadowego. W 1855 w mieście wybuchła epidemiacholery. W 1857 roku miasto zyskało połączenie kolejowe z resztą kraju poprzez budowę tzw. Ostbahnu, czyli Pruskiej Kolei Wschodniej. W 1871 roku Drezdenko weszło w skład zjednoczonych Niemiec.
Wiek XX był czasem rozbudowy miasta. Powstał wtedy między innymi ciągi secesyjnych kamienic, charakterystyczny dla ulic Drezdenka.
Przed II wojną światową, miasto zostało dozbrojone poprzez przebiegający na wschód od jego granic Wał Pomorski i jego pas umocnień z ogromnym jazem na Noteci. W latach 1933–1936 zbudowano linię kolejową Skwierzyna – Drezdenko – Stare Bielice, która także miała znaczenie militarne, uwydatnione między innymi poprzez znajdujące się pod każdym budynkiem schrony. Takie działania wynikały z faktu, iż w okresie międzywojennym, Drezdenko leżało około 6 kilometrów od granicy i stanowiło jeden z teoretycznie strategicznych punktów obrony w czasie potencjalnego konfliktu,
Miasto przetrwało wojnę w bardzo dobrym stanie. Gdy sąsiednie miejscowości były zniszczone w 70–80%, zabudowa Drezdenka została zniszczona jedynie w około 10–15%, dzięki czemu zachowała się dawna zabudowa i nie naruszono nieodwracalnie zabytkowego układu urbanistycznego.
W 1945 roku miasto zostało włączone do Polski. Jego dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec.
Miasto dwukrotnie uzyskało tytuł "Krajowego Mistrza Gospodarności" (1967 i 1976)[31].
Dobrogost wraz z braćmi, panowie von Osten, dziedzice Drezdenka, składają hołd królowi Kazimierzowi i biorą w lenne posiadanie Drezdenko i Santok 22 lipca 1365 roku
Twierdza w Drezdenku ok. 1620
Pomnik postawiony z okazji rocznicy nadania praw miejskich w Drezdenku
Budynek dawnego sądu z 1885 roku, obecnie mieści instytucje gminne i powiatowe
Rynek w Drezdenku ok. 1900 roku
Herb Drezdenka obowiązujący od 1945 do 1996 roku
Demografia
Według danych z 30 czerwca 2024 r. miasto miało 9 400 mieszkańców[32].
Piramida wieku mieszkańców Drezdenka w 2014 roku[33].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[34]:
układ urbanistyczny
kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki parafialny pw. Przemienienia Pańskiego, pl. Kościelny 2, neogotycki z lat 1896-1902, do 1945 r. protestancki.. Jego wieża mierzy 78 metrów, co daje mu tytuł najwyższego kościoła w województwie lubuskim
kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, ul. Niepodległości 41, z 1914 roku w dzielnicy Nowe Drezdenko; wczesnomodernistyczny, do 1945 r. protestancki
zespół kościoła filialnego, ul. Żeromskiego, z 1898 roku:
kościół pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej, neogotycki poświęcony 26.10.1898 roku
cmentarz kościelny
ogrodzenie, murowano-metalowe
mur oporowy z piwnicą, pozostałość umocnień ziemno-murowanych twierdzy, obok domu pl. Wolności 12, z XVII/XVIII wieku
domy, ul. Kościuszki 16 szachulcowy, nr 19 z XIX wieku
budynek zwany ratuszem, mieszczący początkowo sąd, potem liceum medyczne, obecnie instytucje gminne i powiatowe, ul. Kościuszki 31, z 1885 roku
dom, ul. Krakowska nr 11; i kamienica z oficynami nr 12 a, z końca XIX wieku
domy, ul. Krakowska nr 15 szachulcowy z XVIII wieku, nr 17 z XIX wieku
dom, ul. Lwowska 6, szachulcowy z 1760 roku
zespół zabudowy, ul. Łąkowa, z XVIII wieku
domy, ul. Łąkowa 6, 11, z XIX wieku
willa, ul. Marszałkowska 18, z XIX wieku
willa z ogrodem, ul. Niepodległości 10, z 1899 roku
dom, ul. Poniatowskiego 25, szachulcowy z XIX wieku
budynek gospodarczy z gołębnikiem, ul. Słoneczna 1, szachulcowy z początku XX wieku
szkoła, ul. Szkolna 11, z lat 1903-04
zespół zabudowy ul. Wiejskiej, z XVIII wieku
domy, ul. Wiejska 6, 27, z XIX wieku
domy, pl. Wileński 2, 3, szachulcowe z końca XVIII wieku (oryginalne budynki nie istnieją, przebudowane w XXI w.)
