Martxoaren 19
Martxoaren 19 a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hamazortzigarren eguna da, 79.a bisurteetan . 287 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak
Cadizko Konstituzioaren orrietako bat.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Joseba/Josebe/Josef/Josepa/Joxe/Joxepa eta Arotz/Harotz.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
1279 – Yamengo borrokaren ondorioz, Song dinastiak boterea galdu zuen Txinan .
1649 – Ingalaterrako Komunen Ganberak Lorden Ganbera desegitea agindu zuen, "Ingalaterrako jendearentzat baliogabe eta arriskutsutzat" joz.
1812 – 1812ko Espainiako Konstituzioa , Espainiako lehenengoa, onartu zen Cádizen .
1931 – Jokoa legeztatu zen Nevadan (AEB ).
1932 – Sydney Harbour Bridge inauguratu zen, Australian .
1933 – Gerda Taro argazkilaria atxilotu zuten Alemanian , Hitler botatzeko komunisten konplot baten kide zela egotzita. Bi asteren ostean askatu zuten eta familiarekin Alemaniatik ihes egin behar izan zuen.
1944 – Alemania Naziak Hungaria okupatu zuen.
1945 – Adolf Hitlerrek Alemaniako industria, armategi eta komunikabideak desegiteko agindu zuen.
1998 – Sevillako auzitegiak 33 urteko kartzela zigorra ezarri zion Arny Kasuko erantzule nagusiari, umeen prostituzioa sustatzeagatik.
2005 – 59 hildako Shuozhoun (Txina ), meategi bateko istripuaren ondorioz.
2011 – Herrialdeen aliantza batek, Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren 1973 ebazpena betearazteko helburuz Kadafiren gudarosteei erasota, Libiako aire-eremua ixteari ekin zion.
Arte eta kultura
Euskal Herria
Mundua
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
1859 – Josefa Ignacia Albisu , gipuzkoar erraketista (h. 1950 ).
1899 – José Etxebeste , gipuzkoar futbolaria (h. 1982 ).
1910 – José Mandaluniz , bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (h. 1973 ).
1912 – Feliciana Setoain , nafar idazle , musikari eta musikologoa (h. 2008 ).
1914 – Juan José Pradera , gipuzkoar kazetari eta diplomazialaria (h. 1976 ).
1928 – Jose Maria Setien , gipuzkoar apezpikua, Donostiako elizbarrutiko apezpiku emeritua (h. 2018 ).
1934 – Facundo Zabaleta , gipuzkoar txirrindularia (h. 2016 ).
1936 – José Luis Redrado , nafar apaiza.
1941 – Joxe Azurmendi , euskal idazlea, filosofoa, saiakera egilea eta poeta.
1945 – José Luis Galdámez , nafar txirrindulari ohia, Alfaron .
1948 – José Ángel Rojo, Rojo II.a , bizkaitar futbolari ohia.
1950 – Agustina Pontesta Garmendia , gipuzkoar irakasle, euskal filologoa, itzultzaile eta idazlea.
1957 – Josean Kerejeta , saskibaloi jokalari ohia eta Saski Baskoniaren presidentea.
1959 – Gérard Urrutia , lapurtar kantaria, kanta-egilea eta idazlea.
1965 – Juan José Urdiain , nafar saskibaloi jokalari ohia.
1966 – Amelia Salanueva , nafar abokatu eta politikaria.
1969 – Txema Arinas , arabar idazlea.
1970 – Karmele Jaio , euskal idazlea, kazetaria eta komunikazio arduraduna .
1979 –
1982 –
1989 – Jonathan Reguero , arabar futbolaria.
1994 – Imanol Corral , bizkaitar futbolaria.
1997 – Mikel Ioldi , nafar futbolaria.
1998 – Unai Agirre Manzisidor , gipuzkoar futbolaria.
2000 – Jokin Murgialdai , nafar txirrindularia.
