Amfory panatenajskie jako szczególny typ wytwarzano w okresie od VI do IV wieku p.n.e.[3], (według innych źródeł do II wieku p.n.e.)[1][2]. Ich kształt i ozdoby były ściśle określone, regulowane precyzyjnymi przepisami i nie zmieniały się przez długi czas mimo rozwoju technik malarstwa wazowego. Amfory te miały wysokość 60 cm (choć mogły też osiągać ponad 100 cm)[3] i zdobiono je wyłącznie w stylu czarnofigurowym[1].
Odznaczały się charakterystyczną dekoracją umieszczaną w dwu metopach na brzuścu[1]. Po jednej stronie wazy zawsze malowano Atenę stojącą w pełnym uzbrojeniu pomiędzy dwiema kolumnami doryckimi, na których kapitelach stały koguty. Wzdłuż kolumn biegł okolicznościowy napis po grecku „z igrzysk Ateny” oraz często wypisane było imię archonta eponima[3], pozwalające datować ten fakt. Po drugiej stronie naczynia wyobrażano sceny sportowe odnoszące się najprawdopodobniej do dyscypliny, w jakiej amfora miała stanowić nagrodę dla zwycięzcy[1]. Do naszych czasów zachowały się liczne naczynia tego typu.
Amfory panatenajskie, napełniane oliwą najwyższej jakości ze świętego gaju Ateny[1], były nagrodą wręczaną zwycięzcom w poszczególnych dyscyplinach sportowych[1]. Najwięcej otrzymywał zwycięzca w wyścigu rydwanów dwukonnych – 140 amfor, mniej triumfator w biegu młodzieńców – 50, natomiast najlepsi w boksie, w zależności od wieku – 30 lub 40.
Józef AndrzejJ.A.GierowskiJózef AndrzejJ.A., StanisławS.GrodziskiStanisławS., JerzyJ.WyrozumskiJerzyJ., Świat okresu cywilizacji klasycznych, Józef AndrzejJ.A.Gierowski i inni red., Wielka historia świata / kom. red. Józef Andrzej Gierowski, Stanisław Grodziski, Jerzy Wyrozumski, Kraków : Warszawa: "Fogra" ; Bertelsmann Media, 2005, s. 119, ISBN 978-83-7391-582-4 [dostęp 2024-10-25](pol.).
PiotrP.BielińskiPiotrP., JadwigaJ.LipińskaJadwigaJ., KazimierzK.MichałowskiKazimierzK. (red.), Encyklopedia sztuki starożytnej: Europa, Azja, Afryka, Ameryka, Encyklopedie Sztuki WAiF i PWN, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : Wydaw. Naukowe PWN, 1998, s. 456, ISBN 978-83-01-12466-3 [dostęp 2024-10-25](pol.).
AlfredA.TwardeckiAlfredA., Mały słownik sztuki starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa: "Verum", 1998, s. 152, ISBN 978-83-85921-75-2 [dostęp 2024-10-25](pol.).
