Халакост у Нясвіжскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Нясвіжскага раёна былі забітыя, а нешматлікія выратаваныя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах.

Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 2 гета:

  • У гета ў Гарадзеі (лета 1941 — 18 ліпеня 1942) былі забітыя каля 1200 чалавек.
  • У гета ў Нясвіжы (лета 1941 — 1942) загінулі больш за 5000 чалавек.

У Нясвіжскім раёне адзін чалавек — Рудкоўскі Іван — за выратаванне ў вёсцы Нялепава быў удастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»[1].

21 ліпеня 1942 года ў Нясвіжы адбылося першае паўстанне ў гета на тэрыторыі Усходняй Еўропы пад кіраўніцтвам Шалома Халяўскага. Выратавацца ўдалося толькі 26 яўрэям, большасць з якіх усё роўна не дажылі да канца акупацыі[2][3].

У Нясвіжы ўстаноўлены 4 помнікі ахвярам генацыду яўрэяў[4][5].

У Гарадзеі ў 2004 годзе быў узведзены мемарыяльны комплекс загінулым габрэям Гарадзейскага гета (аўтар — Л. М. Левін)[6][7][8].

Каля вёскі Панюцічы ў чэрвені 1942 года былі расстраляныя каля 500 (300[9]) яўрэяў. У 1992 годзе на месцы расстрэлу быў усталяваны помнік[10].

Крыніцы

  1. ↑ Яд Вашем. История спасения. Рудковский Иван. Архіўная копія ад 6 мая 2018 на Wayback Machine
  2. ↑ «Памяць. Нясвіжскi раён» 2001, с. 242—243.
  3. ↑ Альтман И. А. Глава 6. Сопротивление. § 2. Организованное сопротивление // Холокост и еврейское сопротивление на оккупированной территории СССР / Под ред. проф. А. Г. Асмолова. — М.: Фонд «Холокост», 2002. — С. 226-243. — 320 с. — ISBN 5-83636-007-7.
  4. ↑ Holocaust in Nesvizh Архіўная копія ад 3 мая 2012 на Wayback Machine (англ.)
  5. ↑ «Памяць. Нясвіжскi раён» 2001, с. 243.
  6. ↑ Holocaust in Gorodeya Архіўная копія ад 23 снежня 2017 на Wayback Machine (англ.)
  7. ↑ В Минской области на месте убийства 1137 евреев открыт мемориал жертвам Холокоста. Архівавана з першакрыніцы 2 верасня 2014. Праверана 24 снежня 2011.
  8. ↑ Леонид Левин. Хатынь. Архівавана з першакрыніцы 15 кастрычніка 2017. Праверана 24 снежня 2011.
  9. ↑ Свидетельствуют палачи 2010, с. 179.
  10. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 724.

Літаратура

  • Г. П. Пашкоў, У. Н. Дражын, Л. Ф. Крупец i iнш. (рэдкал.), С. П. Самуэль (укладальнік). «Памяць. Нясвіжскi раён». — Минск: «Беларуская энцыклапедыя», 2001. — 632 с. — ISBN 985-11-0206-7.
  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Свидетельствуют палачи. Уничтожение евреев на оккупированной территории Беларуси в 1941—1944 гг. / Составители В. И. Адамушко, И. П. Герасимова, В. Д. Селеменев. — 2-е издание. — Мн.: НАРБ, 2010. — 199 с. — ISBN 978-985-6372-67-7.