Lemoa

Lemoa
 Bizkaia, Euskal Herria
Lemoako udal liburutegia (ezkerrean) eta udaletxea (eskuinean); atzean, zementu lantegia.
Lemoako bandera

Lemoako armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaBizkaia
EskualdeaArratia
Izen ofiziala Lemoa
AlkateaSaioa Elejabarrieta Amorrortu (EH Bildu)
Posta kodea48330
INE kodea48055
Herritarralemoar, lemoaztar
Kokapena
Koordenatuak43°12′36″N 2°46′44″W / 43.2099°N 2.7788°W / 43.2099; -2.7788
Map
Azalera15,97 km²
Garaiera- metro
Distantzia21 km Bilbora
Demografia
Biztanleria3.586 (2024)
39 (2023)
alt_left 1.745 (%48,7) (%48,5) 1.741 alt_right
Dentsitatea2,25 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 25,59
Zahartze tasa[1]% 24,05
Ugalkortasun tasa[1]‰ 56,94
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 82,96 (2011)
Genero desoreka[1]% 17,18 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 11,07 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 57,22 (2010)
Kaleko erabilera [2]%  (2016)
Etxeko erabilera [3]% 39.52 (2016)
Datu gehigarriak
Webguneahttp://www.lemoa.net

Lemoa Bizkaiko erdialdeko udalerri bat da, Arratiako eskualdeko bigarrena biztanle kopuruz, Igorreren ondoren. 2016. urtean 3.559 biztanle zituen.

Geografia

Inguru naturala

Udalerri hau Bizkaiko Arratia eskualdean dago, Ibaizabal eta Arratia ibaien elkargunean. Erdialdean lursail laua du, mendirik altuenak dituen bazterrerantz mailaz maila goratuz doana. Bertan honako mendi hauek gailentzen dira, Arraño I (395 m), Arraño II (375 m), Aramotz (514 m) eta Lemoatx (368 m). Mendi horietan karezko materialak dira nagusi, Durangaldean hain berezkoak diren gailurreriak osatzen dituztenak. Material horiek ustiatzen dituen porlanaren eta etxegintzako materialen industria garrantzitsua dago. Udalerria bi ibaik zeharkatzen dute: Ibaizabal eta Arratia beraren ibai-adarra dira.

Mugakideak

Mugakide ditu iparraldean Bedia eta Zornotza, hegoaldean Igorre eta Dima, sortaldean Zornotza, eta sartaldean berriz ere Bedia.

Auzoak

Demografia eta biztanleria

Lemoak 3.000 biztanle inguru ditu 1970tik aurrera, gora-behera txikiekin. XX. mendearen hasieran hazkunde txiki baina konstantea izan ondoren, 1950 eta 1960ko hamarkadetan hazkunde hori handitu egin zen, baina ez zen iritsi inguruko herriek (Zornotza, Galdakao, Gernika) jasan zuten mailara. 1970etik aurrera beherakada motela hasi zen. XXI. mendearen hasieran berriro handitzen hasi zen biztanleen kopurua, Espainia ez besteko herrialdeetako etorkinen ondorioz batez ere.

Lemoako biztanleria

Lemoa udalerriaren biztanle kopurua mailaz-maila handituz joan zen XX. mendearen lehen hiru laurdenetan zehar. Horretan eragina izan zuen haren kokapenak, Bilbotik eta Ibaizabal haraneko industria-gunetik (Zornotza, Galdakao) hur. Baina gertaera honen ondorioa izan zen, beste alde batetik, nekazaritzaren garrantziaren beheraka handia, batetik, eta biztanle askoren aldetik "beharra, denboraren zati batekoa" egitea, bestetik. Aldi berean, Lemoan bertan zenbait industria kokatu zirenez, Espainiako leku askotatik kanpotar jendea etorri zen bertara. Biztanleen ugaritze hura geratu egin zen hirurogeita hamar hamarkadaren erdialdera, eta, 1980ko hamarkada hasteaz batera, biztanleen kopurua gutxitzen hasi zen. Krisi ekonomikoak eta familiengandik aldentzen diren gazteentzat etxebizitzarik ezak zerikusia izan zuen, eta handia, joera honetan.

