Urriaren 5
Urriaren 5 a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamazortzigarren eguna da, 279.a bisurteetan . 87 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak
Mediterraneo itsasoa Marseillatik ikusita.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Santutegia:
Daturik ez (gehitu )
Seaska egutegia:
Lialian, Lili eta Idurre.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
1762 – Orfeo eta Euridize (italieraz : Orfeo ed Euridice ), Christoph Willibald Glucken musika eta Ranieri de' Calzabigiren libretoa duen opera estreinatu zen Vienako Burgtheaterren .
1956 – The Ten Commandments ("Hamar Aginduak") filma estreinatu zen, Cecil B. DeMillek zuzendu eta Charlton Heston , Yul Brynner , Anne Baxter , Edward G. Robinson , Yvonne De Carlo , Debra Paget eta John Derek aktoreek antzeztu zutelarik.
1962 – Dr. No filma estreinatu zen, Terence Youngek zuzendu eta Sean Connery , Ursula Andress , Joseph Wiseman , Jack Lord eta John Kitzmiller aktoreek antzeztu zuten, James Bonden lehenbiziko filma izan zelarik.
1969 – Monty Python umorezko antzerki taldeak Monty Python’s Flying Circus ("Monty Phitonen Zirku Hegalaria") telesaileko lehenbiziko atala BBC katean estreinatu uen.
1978 – The Boys from Brazil ("Brasilgo Mutikoak") filma estreinartu zen, Franklin J. Schaffnerek zuzendu eta Gregory Peck , Laurence Olivier eta James Mason aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
1834 – Plazido Zuloaga , gipuzkoar armagilea, damaskinatuan aditua, Madrilen (h. 1910 ).
1880 – Emilio Altzugarai , nafar militarra, Espainiako Armadako koronela (h. 1944 ).
1886 – Alfonso Sena , gipuzkoar futbolaria (h. 1958 ).
1887 – René Cassin , euskal zuzenbide irakaslea, 1968ko Bakearen Nobel Saria (h. 1976 ).
1893 – Francisco Fuentes Paskual , nafar historialaria (h. 1959 ).
1896 – Plazida Insausti , 110 urte eta 342 egun bizi izandako beasaindarra (h. 2007 ).
1901 – Rosario Olazabal , Emakume Abertzale Batzaren bizkaitar kidea eta maistra.
1903 – Luis Bernaola , bizkaitar jesuita eta ekonomialaria (h. 1981 ).
1941 – José Ángel Rebolledo , bizkaitar zinema zuzendari, gidoilari, aktore eta ekoizlea.
1942 – Santiago Zabala , Lexo , gipuzkoar bertsolaria (h. 2012 ).
1946 – Xabier Santxotena , agote jatorrizko nafar eskultore, sukaldari, poeta eta arte ikertzailea.
1947 – Manu Moreno , gipuzkoar saskibaloi jokalari eta entrenatzailea.
1949 – Ricardo Ibáñez , bizkaitar futbolaria ohia.
1951 – Nicolas Olano , lapurtar enpresaburua, Groupe Olano taldearen sortzaile eta presidentea.
1955 –
1966 –
1970 – Kirmen Uribe , euskal idazlea.
1972 – Oskar Matute , bizkaitar politikaria, Alternatiba alderdiaren bozeramailea.
1975 – Maria Solana , nafar kazetaria eta politikaria.
1981 – Mikel Aurrekoetxea , bizkaitar futbolari ohia.
1986 – Valeria Ros , bizkaitar irrati-esataria eta umoregilea.
1989 – Joseba del Barrio , gipuzkoar txirrindulari ohia.
1990 – Susana Abaitua , euskal aktorea.
2000 – Andere Basterra , bizkaitar txirrindularia.
2001 – Adrián Pérez Bolo , bizkaitar futbolaria, Madrilen .
2002 - Mikel Erdozain , gipuzkoar igerilari paralinpikoa.
2004 - Daniel Lyubomirov , bulgariar-nafar futbolaria, Gotse Delcheven.
Mundua
1319 – Petri IV.a Aragoikoa , Aragoi eta Valentziako errege eta Bartzelonako kondea (h. 1387 ).