2002 – Unai Egiluz , bizkaitar futbolaria.
Mundua
1434 – Ashikaga Yoshikatsu , Ashikaga shogunerriko zazpigarren shoguna (h. 1443 ).
1534 – Jose de Anchieta , jesuita eta Brasilen ibilitako misiolaria (h. 1597 ).
1542 – Jan Zamoyski , poloniar handikia (h. 1605 ).
1601 – Alonso Cano , espainiar eskultura-egile, pintore eta arkitektoa (h. 1667 ).
1606 – Joanes IV.a , Portugalgo erregea (h. 1656 ).
1629 – Alexis Errusiakoa , Errusiako tsarra (h. 1676 ).
1721 – Tobias Smollett , eskoziar idazle eta sendagilea (h. 1771 ).
1726 – José Clavijo y Fajardo , espainiar idazle eta naturalista (h. 1806 ).
1731 – Gabriela Silang , filipinar buruzagi militar eta iraultzailea (h. 1763 ).
1738 – Tupac Amaru II.a , Amerikan kolonialismoaren aurkako matxinatu indigena (h. 1781 ).
1792 – José María Carreño , Venezuelako presidentea (h. 1849 ).
1813 – David Livingstone , eskoziar misiolari eta esploratzailea (h. 1873 ).
1821 – Richard Francis Burton , ingeles esploratzaile, hizkuntzalari eta idazlea (h. 1890 ).
1840 – La Serneta , espainiar flamenko-abeslaria eta gitarra-jotzailea (h. 1912 ).
1841 – José Ignacio Garmendia , argentinar militarra, margolaria, idazlea eta diplomazialaria (h. 1925 ).
1844 – Minna Canth , finlandiar eleberrigile eta antzerkigilea (h. 1897 ).
1848 – Wyatt Earp , estatubatuar pistolaria, jokalaria eta polizia ofiziala (h. 1929 ).
1849 – Alfred von Tirpitz , alemaniar almirantea (h. 1930 ).
1856 – Pepe Sánchez , kubatar musikari, abeslari eta musikagilea (h. 1918 ).
1857 – Maria Josefa Portugalgoa , Portugalgo infanta (h. 1943 ).
1858 – Kang Youwei , txinatar idazlea, filosofoa eta politikaria (h. 1927 ).
1860 – William Jennings Bryan , estatubatuar hizlari eta politikaria (h. 1925 ).
1861 – Gregoria Canelo de Paredes , cacerestar chinato dialektoaren hiztuna eta Extremadurako dialektologiaren ikertzailea (h. 1917 ).
1873 – Max Reger , alemaniar musikagile, organista eta musika-irakaslea (h. 1916 ).
1875 – Zhang Zuolin , txinatar mariskala (h. 1928 ).
1879 – Aram Manukian , armeniar iraultzailea (h. 1919 ).
1883 – Norman Haworth , ingeles kimikaria, 1937ko kimikako Nobel Saria (h. 1950 ).
1885 –
1888 –
1895 - Thérèse Le Prat , frantziar argazkilaria (h. 1966 ).
1899 – Aksel Sandemose , daniar eleberrigilea (h. 1965 ).
1900 –
1905 – Albert Speer , alemaniar arkitektoa, Hirugarren Reicharen garaian Adolf Hitlerren arkitekto pertsonala (h. 1981 ).
1906 – Adolf Eichmann , alemania Naziko SSetako goi-mailako ofiziala, Holokaustoaren arduradun zuzenetako bat (h. 1962 ).
1907 – Elizabeth Maconchy , irlandar jatorriko britainiar musikagilea (h. 1994 ).
1910 – Jacob Wolfowitz , poloniar-estatubatuar estatistikaria (h. 1981 ).
1912 – Hugh Watt , Zeelanda Berriko jarduneko lehen ministroa (h. 1980 ).