1991ko azaroan Udal Hirigintzako Plangintzako Arau Subsidiarioak onartzeaz batera, guztiz aldatu zen egoera udalerriaren hirigintzako garapenean. Zehazki, hirigintza kudeatzeko prozesu luze gogor baten ostean, 1993 eta 2004 urte bitartean 480 etxebizitza eraiki ziren guztira, Elizondo egoitzazko sektorean kokatuak. Horien artetik aipagarri dira babes ofizialeko 39 etxebizitzak eta 18 gizarte etxebizitzak.

Horiek horrela, biztanleen kopuruak, astiro bada ere, mailaz maila gorantz egin zuen, zelan eta 1993 eta 2005 urte bitartean 172 biztanle gehiago zirela: % 6,5 gehitu dira biztanleak, beraz.

Ikuspegi demografikotik ez da ahaztu egin behar, udalerri honek, 65 urtetik gorako pertsonen oso ehuneko handia duela; hori, neurri handi batean, 1975 eta 1993 urte bitartean etxebizitza berririk eraiki ez izanaren ondorio da; izan ere, jende gazteagoak inguruko herrietara joan behar izan zuen bizi izatera.

Aipatzekoa da, era berean, hirigintzako garapenak jarraitu egiten duela; izan ere, 2004-2006 urte bitartean, 182 etxebizitza berri eraikitzekoak ziren guztira Elizondo-San Inazio sektorean, horietatik 39 babes ofizialekoak izanik.

Euskara

Lemoako Mertxe Iturrioz[4] hiztunaren pasartea. Euskal Herriko Ahotsak [5][6]proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Lemoako euskara bizkaieraren aldaera da, sartaldeko bizkaieran[5] kokatzen den Arratiako euskara[4][7] hitz egiten da bertan. Euskalduna da biztanleriaren %57,22, eta euskararen erabilera %24,9 da herrian.

Historia

Lemoa herria 1930eko hamarkadan.
Sakontzeko, irakurri: «Lemoako historia»

Lurralde honetan topatutako lehenengo aztarnak Atxubieta eta Arlangako kobazuloetan topatutakoak dira, eta dirudienez Goi Paleolitokoak dira. Erromatarren presentzia ingurune honetan Elorriagako hilerrian ikus daiteke.

Erdi Aroko hainbat osagai erlijio ondarean gelditu da, dorretxeekin batera. Sasoi hartan Bediako Kolazinoa eta Lemoako Elizatea zeuden Bediako Ibar-jaurerriaren barruan. Elizatearen ezaugarriak bi ziren: parrokia bat egotea eta eraketa publikoa, izan ere azken ezaugarria lortu zen Bizkaiko Batzar Nagusien ordezkaritza udalerrietan oinarrituz egin zenean, XV. mendearen amaieran. Lemoan, ibar-jaun eta fidel bi zeuden, Batzar Nagusietan 64 zenbakiko botoa eta jesarlekua zeuzkanak.

Azkenik, aipatzekoak dira industrializazioaren hastapenetan erabilitako errotak, gaur egungo porlanaren lantegiek eta bestelakoek nolabait ordezkatu dituztenak.

Udalerrian bi guda garrantzitsu gertatu izan dira. Lehena Konbentzio Gerran zehar izan zen, 1794ko abuztuaren 21ean, Lemoako gudariak Gipuzkoarekiko muga defendatzera irten ziren frantziarrei Bizkaian sartzeko aukera kentzeko asmoz. Bigarrena Espainiako Gerra Zibilaren garaian izan zen, Lemoatx inguruan borroka latzak izanik, 1937ko ekainaren 17an nazionalek herria okupatu zuten arte.