1520 – Alexandro Farnese , italiar kardinala (h. 1589 ).
1640 – Madame de Montespan , Luis XIV.a Frantziakoa erregearen maitale ofiziala (h. 1707 ).
1712 – Francesco Guardi , italiar margolaria eta diseinatzailea (h. 1793 ).
1713 – Denis Diderot , frantziar idazle eta filosofoa (h. 1784 ).
1728 – Chevalier d'Eon , frantziar diplomatiko eta espioia (h. 1810 ).
1737 – Alexei Grigorievitx Orlov , errusiar aitonen seme eta politikaria, Petri III.a tsarraren aurkako matxinoa (h. 1808 ).
1777 – Guillaume Dupuytren , frantziar kirurgialaria eta anatomista (h. 1835 ).
1781 – Bernard Bolzano , bohemiar matematikari, logikari, filosofo eta teologoa (h. 1848 ).
1817 – Ilia Fibiger , danimarkar erizain, filantropo eta idazlea (h. 1867 ).
1829 – Chester Alan Arthur , Ameriketako Estatu Batuetako 21. Presidentea (h. 1886 ).
1840 – Joan II.a Liechtensteingoa , Liechtensteingo printzea (h. 1929 ).
1848 – Édouard Detaille , frantziar margolaria (h. 1912 ).
1849 – Jean-Baptiste Troppmann , frantziar serieko-hiltzailea (h. 1870 ).
1864 – Louis Lumière , frantziar asmatzailea (h. 1948 ).
1869 – Ellen Thesleff , finlandiar margolari espresionista, Finlandiako margolari modernista garrantzitsuenetakoa (h. 1954 ).
1879 – Francis Peyton Rous , estatubatuar medikuntza-ikertzailea, 1966ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1970 ).
1882 – Robert Goddard , estatubatuar ingeniaria, kohetegintzako aintzindarietako bat (h. 1945 ).
1887 – Guido Caprotti , espainiar-italiar margolaria (h. 1966 ).
1890 – Kasimir Edschmid , alemaniar idazlea (h. 1966 ).
1896 – Raimundo Fernández-Cuesta , eskuin muturreko politikari, abokatu eta notario espainiarra (h. 1992 ).
1898 – José Camón Aznar , espainiar katedraduna, historialaria, idazlea eta pentsalaria (h. 1979 ).
1899 – Georges Bidault , Frantziako Behin Behineko Gobernuko presidentea (h. 1983 ).
1907 – Jean Louis , frantziar jantzi-disenatzailea (h. 1997 ).
1908 – Joshua Logan , estatubatuar zinema-zuzendaria (h. 1988 ).
1911 – Flann O'Brien , irlandar idazlea (h. 1966 ).
1917 – Magda Szabó , hungariar idazlea, historiako hungariar eleberrigilerik onenetarikoa (h. 2007 ).
1919 – Donald Pleasence , ingeles aktorea (h. 1995 ).
1922 – Jock Stein , eskoziar futbol jokalari eta entrenatzailea (h. 1985 ).
1923 –
1924 –
1925 –
1929 – Richard F. Gordon Jr. , estatubatuar astronauta (h. 2017 ).
1930 –
1933 –
1936 – Václav Havel , txekiar dramagile, idazle eta politikaria, Txekoslovakiako azken presidentea eta Txekiar Errepublikako lehenbizikoa (h. 2011 ).
1939 –
1940 – Milena Dravić , serbiar aktorea (h. 2018 ).
1943 – Steve Miller , estatubatuar abeslari eta gitarra-jotzailea, Steve Miller Bandako liderra.
1949 – Peter Ackroyd , britainiar eleberrigile, biografo eta kritikaria.
1951 –
1952 –
1954 – Ryszard Gajewski , poloniar mendizalea.
1955 –
1956 – Jaume Matas , Balear uharteetako presidentea .
1957 – Bernie Mac , estatubatuar aktore eta umorista (h. 2008 ).
1958 – Neil deGrasse Tyson , estatubatuar astronomo, kosmologo, idazle eta zientzia-dibulgatzailea.
1959 – Maya Lin , estatubatuar eskultore eta arkitektoa.
1960 –
Careca , brasildar futbolari ohia.
