Πελοποννησιακή Γερουσία

Η σφραγίδα της Πελοποννησιακής Γερουσίας

Πελοποννησιακή Γερουσία ονομάστηκε οργανισμός διοίκησης που συγκροτήθηκε από τους επαναστατημένους Έλληνες της Πελοποννήσου τον Μάιο του 1821, αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821 και λειτούργησε μέχρι την κατάργησή της από την Β' Εθνοσυνέλευση Άστρους, τον Απρίλιο του 1823. Πρόεδρος της Γερουσίας ήταν ο επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος και αντιπρόεδρος ο Ασημάκης Φωτήλας ο οποίος μετά τον Φεβρουάριο 1822 εκτελούσε καθήκοντα προέδρου.

Ίδρυση

Η Γερουσία αυτή καθιερώθηκε με την έννοια νομοθετικού σώματος και όχι με την έννοια του δεύτερου νομοθετικού σώματος όπως εξελίχθηκε αργότερα.

Στις 25 Μαρτίου του 1821 συγκροτήθηκε στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στην Καλαμάτα η πρώτη τοπική συνέλευση - Γερουσία η οποία και ήταν εκείνη που πρώτη διακήρυξε την ανεξαρτησία της Ελλάδος και η οποία ψήφισε τη σύσταση της "Μεσσηνιακής Γερουσίας" από τοπικούς προκρίτους υπό τον Πέτρο Μαυρομιχάλη. Το γεγονός αυτό τόσο ενθουσίασε τους Έλληνες που τον ίδιο χρόνο πολιτικοί, εκκλησιαστικοί και στρατιωτικοί πρόκριτοι απ΄ όλη την Πελοπόννησο ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση του Π. Μαυρομιχάλη συνήλθαν στη Μονή των Καλτεζών, στα σύνορα των σημερινών Νομών Αρκαδίας και Λακωνίας, στα τέλη Μαΐου του 1821 όπου και ψήφισαν τη σύσταση της πρώτης μεγάλης γερουσίας πέραν του τοπικού χαρακτήρα που είχε η προηγούμενη και κλήθηκε «Γερουσία όλου του Δήμου των επαρχιών της Πελοποννήσου» ή γνωστότερα ως «Γερουσία των Καλτετζών», ή ακριβέστερα «Πελοποννησιακή Γερουσία» (από το περίγραμμο όνομα της σφραγίδας της) με πρόεδρο τον Π. Μαυρομιχάλη και γραμματέα τον Ρήγα Παλαμήδη. Αυτή η πράξη εκδόθηκε στις 26 Μαΐου του 1821. Ταυτόχρονα εκλέχθηκαν τα μέλη αυτής που την αποτελούσαν οι:

Γραμματέας ορίστηκε ο Ρήγας Παλαμήδης[1].

Αυτοί και καθόρισαν την αποστολή τους που συνίστατο στο:

"...να συσκέπτωνται, προβλέπωσι και διοικώσι και κατά το μερικόν και κατά το γενικόν, απάσας τας υποθέσεις, διαφοράς και παν ό,τι συντείνει εις την κοινήν ευταξίαν, αρμονίαν, εξοικονομίαν τε και ευκολίαν του ιερού Αγώνος μας, καθ΄ όποιον τρόπον η Θεία πρόνοια τους φωτίση και γνωρίσωσιν ωφέλιμον, έχοντες κατά τούτο κάθε πληρεξουσιότητα, χωρίς να ημπορή τις να αντιτείνει ή να παρακούση εις τα νεύματα και τας διαταγάς των".

Η Πελοποννησιακή Γερουσία που έμελλε ν΄ ασκήσει τα καθήκοντά της μέχρι την πτώση της Τριπολιτσάς (το Σεπτέμβριο του 1821), την επόμενη ημέρα στις 27 Μαΐου του 1821 μετακινήθηκε στη Μονή Χρυσοπηγής στη Στεμνίτσα. Πράγματι η προσφορά των υπηρεσιών της προς το αγωνιζόμενο τότε ελληνικό έθνος υπήρξε μεγάλη, αν ληφθεί υπόψη ότι αυτή απετέλεσε και την πρώτη Πολιτειακή διοίκηση στη δύσκολη περίοδο του ξεσηκωμού και την οργάνωση της Επανάστασης έστω και αν αντέδρασαν τα μέλη της, τότε, στα σχέδια του Δημήτριου Υψηλάντη στις αρχές του Ιουνίου, όταν έφθασε στην Πελοπόννησο και που οδήγησαν σε ρήξη που απείλησε την ενότητα των οπλαρχηγών.