Politika

Lemoako udaletxea

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeen emaitzen ondorioz, Bildu koalizioko hautagai Saioa Elejabarrieta hautatu zuten alkate, boto gehien eskuratu zuen alderdia izan baitzen. EAJ alderdiak bere hautagaiari, Gotzon Olabarriri, eman zizkion botoak eta PSE-EEko zinegotziak bere buruari eman zion botoa.

2015eko udal hauteskundeetan EH Bilduk gehiengo osoz irabazi zituen hauteskundeak eta Saioa Elejabarrieta karguan berretsia izan zen.

Lemoako udalbatza

Alderdia

2015eko maiatzaren 24

2011ko maiatzaren 22
Zinegotziak Boto kopurua Zinegotziak Boto kopurua
EH Bildu*
6 / 11
946 (% 50,11)
5 / 11
829 (% 45,42)
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)
5 / 11
754 (% 39,94)
5 / 11
731 (% 40,05)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))
0 / 11
112 (% 5,93)
1 / 11
185 (% 10,14)
Alderdi Popularra (PP)
0 / 11
31 (% 1,64)
0 / 11
80 (% 4,38)
* 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen.

Ondarea

Lemoako Andra Mariaren eliza.

Andra Mari eliza oso garrantzi handikoa izan da herriaren historian. Elizan bertan ikusi ditzakegu antzinagoko tenplu erromaniko baten aztarnak, atariko zutabeak errematatzen dituzten kapitelak modura, duten sinbolismoarengatik interes ikonografiko handikoak direnak. Hormen arteko batean leiho bat dago, erromanikoa hau ere. Eliza berreraiki eta handitu egin zen 1758an. Erretaulak, joera barrokokoak, ez dauka ezelako zerikusirik kontserbatu diren aztarna erromaniko soilekin. Geroago, 1993an, barrualdearen eta teilatuaren zaharberritze osoa egin zen.

Lemoako ondare historiko-arkitektonikoaren inbentarioa osotzen dute gorago aipatu diren eraikinak, eta baita hurrengoak ere: Pozuetako karobia, Txiriboketako errota, Elorriagako ogi-labea eta Atxetakoa, eraitsia, eta Arrate, Insausti, Lemorietako Urizar eta Mendibil Behekoa eta Mendibil Goikoa moduko baserriak. Aristi baserriaren sabaiak ere, aparteko aipamena merezi du.

Gaur egun bost baseliza daude Lemoako udal barrutian. Beste bat ere egon zen, Arrañoko San Martinena, XVIII. mendearen azken laurdenean desagertu egin zena. Baseliza denak, San Inaziorena izan ezik, bazeuden daborduko XVII. mendean. Elorriagako San Pedrorena, Azurrekako San Lorentzorena, Santiago Apostoluarena, Arrañon, San Antolinena, Lemoatxen, eta San Inaziorena, izen bereko auzoan. Harrigarria bada ere, beste kokaleku bat izan zuen, oraingotik guztiz hur dagoena, elizara doan errepidearen ondoan. Antzinako baselizak, elizatik hur egoteagatik, parrokiaren funtzioak bete zituen Andra Maria berreraiki zen bitartean, XVIII. gizaldiaren erdi aldera. Oraingo baseliza 1965ean eraiki zen, eta kanpin-dendako itxura kuriosoa dauka.

Lemoako udaletxea ere, nahiko eraikin berria da, udalerriak XX. mendearen lehen hamarkadetan zehar izan zuen industriazko aurrerapen eta biztanleen gorakadaren ondorioz egin zena. 1924an onartu egin zen udaletxea eraikitzeko proiektu bat, Mario Camiña arkitektoak sinatu zuena eta obrak udal-erakundeak erosi zuen Jatabe izeneko lursailean hasi ziren. Udaletxeak badauka, Erdi Aroko dorre gotorraren halako itxura bat, hain zuzen ere, arkitektoak aparteko interesa zeukan eraikin-mota hauetarako baina, egiatan, eraikin itxura eklektikoduna da, neobarrokoaren eta neokantabroaren berezko elementuak nahastatu egiten dituena. 1980ko uztailaren 20an atentatu bat nozitu zuen, eta Fernando Galdeano arkitektoak egin zuen berreraikitzeko proiektua 1981ean.