David Kirk , zeelandaberritar errugbilari ohia.
1961 –
1962 – Maryse Rivière , eleberri poliziakoen frantziar idazlea.
1965 – Mario Lemieux , kanadar izotz hockey jokalari profesional ohia.
1966 – José Couso , Telecinco espainiar telebista kate pribatuaren kameralaria (h. 2003 ).
1967 – Guy Pearce , ingeles-australiar aktorea.
1969 – Kinu Nishimura , japoniar bideo-jokoen artista kontzeptuala, ilustratzailea eta animea.
1970 – Laura Borràs , kataluniar filologo eta politikaria.
1972 – Tom Hooper , ingeles zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea.
1973 – Cédric Villani , frantziar matematikari eta politikaria.
1974 – Sofía Mazagatos , espainiar top-model ohi eta aktorea.
1975 – Kate Winslet , ingeles aktorea.
1976 – Ramzan Kadyrov , Txetxeniako presidentea.
1977 – Konstantin Zirianov , errusiar futbolari ohia.
1979 – Patricia Conde , espainiar aktore, modelo eta telebista aurkezlea.
1980 – Humberlito Borges , brasildar futbolaria.
1983 –
1984 –
1985 – Marta Galimany , tarragonar atleta, distantzia luzeko lasterketetan aditua.
1986 – Treechada Petcharat , thailandiar aktore eta modeloa.
1989 –
Asmirandah , indonesiar aktore, abeslari eta idazlea.
Ayelén Beker , argentinar cumbia abeslaria eta pertsona transgeneroen aldeko ekintzailea.
1990 – Yuika Sugasawa , japoniar futbolaria.
1991 –
1993 – Chanathip Songkrasin , thailandiar futbolaria.
1996 –
2001 –
2003 - Eden Golan , errusiar-israeldar abeslaria.
Heriotzak
Euskal Herria
1238 – Petri Ramirez Piedrolakoa , nafar elizgizona, Iruñeko apezpikua .
1398 – Zuria Nafarroakoa , Nafarroako infanta eta Frantziako erregina ezkontide.
1915 – Jose Maria Usanditzaga , donostiar musikagilea, konpositorea eta piano-jotzailea (j. 1887 ).
1934 – Marcelino Oreja Elosegi , gipuzkoar politikari, abokatu, ingenari eta enpresaburua, eraila (j. 1891 ).
1974 – Ddiddue Epherre , zuberoar euskaltzale eta elizgizona (j. 1929 ).
1991 – Jesús Malón , nafar politikaria (j. 1934 ).
2006 – Maria Bengoetxea , Maria Txindurri , bizkaitar euskaltzalea (j. 1906 ).
2010 – Béatrice d'Irube , lapurtar kazetaria, Mulhousen (j. 1957 ).
2012 – Joxe Aierbe , euskal idazlea (j. 1934 ).
Mundua
578 – Justino II.a , Bizantziar Inperioko agintaria.
1056 – Henrike III.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa enperadorea (j. 1017 )
1214 – Alfontso VIII.a Gaztelakoa , Gaztelako erregea (j. 1155 ).
1285 – Filipe III.a Frantziakoa , Frantziako erregea (j. 1245 ).
1396 – Juan Alonso Pérez de Guzmán y Osorio , gaztelar noblea (j. 1342 ).
1524 – Joachim Patinir , flandriar margolaria.
1536 – Francisco de Zúñiga Avellaneda , espainiar noble eta militarra (j. 1475 ).
1659 – Francisco Andia-Irarrazabal , txiletar noble eta militarra (j. 1576 ).
1763 – Augusto III.a Poloniakoa , Poloniako erregea eta Lituaniako duke handia (j. 1796 ).
1791 – Grigori Potiomkin , errusiar politikari eta militarra (j. 1739 ).
1802 – Sanité Bélair , haitiar iraultzailea, burugabetua (j. 1781 ).
1805 – Charles Cornwallis , britainiar jenerala (j. 1738 ).
1837 – Hortense de Beauharnais , Holandako erregina ezkontidea (j. 1786 ).
1864 – Imre Madách , hungariar idazle eta politikaria (j. 1823 ).
1874 – Charles-Mathias Simons , Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1802 ).