pałac, pl. Wolności 8, późnobarokowy z 1766 roku, z parkiem; po 1945 r. opuszczony, od 1958 r. zaadaptowany na szkołę podstawową, obecnie gimnazjum
kordegarda, z 1766 roku
spichrz szachulcowy, pl. Wolności 11, z ok. 1640 r., pierwotnie arsenał, od 1985 r. muzeum
dom, pl. Wolności 21, z XVIII wieku
dom, ul. Żeromskiego 4
dom, ul. Żeromskiego 11, szachulcowy z połowy XVIII wieku
Od 1946 roku w Drezdenku funkcjonuje klub piłkarski Drezdenecki Klub Sportowy „Lubuszanin” Drezdenko. Zespół domowe mecze rozgrywa na Stadionie im. Józefa Nojego w Drezdenku. Istnieje tu też piłkarski Klub Sportowy „Radowiak” Drezdenko założony w 1974 roku i występujący na boisku na terenie dzielnicy Radowo.
↑Andrzej Moraczewski, Emil Kierski, Starożytności polskie ku wygodzie czytelnika porządkiem abecadłowym zebrane, t. 1, Księgarnia Jana Konstantego Żupańskiego, Poznań 1842, s. 209.
↑Drezdenko (hasło), [w:] Encyklopedyja powszechna, t. 7: Den.—Eck., Księgarnia Samuela Orgelbranda, Warszawa 1861, s. 391.
↑Rozprawy Polskiej Akademii Umiejętności, seria II, t. 37, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1921, s. 195.
↑Listy Krzysztofa Opalińskiego do brata Łukasza, 1641–1653, red. Roman Pollak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich — Wydawnictwo, Wrocław 1957, s. 281.
↑Józef Cabaj, Mieczysław Miszkin, Florian Nowicki, W dorzeczu trzech rzek, Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1987, ISBN 83-03-01931-7, s. 15.
↑Franciszek Ksawery Piekosiński, Rycerstwo polskie wieków średnich, t. 2, Wydawnictwo Akademii Umiejętności w Krakowie, Kraków 1896, s. 194.
↑Maria Wojciechowska, Zygmunt Wojciechowski, Polska Piastów, Polska Jagiellonów, Drukarnia św. Wojciecha, Poznań 1946, s. 236.
↑Włodzimierz Łęcki, Puszcza Notecka, Krajowa Agencja Wydawnicza, Poznań 1983, s. 27.
↑Włodzimierz Łęcki, Franciszek Jaśkowiak, Wielkopolska. Przewodnik, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1989, ISBN 83-217-2497-3, s. 582.
↑Jacek Bochiński, Jarosław Zawadzki, Polska – nowy podział terytorialny. Przewodnik encyklopedyczny, Świat Książki, Warszawa 1999, ISBN 83-72-27259-X, s. 89.
↑Jerzy Topolski, Wielkopolska poprzez wieki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1973, s. 61.
↑Marcin Spórna, Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006, ISBN 83-7435-094-6 s. 482.
↑Studia nad początkami i rozplanowaniem miast nad środkową Odrą i dolną Wartą (województwo zielonogórskie), t. 1: Ziemia lubuska, Nowa Marchia, Wielkopolska, red. Zdzisław Kaczmarczyk, Andrzej Wędzki, Lubuskie Towarzystwo Naukowe, Zielona Góra 1967, s. 170.
↑Urząd Miasta i Gminy wU.M.G.DrezdenkuUrząd Miasta i Gminy wU.M.G., Drezdenko. Plan miasta, mapa gminy, historia miasta i gminy, informator turystyczny, Piła: Wydawnictwo BiK, 2007, ISBN 978-83-8896-339-1. Brak numerów stron w książce
.jpg)
_Autor_Ewelina_Pola%C5%84ska.JPG)
_Autor_Ewelina_Pola%C5%84ska.JPG)
_Autor_Ewelina_Pola%C5%84ska.JPG)