Elkarteak

Lemona Kirol Elkartea herriko futbol talde nagusia da, historia luzekoa, eta beste kirol elkarteen artean pilota-eskola eta Ganzabal mendi taldea ditugu. Kultura arloan, Durundi Barri dantza-taldea, abesbatza eta musika-eskola aipatzekoak dira, eta azkenik gaztetxea eta nagusien elkartea ere bai.

Garraioa

Euskotrenek udalerri honetan Lemoako geltokia du.

Lemoaztar ospetsuak

Erreferentziak

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ a b «Arratiakoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-13).
  5. ↑ a b «Sartaldekoa (M) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-13).
  6. ↑ «Umeen lanak etxean - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-13).
  7. ↑ «Lemoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-07-13).
  8. ↑ Elustondo, Miel. (2013-06-16). Mari Karmen Menika. «Euskararen etaunibertsitatearen arteko zubiaeraikitzen UEUk badu zer egin». Argia, 10-14 or..

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

Read other articles:

Daftar Raja Eswatini

Raja Swaziland: Mkhulunkosi. Qomizitha. Sukuta. Madlasomo. Ndlovu. Ngwekati. Mawawa/Kuwawa. Sidvwabasilutfuli. Gebase. Kunene. Nkabingwe. Madlabane. Hhili. Dulunga. Dondobola. Sihuba. Mlangeni. Msimudze. Mbhondlo/Mbhoholo. Tembe. Sikhulumaloyo. Langa Samuketi. Nkomo. Khabako. Nkosi I: 1355 - 1400. Ndlovukati: 1400. Ngwane I: 1400-1435. Ndlovukati: 1400. Dlamini I (Matalatala): 1435-1465. Ndlovukati: 1465-1480. Mswati I: 1480-1520. Ndlovukati: 1520. Ngwane II: 1520-1550. Ndlovukati: 1550-1555....

 

Nathan Fillion

Canadian-American actor (born 1971) Nathan FillionFillion at the 2018 San Diego Comic-ConBorn (1971-03-27) March 27, 1971 (age 53)Edmonton, Alberta, CanadaCitizenshipCanadaUnited StatesEducationConcordia University of EdmontonUniversity of AlbertaOccupationActorYears active1993–present Nathan Fillion (born March 27, 1971[1][2]) is a Canadian-American actor. He played the leading roles of Captain Malcolm Mal Reynolds on Firefly and its film continuation Serenity, an...

 

Etta Place

American companion of the outlaws Butch Cassidy and the Sundance Kid This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Etta Place – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (February 2019) (Learn how and when to remove this template message) Etta PlaceHarry Longabaugh (the Sundance Kid) and Etta Place, just...

Baby, Seine-et-Marne

Peta infrastruktur dan tata guna lahan di Komune Baby.  = Kawasan perkotaan  = Lahan subur  = Padang rumput  = Lahan pertanaman campuran  = Hutan  = Vegetasi perdu  = Lahan basah  = Anak sungaiBabyNegaraPrancisArondisemenProvinsKantonBray-sur-SeineAntarkomuneCommunauté de communes du Canton de Bray-sur-SeinePemerintahan • Wali kota (2008-2014) Christiane Bourcier • Populasi166Kode INSEE/pos77015 / 2 Population sans doubles ...

 

Classeur

Pour un usage européen, voir Cartable. Cet article est une ébauche concernant l’éducation. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Un classeur à anneaux. Un classeur, appelé cartable au Canada francophone et farde en Belgique, est un type de porte-documents qui permet de ranger des feuilles de papier de même taille. Il est aussi bien utilisé en tant que matériel scolaire que de matériel de bur...

