Po lewej: askos czerwonofigurowy, wysokość ok. 6 cm, Kampania, IV w. p.n.e. (Muzeum Narodowe w Warszawie); po prawej: rysunek profilu i przekroju przykładowego askosu
Greckie słowo ἀσκός oznacza dosłownie bukłak[1], a więc skórzany worek na substancje płynne. Stąd w Nowym Testamencie, gdy mowa jest o „wlewaniu wina do starych bukłaków”, pojawia się w oryginalnym tekście greckim właśnie słowo ἀσκός[a][2][3][4].
W użyciu powszechnym na południu Europy, jak również w archeologii (ceramologia), askosami nazywa się naczynia z ceramiki przypominające wyglądem worki z koziej skóry używane do trzymania i nalewania płynów[5]. Nie ma dowodów, że starożytni nazywali ten typ ceramiki askosami[6]. Askos używany był, podobnie jak lekyt, jako podręczne naczynie na oliwę[7].
Charakterystyka
W typologii starożytnych greckich naczyń ceramicznych askosy określane są jako niewielkie zamknięte naczynia z uchwytem strzemieniowym i dogodną do polewania płynem formą rurkowatej wylewki (dziobkiem). Askosy w formie kaczek i innych ptaków znane były od VIII w. p.n.e.[8] Zwykła forma aksosu była w powszechnym użyciu na terenie Attyki od 480 r. p.n.e.[1][6]
Askosy w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
Askos joński, 2. poł. VI w. p.n.e.
Askos attycki z dzióbkiem i sitkiem, V w. p.n.e.
Askos apulijski, poł. IV w. p.n.e.
Askos południowoitalski z Nike, koniec IV-III w. p.n.e.
Askos gnathia dekorowany przedstawieniami ptaków, Etruria, ok. 300 p.n.e.
