Халакост у Навагрудскім раёне

За час акупацыі практычна ўсе яўрэі Навагрудскага раёна былі забітыя[1], а нешматлікія ацалелыя ў большасці ваявалі пасля ў партызанскіх атрадах.

Немцы, рэалізуючы нацысцкую праграму знішчэння яўрэяў, стварылі на тэрыторыі раёна 5 гета:

  • У гета ў пасёлку Любча (жнівень 1941 — 13 чэрвеня 1942) былі забітыя сотні чалавек.
  • У двух гета ў горадзе Навагрудак (снежань 1941 — восень 1943) былі забітыя каля 10 000 чалавек.
  • З гета вёскі Дзяляцічы (да позняй восені 1941) 100 яўрэяў[2] перавялі ў Любчу[2].
  • У гета вёскі Малыя Вераб’евічы (жнівень 1941[3][4] — 8 жніўня 1942 альбо 3 ліпеня 1943[5]) загінула 935 чалавек[6][7].

У Навагрудскім раёне 23 чалавекі былі ўдастоены ганаровага звання «Праведнік народаў свету» ад ізраільскага мемарыяльнага інстытута «Яд ва-Шэм» «у знак глыбокай удзячнасці за дапамогу, аказаную яўрэйскаму народу ў гады Другой сусветнай вайны»: Ярмоловіч Ян і Юзэфа, Цімошка Магдалена[8], Пенда Канстанцін, Аляксандра і Іван[9], Лаўскія Аляксандр і Алена[10], Буінскі Юстын і Вера[11], Расткоўскія Юльян і Яна[12], Святкоўская Ганна[13], Казлоўскія Канстанцін, Уладзімір і Генадзь[14], Тарнецкая Барбара[15], Баброўскія Францішак, Францішка, Марыя, Міхал і Стэфан[16].

У Наваградку ўсталяваныя 3 помнікі забітым нацыстамі габрэям, у Любчы — 2 помнікі, у Малых Вараб’евічах — адзін.

Крыніцы

  1. ↑ «Памяць. Навагрудскi раён» 1996, с. 463.
  2. ↑ а б Холокост на территории СССР 2011, с. 556.
  3. ↑ Справочник о местах принудительного содержания 2001, с. 39.
  4. ↑ «Памяць. Навагрудскi раён» 1996, с. 290.
  5. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 182.
  6. ↑ Холокост на территории СССР 2011, с. 182-183.
  7. ↑ Л. Смиловицкий. Гетто Белоруссии — примеры геноцида Архіўная копія ад 3 снежня 2013 на Wayback Machine (из книги «Катастрофа евреев в Белоруссии, 1941—1944 гг.»]
  8. ↑ Яд Вашем. История спасения. Ярмолович Юзефа. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  9. ↑ Яд Вашем. История спасения. Пендо Александра. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  10. ↑ Яд Вашем. История спасения. Лавский Александр. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  11. ↑ Яд Вашем. История спасения. Буинский Юстин. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  12. ↑ Яд Вашем. История спасения. Ростковский Юлиан. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  13. ↑ Яд Вашем. История спасения. Святковская Анна. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  14. ↑ Яд Вашем. История спасения. Козловский Константин. Архіўная копія ад 31 студзеня 2016 на Wayback Machine
  15. ↑ Яд Вашем. История спасения. Тарнецкая Барбара. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine
  16. ↑ Яд Вашем. История спасения. Бобровская Мария. Архіўная копія ад 21 чэрвеня 2022 на Wayback Machine

Літаратура

  • Э. Н. Гнеўка, П. В. Мікульчык, А. Л. Петрашкевіч i iнш.. «Памяць. Навагрудскi раён». — Минск: Беларусь, 1996. — 559 с. — ISBN 985-01-0050-8.
  • Холокост на территории СССР. Энциклопедия / Гл. ред. И. А. Альтман. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: РОССПЭН, 2011. — 1143 с. — ISBN 978-5-8243-1463-2.
  • Адамушко В. И., Бирюкова О. В., Крюк В. П., Кудрякова Г. А. Справочник о местах принудительного содержания гражданского населения на оккупированной территории Беларуси 1941—1944. — Мн.: Национальный архив Республики Беларусь, Государственный комитет по архивам и делопроизводству Республики Беларусь, 2001. — 158 с. — 2000 экз. — ISBN 985-6372-19-4.