1880 – Jacques Offenbach , frantziar musikagilea (j. 1819 ).
1882 – Bertha Frederich , alemaniar eleberrigilea (j. 1823 ).
1918 – Roland Garros , frantziar pilotua, Mediterraneoa alderik alde zeharkatu zuen lehen pertsona (j. 1888 ).
1923 – Alexei Stepanov , errusiar margolaria (j. 1858 ).
1931 – Selma Rıza Feraceli , Turkiako lehen emakume kazetaria (j. 1872 .
1933 – Nikolai Iudenitx , Errusiar Inperioko Armadako jenerala (j. 1862 ).
1934 – Jean Vigo , frantziar zinema zuzendaria (j. 1905 ).
1938 – Faustina Kowalska , poloniar lekaime katolikoa, santu izendatua (j. 1905 ).
1940 – Silvestre Revueltas , mexikar biolinista eta musikagilea (j. 1899 ).
1942 – Dorothea Klumpke , estatubatuar astronomoa, Parisko Behatokian Neurketa Agentzia zuzendu zuena (j. 1861 ).
1946 – István Bethlen , Hungariako lehen ministroa (j. 1874 ).
1952 – Teresa Flores , txiletar sindikatu-buruzagia, feminista eta politikaria (j. 1890 ).
1960 – Alfred Louis Kroeber , estatubatuar antropologoa (j. 1876 ).
1972 – Ivan Efremov , sobietar paleontologo eta zientzia fikzio idazlea (j. 1907 ).
1973 - Milunka Savić , serbiar heroia, gerra guztien historian kondekorazio gehien jaso dituen emakumea (j. 1892 ).
1974 – Miguel Enríquez , txiletar medikua, Ezkerreko Mugimendu Iraultzailea alderdiaren sortzaile eta zuzendaria (j. 1944 ).
1976 – Lars Onsager , estatubatuar kimikaria, 1968ko Kimikako Nobel Saria (j. 1903 ).
1977 – Seamus Costello , irlandar errepublikar politikari eta ideologo ezkertiar eta sozialista (j. 1939 ).
1981 – Gloria Grahame , estatubatuar aktorea (j. 1923 ).
1983 – Earl Tupper , estatubatuar enpresario eta asmatzailea, Tupperware aren asmatzailea (j. 1907 ).
1985 – Harald Cramér , suediar matematikari eta estatistikaria (j. 1893 ).
1986 – Mairin Mitchell , britainiar kazetari eta idazlea (j. 1895 ).
1992 – Cornelis Berkhouwer , herbeheretar politikaria, Europako Legebiltzarrako presidentea (j. 1919 ).
1996 – Seymour Cray , estatubatuar ingeniaria eta konputagailugintzaren aitzindaria (j. 1925 ).
1997 – Mary Jayne Gold , naziengandiko iheslarien estatubatuar laguntzailea (j. 1909 ).
2000 – Johanna Döbereiner , txekiar-brasildar ingeniari agronomoa, lurraren biologian aitzindaria (j. 1924 ).
2001 – Jan Lenica , poloniar marrazkilaria (j. 1928 ).
2003 – Annalena Tonelli , italiar misiolari katoliko eta ekintzailea (j. 1943 ).
2004 – Maurice Wilkins , zeelandaberritar-britainiar biofisikaria, 1962ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1916 ).
2007 –
2010 – Bernard Clavel , frantziar idazlea (j. 1923 ).
2011 – Steve Jobs , estatubatuar enpresaburua eta informatikaria, Apple enpresaren sortzaileetako bat eta lehendakaria (j. 1955 ).
2013 – Ruth R. Benerito , estatubatuar kimikari eta asmatzailea, ehungintzan egindako lanagatik ezaguna (j. 1916 ).
2014 – Andrea de Cesaris , italiar 1 Formulako gidaria (j. 1959 ).
2015 –
2016 –
2019 – Andy Etchebarren , euskal jatorriko estatubatuar beisbol jokalaria (j. 1943 )
2020 – Monica Roberts , blogari, idazle eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzaile afro-amerikarra (j. 1962 ).
2024 –
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Urriaren 4 | Urteko egutegi | Urriaren 6