Будынак былога дваранскага сходу[A] — будынак другой паловы XIX стагоддзя ў цэнтры Магілёва. Знаходзіцца на рагу вуліц Першамайская (дом № 34) і Крыленкі. Помнік грамадзянскай архітэктуры з элементамі стылю мадэрн.
Спачатку існавалі два мураваныя будынкі; трохпавярховы і двухпавярховы, якія пазней былі аб’яднаныя ў адзін Г-падобны корпус, а да двухпавярховага будынка дабудаваны трэці паверх. Падоўжаная частка аб’яднанага корпуса выходзіць на лінію забудовы вул. Першамайскай.
Пабудаваны ў другой палове XIX стагоддзя. У 1895 годзе дом належаў купцу Цэтліну, у ім размяшчаліся Дваранскі сход і бібліятэка.
З 1903 па 1909 гады домам валодае камандзір 4-га батальёна Ахалцыхскага палка, які стаяў у горадзе, падпалкоўнік Іван Якаўлевіч Цімошчанка. У зале на другім паверсе праходзілі пасяджэнні, сходы розных арганізацый, чыталіся лекцыі, адзначаліся святы і юбілеі. Штогод 1 студзеня а 2 гадзіне дня начальнік губерні віншаваў вышэйшых асоб горада і іх жонак з Новым годам. У будынку працаваў жаночы кружок, дзе займаліся вышываннем, вязаннем і да т.п.
У 1904 годзе магілёўскія дамы шылі бялізну для параненых на руска-японскай вайне салдат, праводзілі латарэі-алегры на карысць бедных. 5 і 6 снежня старшыня таварыства, жонка віцэ-губернатара Вольга Аляксандраўна Ладыжэнская стварыла «Кірмаш жаночых рукадзелляў».
Пасля домам валодаў фельчар Неўх Давыдавіч Паўлавіцкі, уладальнік другога ў горадзе электратэатра (кіно) «Мадэрн». Неўзабаве ён набыў суседні двухпавярховы дом у купца Ханіна. У будынках адкрыў гасцініцу «Венецыя», рэстаран, бакалейную, фруктовую, галантарэйную крамы, абутковую майстэрню. У доме ў свой час жылі дырэктар Марыінскай жаночай гімназііІ. К. Міхалевіч, выкладчык малявання гэтай гімназіі мастак М. М. Рудакоў, урач Л. С. Каган, памочнік рэвізора кантрольнай палаты М. Ф. Сушчынскі і іншыя. У 1913—1914 гадах Паўлавіцкі зрабіў у адзіным стылі надбудову 3-га паверху на 10 пакояў, перабудаваў інтэр’ер, абставіў залу для чынавенскага клуба.
У чэрвені 1913 года малады віцэ-губернатар князь У. А. Друцкі-Сакалінскі, які выконваў абавязкі губернатара, атрымаў загад адправіць у адстаўку магілёўскага губернскага правадыра дваранства Ф. Я. Хамянтоўскага. Член Дзяржаўнага Савета ад Магілёўскага губернскага земства князь І. І. Друцкі-Сакалінскі запрасіў усіх гласных земскага сходу на кубак чаю ў рэстаран грамадскага збору, каб выступіць у абарону Ф. Я. Хамянтоўскага і адправіць пісьмо цару. Віцэ-губернатар забараніў гэты збор, падзея атрымала назву «Гісторыя пра тое, як князь Друцкі забараніў іншаму князю Друцкаму чай піць».
У 1913 годзе ў пасяджэнні 3-га чарговага Магілёўскага губернскага земскага сходу ў зале грамадскага сходу прыняў удзел паплечнік М. К. Рэрыха, будучы ўдзельнік Цэнтральна-азіяцкай экспедыцыі 1927—1928 гадоў, старшыня Горацкай павятовай управы, доктар К. М. Рабінін[ru]. На гэтым пасяджэнні старшыня Губернскай земскай управы В. А. Судзілоўскі зрабіў паведамленне аб паднясенні Яго імператарскай вялікасці Мікалаю II мадэлі храма-помніка, пабудаванага пры вёсцы Лясной, на месцы перамогі імператара Пятра I над шведамі.
У 1915 годзе ў доме размяшчаўся магілёўскі жаночы камітэт па нарыхтоўцы цёплых рэчаў для дзеючай арміі і па выдачы дапаможнікаў сем’ям салдатаў. Яго старшынёй была жонка начальніка губерні Яўгенія Мікалаеўна Пільц. У 1916 годзе дамы з камітэта арганізавалі на Вале латарэю. Першы прыз, маленькі вулей з сотамі і мёдам, выйграў спадчыннік прастола царэвіч Аляксей.
У 1918 годзе ў будынку тагачаснага грамадзянскага клуба знаходзіліся акцызнае ўпраўленне, гасцініца «Грамадзянская» і буфет. У тым жа годзе гэты клуб пераназваны ў Дом працы. Тут жа размяшчаўся і Чырвонаармейскі клуб.
Архітэктура
Галоўны фасад
Галоўны фасад вылучаны дзвюма рызалітамі, дзе размешчаны ўваходы. Рызаліты завершаныя дэкаратыўнымі сцэнкамі з круглымі разеткамі. Першы паверх дэкарыраваны глыбокім рустам, члянёны прамавугольнымі аконнымі праёмамі. Другі і трэці паверхі ўпрыгожаныя пілястрамі, паўкалонкамі, дэкаратыўнымі ўстаўкамі з ляпным арнаментам. Дэталі дэкору пафарбаваныя ў белы колер і кантрастна вылучаюцца на зялёным фоне сцяны. Аконныя праёмы двух верхніх паверхаў лучковыя, у рызалітахбалконы з металічнай агароджай. Падоўжаная частка мае калідорную сістэму планіроўкі: абапал двухбаковага калідора былі службовыя пакоі[1].
Мемарыяльныя дошкі
Мемарыяльная дошка Міхаілу Калініну ўстаноўлена ў 1957 годзе. 13 чэрвеня 1919 года ў будынку клуба на ўрачыстым аб’яднаным пасяджэнні членаў павятовага і гарадскога Саветаў рабочых, салдацкіх і сялянскіх дэпутатаў, Савета прафсаюзаў, прадстаўнікоў ад фабрычна-заводскіх камітэтаў, праўленняў прафсаюзаў і чырвонаармейскіх часцей выступіў М. І. Калінін з заклікам да працоўных згуртоўваць сілы для разгрому ворага[1].