 

Toy Story 2 - Woody e Buzz alla riscossa

Toy Story 2 - Woody e Buzz alla riscossaJessie, Woody, Bullseye e Buzz in una scena del filmTitolo originaleToy Story 2 Lingua originaleinglese Paese di produzioneStati Uniti d'America Anno1999 Durata88 min Rapporto1,78:1 Genereanimazione, commedia, avventura, azione RegiaJohn Lasseter co-regia: Lee Unkrich, Ash Brannon SoggettoJohn Lasseter, Pete Docter, Ash Brannon, Andrew Stanton SceneggiaturaAndrew Stanton, Rita Hsiao, Chris Webb, Doug Chamberlin ProduttoreKaren Robert Jackson...

Petrus Martir Vermigli

Petrus Martir VermigliPietro Vermigli, karya Hans Asper, 1560[a]Nama asalPietro Martire VermigliLahirPiero Mariano Vermigli(1499-09-08)8 September 1499Firenze, Republik FirenzeMeninggal12 November 1562(pada usia 63 tahun)Zürich, Kanton Zürich, Konfederasi SwissKebangsaanItaliaAlmamaterUniversitas PadovaDitahbiskan1525 Kiprah di bidang teologiEraReformasi ProtestanTradisi atau gerakanTradisi KalvinisGagasan terkenalPembelaan doktrin Ekaristi Kalvinis Petrus Martir Vermigli[...

 

Hố thế năng

Hình ảnh hố thế năng ở các cực tiểu địa phương. Cực tiểu toàn cục ở bên trái hình Hố thế năng là vùng bao quanh một cực tiểu địa phương của thế năng. Năng lượng ẩn chứa trong một hố thế năng không thể chuyển đổi thành một loại năng lượng khác. Ví dụ trong trường hợp hố thế năng hấp dẫn thì thế năng không thể chuyển đổi thành động năng. Do đó, một vật thể ở hố t...

 

哈萨克斯坦总统

此条目序言章节没有充分总结全文内容要点。 (2019年3月21日)请考虑扩充序言，清晰概述条目所有重點。请在条目的讨论页讨论此问题。 哈萨克斯坦總統哈薩克總統旗現任Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев卡瑟姆若马尔特·托卡耶夫自2019年3月20日在任任期7年首任努尔苏丹·纳扎尔巴耶夫设立1990年4月24日（哈薩克蘇維埃社會主義共和國總統） 哈萨克斯坦 哈萨克斯坦政府...

Suita

Suita 吹田市Special cityBalai Kota Suita BenderaLambangLokasi Suita di Prefektur OsakaSuitaLokasi di JepangKoordinat: 34°45′34″N 135°31′1″E / 34.75944°N 135.51694°E / 34.75944; 135.51694Koordinat: 34°45′34″N 135°31′1″E / 34.75944°N 135.51694°E / 34.75944; 135.51694NegaraJepangWilayahKansaiPrefekturPrefektur OsakaPemerintahan • Wali KotaKeiji Goto (since May 2015)Luas • Total36,,1 km2 (13,9&...

 

موقعة فخ

معركة فخ جزء من معارك العصر العباسي معلومات عامة التاريخ 8 ذي الحجة 169 هـ / 11 يونيو 786م الموقع وادي الزاهر  21°27′11″N 39°48′24″E / 21.4531°N 39.8068°E / 21.4531; 39.8068   النتيجة انتصار العباسيين المتحاربون ثوار من آل البيت  الدولة العباسية القادة الحسين بن علي العابد ⚔ م...

 

Northern Transcon

Railroad route in the United States This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Northern Transcon – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2009) (Learn how and when to remove this message) The Empire Builder crosses the Two Medicine Trestle at East Glacier Park, Montana on the Hi Line Subd...