1914 – Jiang Qing , txinatar antzezle eta politikaria eta Mao Zedong -en azken emaztea (h. 1991 ).
1916 – Irving Wallace , estatubatuar idazle eta gidoigilea (h. 1990 ).
1919 – Cornelis Berkhouwer , herbeheretar politikaria, Europako Legebiltzarrako presidentea (h. 1992 ).
1923 –
1925 – Brent Scowcroft , estatubatuar militar eta politikaria (h. 2020 ).
1926 – Valerio Zurlini , italiar zinemagilea (h. 1982 ).
1928 –
1929 – Miquel Martí i Pol , kataluniar poeta, idazle eta itzultzailea izan zen, XX. mendeko ezagunenetakoa (h. 2003 ).
1933 – Philip Roth , estatubatuar eleberrigilea (h. 2018 ).
1935 – José Segú , kataluniar txirrindularia (h. 2010 ).
1936 –
1937 – Egon Krenz , Ekialdeko Alemaniako politikari ohia.
1941 – Florence Delay , frantziar idazle, aktore, itzultzaile eta gidoilaria.
1943 –
1946 –
1947 – Glenn Close , estatubatuar aktorea.
1949 – Valery Leontiev , errusiar pop abeslaria.
1950 – Nadezhda Babkina , sobietar eta errusiar folk eta pop abeslaria.
1952 – Harvey Weinstein , estatubatuar film ekoizle ohia, sexu jazarle eta bortxatzailea izanagatik salatua.
1955 –
1956 – Jegor Gaidar , Errusiako jarduneko lehen ministroa (h. 2009 ).
1957 – Clara Ponsatí , kataluniar ekonomialari eta politikaria.
1958 – Fred Stoller , estatubatuar aktorea.
1961 – Laurel Blair Salton Clark , estatubatuar zirujaua eta astronauta (h. 2003 )
1964 –
1966 - Cynthia Elbaum , estatubatuar fotokazetaria, Txetxeniako Lehen Gerran hildako lehen kazetaria (h. 1994 ).
1967 – Oleksiy Tsybko , ukrainar errugbilari eta militarra (h. 2022 ).
1969 –
1971 - Barbara Morgenstern , indietronikako kantari eta ekoizle alemaniarra.
1973 – Meritxell Batet , PSCko kataluniar politikaria.
1974 – Hanka Kupfernagel , alemaniar txirrindulari ohia.
1976 –
1979 –
1980 – Antonella Costa , italiar-argentinar aktore eta film-zuzendaria.
1986 - Laura Galán , espainiar aktorea.
1993 – Hakim Ziyech , herbehereetar-marokoar jatorriko futbolaria.
1995 – Sanni Franssi , finlandiar futbolaria.
1996 – Mariona Caldentey , espainiar futbolaria.
1997 – Katarina Zec , serbiar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
Euskal Herria
1783 – Pedro González de Castejón , nafar itsas gizona, Espainiako Itsas Armadan teniente-jenerala, Madrilen (j. 1719 ).
1897 – Anton Abadia , lapurtar hizkuntzalari, astronomo eta idazlea, Parisen (j. 1810 ).
1959 – Fernando Urkia , nafar elizgizona, euskal idazlea eta musikagilea, Erroman (j. 1896 ).
1981 – André Capagorry , lapurtar politikaria, Saint-Denisen (j. 1894 ).
1984 – Jean-Pierre Cherid , frantziar aktibista pied-noir eta mertzenarioa, GALeko kidea, Biarritzen (j. 1941 ).
1988 – Sabino Barinaga Alberdi , bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (j. 1922 ).
1995 – María Franciska Dapena Rico , palentziar-bizkaitar artista, margolaria eta idazlea, Bilbon (j. 1924 ).
2016 –
2018 – Jean Michel Larrasket , ekonomialaria, Baionako Unibertsitateko irakaslea eta Iparraldeko Eusko Ikaskuntzako lehendakaria, Parisen (j. 1950 ).