Μέλη της Πελοποννησιακής Γερουσίας

Σε όρκο και αποφάσεις που λήφθηκαν στο Άργος την 1η Δεκεμβρίου 1821[2] αναφέρονται ως γερουσιαστές οι:

Στην ίδια απόφαση εκλέγεται ως πρόεδρος της Πελοποννησιακής Γερουσίας ο Δημήτριος Υψηλάντης και ο Μιχαήλ Σχινάς ονομάζεται «εξ απορρήτων».

Στις 27 Δεκεμβρίου 1821, στην Επίδαυρο, ψηφίστηκε ο «Οργανισμός περί προσωρινής Διοικήσεως» με επιπλέον υπογράφοντες τους:

(οι δυο τελευταίοι συμμετείχαν αρχικά με αντιπροσώπους τους «τοποτηρητές»)

Στην ίδια απόφαση γίνεται και εκλογή είκοσι μελών για την εθνική βουλή (την Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου). Σε παρένθεση αναφέρονται με την ένδειξη (20 Δεκ) όσοι υπέγραψαν στα πρακτικά της Α' Εθνοσυνέλευση Επιδαύρου στις 20 Δεκεμβρίου και με την ένδειξη (1 Ιαν) όσοι υπέγραψαν το «Προσωρινόν Πολίτευμα» την 1η Ιανουαρίου:

και δυο ακόμη ονόματα για τα οποία δεν υπάρχουν στοιχεία

Από άλλες πηγές, κυρίως από τον Αμβρόσιο Φραντζή που ήταν ο ίδιος μέλος της Γερουσίας, φαίνονται και οι εξής ως μέλη της Πελοποννησιακής Γερουσίας:

Πρόεδρος

Αν και αρχικά ψηφίσθηκε ως πρόεδρος ο Δημήτριος Υψηλάντης, αυτός δεν αποδέχθηκε τη θέση, και στη συνέχεια διορίσθηκε στη θέση του προέδρου ο Βρεσθένης Θεοδώρητος. Μετά την μετάβαση της Γερουσίας στην Τριπολιτσά, στα μέσα Φεβρουαρίου του 1822, χρέη προέδρου εκτελούσε ο αντιπρόεδρος Ασημάκης Φωτήλας.[3]

Γραμματέας

Στην πρώτη πράξη, στις 26 Μαΐου 1821, Γραμματέας ήταν ο Ρήγας Παλαμήδης. Αργότερα γραμματέας ορίστηκε ο Μιχαήλ Σχινάς που τότε ήταν στο Μεσολόγγι. Προσωρινά δε τα καθήκοντα του γραμματέα είχε ο Δ. Κ. Χ. Ασλάνης Βυζάντιος. Αργότερα, ο Σχινάς δεν αποδέχθηκε τη θέση, παραιτήθηκε και ο Βυζάντιος και στη θέση του γραμματέα τοποθετήθηκε ο Ν. Σπηλιάδης.[3]

Αναφορές

  1. ↑ Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδος, τομ.Α, τομ.Α, εκδ.Πατάκης, Αθήνα, 2006, σελ. 99-100
  2. ↑ «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος» «Ήτοι, συλλογή των περί την αναγεννώμενην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι του 1832» Αρχειοθετήθηκε 2011-09-19 στο Wayback Machine., Ανδρέου Ζ. Μαμούκα, Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, Η αγαθή τύχη, 1839, τόμος Α, σελ. 109 (από τον όρκο εμπιστοσύνης της Πελοποννησιακής Γερουσίας)
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 Επιτομή ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος Αρχόμενη από του έτους 1715 και λήγουσα το 1835, Τόμος Δεύτερος, Αμβρόσιος Φραντζής, Αθήνα, 1839, σελ. 263
  4. ↑ Φώτιος Χρυσανθόπουλος, επιμ. (1888). Βίοι Πελοποννησίων ανδρών και των εξώθεν εις την Πελοπόννησον ελθόντων κληρικών, στρατιωτικών και πολιτικών των αγωνισαμένων τον αγώνα της επαναστάσεως. Αθήνα: Σταύρος Ανδρόπουλος, Τυπογραφείο Π. Δ. Σακελλαρίου. [1]

Πηγές

  • Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου, τ.5ος
  • Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, τ.16ος
  • Τάκη Ν. Πιπινέλη, Πολιτική ιστορία της Ελλ. Επαναστάσεως, Εκδοτικός οίκος "Αγών", Εν Παρισίοις 1928
  • Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδος, τομ.Α, τομ.Α, εκδ.Πατάκης, Αθήνα, 2006