Daftar pemilihan umum kepala daerah di Indonesia 2018

Ada usul agar Daftar pemilihan umum gubernur di Indonesia 2018 digabungkan ke artikel ini. (Diskusikan) Ada usul agar Daftar pemilihan umum bupati/wali kota di Indonesia 2018 digabungkan ke artikel ini. (Diskusikan) Pemilihan kepala daerah (Pilkada) 2018 merupakan agenda politik nasional dengan penyelenggaraan pemilihan kepala daerah secara serentak, di 171 daerah. Pilkada 2018 digelar di 17 provinsi, 115 kabupaten dan 39 kota melalui sistem pemilihan secara langsung, satu orang satu suara.&#...

 

Голобуцкий, Владимир Алексеевич

Владимир Алексеевич Голобуцкийукр. Володимир Олексійович Голобуцький Дата рождения 15 (28) июня 1903 или 28 июля 1903(1903-07-28) Место рождения Великий Бор, Суражский уезд, Черниговская губерния, Российская империя или Великий бор Дата смерти 21 января 1993(1993-01-21) (89 лет) Мест�...

 

Народный консультативный конгресс

У этого термина существуют и другие значения, см. НКК. Народный консультативный конгресс Республики ИндонезииMajelis Permusyawaratan Rakyat Republik Indonesia Эмблема Народного консультативного конгресса Тип Тип двухпалатный парламент Палаты Совет народных представителей (СНП) и Совет пред...

Blondon Meyapya Fongain

Blondon Meyapya FongainNazionalità Camerun Calcio RuoloDifensore Squadra Red Star CarrieraGiovanili  Fauve Azur Squadre di club1 2019-2021 Fauve Azur? (?)2021-2022→  Angers 20 (0)2022- Red Star29 (2) Nazionale 2021 Camerun U-203 (0)2021 Camerun1 (0) 1 I due numeri indicano le presenze e le reti segnate, per le sole partite di campionato.Il simbolo → indica un trasferimento in prestito. Statistiche aggiornate al 21 luglio 2023 Modifica dati su Wikidata...

 

Simone Stortoni

Cet article est une ébauche concernant un coureur cycliste italien. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?). Pour plus d’informations, voyez le projet cyclisme. Simone StortoniSimone Stortoni au Critérium du Dauphiné 2012.InformationsNaissance 7 juillet 1985 (39 ans)ChiaravalleNationalité italienneÉquipes amateurs 2004Domina Vacanze-Pedale Fermano2005Lucchini-Delio Gallina2006Gallina-Lucchini2007Finauto Neri Lucchini Zoccorinese2008Lucchini Neri...

 

Government bond

Bond issued by a government Government investment redirects here. For investment by governments, see Government spending. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Government bond – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2008) (Learn how and when to remove this message) U.S. government bond:...

Arwa al-Sulayhi

Arwa al-Sulayhi, nama lengkap Arwā binti Aḥmad bin Muḥammad bin Jaʿfar bin Mūsā aṣ-Ṣulayḥī (bahasa Arab: أَرْوَى بِنْت أَحْمَد ابْن مُحَمَّ د ابْن جَعْفَر ابْن مُوْسَى ٱلصُّلَيْحِي, kr. 1048–1138, meninggal tanggal 22 Syaban, 532 H atau 5 Mei 1138 adalah seorang penguasa Yaman yang sudah lama berkuasa, pertama sebagai wakil penguasa dari dua suami pertamanya dan kemudian sebagai penguasa tunggal, dari tahun 1067...

 

Gouvernement de la Polynésie française

Gouvernement de la Polynésie françaiseCadreType Pouvoir exécutif, gouvernement autonomeForme juridique MinistèreDomaine d'activité Administration publique généraleSiège PapeetePays  FranceOrganisationPrésident Moetai BrothersonIdentifiantsSIREN 130005820OpenCorporates fr/130005820modifier - modifier le code - modifier Wikidata Le gouvernement de la Polynésie française constitue l'organe exécutif de la Polynésie française, collectivité d'outre-mer de la République françai...