2019 – Juan Luis Mendizabal, Mendi , gipuzkoar margolaria (j. 1928 ).
Mundua
1286 – Alexandro III.a Eskoziakoa , Eskoziako Erresumako erregea (j. 1241 ).
1610 – Hasegawa Tōhaku , japoniar margolaria, margolaritzako Hasegawa Eskolaren sortzailea (j. 1539 ).
1666 – Diego de Benavides , espainiar noble eta militarra (j. 1607 ).
1687 – René-Robert Cavelier de La Salle , frantziar esploratzailea (j. 1643 ).
1721 – Klemente XI.a , Aita santua (j. 1649 ).
1746 – Anna Leopoldovna , Errusiako erreginaordea (j. 1718 ).
1822 – Valentin Haüy , itsuentzako lehen eskolaren sortzailea (j. 1745 ).
1862 – Friedrich Wilhelm Schadow , alemaniar margolaria, nazaretar artearen margolari jarraitzaile eta kidea (j. 1789 ).
1864 – Alexandre Calame , suitzar paisaia-margolaria (j. 1810 ).
1865 – Joseph Lebeau , Belgikako lehen ministroa (j. 1794 ).
1884 – Elias Lönnrot , finlandiar olerkigilea (j. 1802 ).
1887 – Józef Ignacy Kraszewski , poloniar idazlea (j. 1812 ).
1895 - Faustina Sáez de Melgar , espainiar idazlea, itzultzailea eta kazetaria (j. 1834 ).
1914 – Giuseppe Mercalli , italiar bulkanologoa, apaiza eta irakaslea (j. 1850 ).
1916 – Vasili Surikov , errusiar margolaria (j. 1848 ).
1930 – Arthur Balfour , Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1848 ).
1944 – Édouard de Castelnau , frantziar politikari eta militarra (j. 1851 ).
1946 – Matilde de la Torre , espainiar kazetaria, idazle pedagogoa eta politikari sozialista (j. 1884 ).
1950 –
1955 – Mihály Karolyi , Hungariako Errepublikako lehenenengo presidentea (j. 1875 ).
1960 – Adolf Schulten , alemaniar historialari eta arkeologoa (j. 1870 ).
1965 – Gheorghe Gheorghiu-Dej , errumaniar politikari komunista (j. 1901 ).
1976 – Paul Kossoff , ingeles gitarra-jotzailea, Free taldeko kidea (j. 1950 ).
1978 – Gaston Julia , frantziar matematikaria (j. 1893 ).
1981 – Margarita Lecuona , kubatar kantari eta konpositorea (j. 1910 ).
1987 – Louis-Victor de Broglie , frantziar fisikaria, 1929ko Fisikako Nobel Saria (j.1892 )
1988 – Máirtín O'Díreáin , irlanderazko idazle eta olerkaria (j. 1910 ).
1989 – Alan Civil , britainiar tronpa jolea (j. 1929 ).
1990 – Elisa Garrido , espainiar militante antifaxista libertarioa (j. 1909 ).
1996 –
1997 –
1998 – Catherine Sauvage , frantziar abeslaria (j. 1929 ).
1999 –
2008 –
2012 – Ulu Grosbard , belgikar-estatubatuar zinema-zuzendaria (j. 1929 ).
2017 – Roger Pingeon , frantziar txirrindularia (j. 1940 ).
2019 – Maurílio Jorge Quintal de Gouveia , portugaldar elizgizona (j. 1932 ).
2020 –
2022 –
2023 – Petar Nadoveza , kroaziar futbolari eta entrenatzailea (j. 1942 ).
2024 – M. Emmet Walsh , estatubatuar aktorea (j. 1935 ).
Jaiak eta urteurrenak
Jaieguna, ondoko herrietan:
Kanpo estekak
Martxoaren 18 | Urteko egutegi | Martxoaren 20