The Final Frontier World Tour – trasa koncertowa grupy Iron Maiden promująca 15 album grupy, The Final Frontier, zainicjowana 9 czerwca 2010 koncertem w Dallas zaś zakończona w Londynie, 6 sierpnia 2011 roku[1]. Trasa została ogłoszona 5 marca 2010 za pośrednictwem oficjalnej witryny grupy, gdzie oprócz dat nadchodzących koncertów, zamieszczono następujące oświadczenie:„Iron Maiden ma przyjemność poinformować, iż 15 album studyjny zatytułowany The Final Frontier, ukaże się późnym latem bieżącego roku.”[1] Specjalnym gościem pierwszego etapu tournee była grupa Dream Theater, która otwierała koncerty w Ameryce Północnej[1]. Trasa okazała się jedną z najbardziej udanych objazdów grupy po kontynencie od wielu lat. „The Final Frontier World Tour” po zakończeniu etapu amerykańskiego, trafiła na Stary Kontynent, gdzie w 2010 roku zespół był headlinerem wiodących festiwali oraz dał kilka koncertów stadionowych. Kierownictwo zespołu zaznaczało, iż „(...) na kolejny rok (2011) planuje się serię intensywnych koncertów w wielu krajach świata”[1].
Dokumentem tournee jest wydany w 2012 roku album oraz film koncertowy zatytułowany En Vivo!. Trasa okazała się ogromnym sukcesem Iron Maiden, przekładającym się na 103 koncertów zagranych w 36 krajach oraz 5 kontynentach, które przyciągnęły ostatecznie nawet trzy miliony widzów[2].
Przygotowania
Iron Maiden 2010-11
Pierwszy etap trasy został anonsowany wraz z jej tytułem już 4 marca 2010,obejmował koncerty wyłącznie w Ameryce Północnej i Europie[3]. Pełną tracklistę nowego albumu oraz jego ilustracje okładkową opublikowano ósmego czerwca, równocześnie udostępniono do darmowego odsłuchu pierwszy singel „El Dorado”. Był to jedyny utwór pochodzący z nowego albumu, prezentowany podczas pierwszego etapu trasy w 2010 roku[4].
5 sierpnia 2010, zespół rozpoczął ogłaszanie dat trasy na 2011 rok, od serii występów w Australii, zarówno jako gwiazda festiwali z cyklu „Soundwave Festival” jak i dwóch indywidualnych koncertów w tamtejszych arenach[5]. W dalszej kolejności opublikowano serię koncertów w Skandynawii, w tym występów w Oslo, Gōteborgu, Helsinkach, oraz jako headliner „Roskilde Festival” w Danii[6].
2 Listopada anonsowano 29 dodatkowych występów zaplanowanych na 66 kolejnych dni, począwszy od koncertu w Moskwie, 11 lutego 2011, poprzez kolejne koncerty w Singapurze, Indonezji, Korei Południowej, Japonii, Meksyku, Ameryce Południowej, na Florydzie włączając w to oczywiście anonsowane występy w Australii. Management grupy potwierdził, iż podobnie jak miało to miejsce w latach 2008-09 i tym razem zespół będzie się przemieszczał w specjalnie przygotowanym Boeingu 757 „Ed Force One”. zaś setlista zostanie wzbogacona o materiał pochodzący z promowanego albumu[7]. Właśnie podczas opisywanego etapu trasy zarejestrowano materiał, który stanowił kanwę dla albumu i filmu En Vivo![8].
Dziesięcio-koncerowy objazd Wielkiej Brytanii anonsowano 11 listopada[9]. Ze względu na duże zainteresowanie dodano kolejny koncert w Londynie (na The O2 Arena) jako wieńczący całą trasę[10]. 18 listopada ogłoszono daty kolejnych koncertu na Starym Kontynencie, w tym występy w arenach sportowych Niemiec, Holandii i Francji[11]. W niedługim odstępie czasu ogłoszono koncerty zespołu w roli headlinera festiwali „Rock Werchter” w Belgii[12] oraz „Nova Rock Festival” w Austrii[13]. W roku 2011 Iron Maiden wystąpili, jako headliner siedmiu odsłon festiwalu „Sonisphere” w tym w Warszawie (ogłoszono 14 grudnia)[14], Madrycie (ogłoszono 17 grudnia)[15], Bazylei (ogłoszono 20 grudnia)[16], Imolii (ogłoszono 2 lutego)[17], Czechach (ogłoszono 8 lutego)[18], Atenach (ogłoszono 24 lutego)[19], Sofii (ogłoszono 10 marca)[20] oraz w Stambule (ogłoszono 2 kwietnia)[21]. Sumarycznie odwołano trzy koncerty. Przyczyną odwołania dwóch koncertów w japońskiej Saitama Super Arena (po 25 tys. widzów) był kataklizm naturalny wywołany przez tsunami Tōhoku[22]. Show w Rio de Janeiro został przeniesiony na kolejny wieczór, kiedy po kilkunastu minutach występu przewróciła się barierka dzieląca widzów od estrady[23]. 14 czerwca odwołano festiwal „Sonisphere” w Sofii, kiedy organizator nie dotrzymał warunków umowy[24].
Supporty
2010
Dream Theater na wszystkich koncertach trasy po Ameryce Północnej, oprócz koncertu w Winnipeg.
Heaven & Hell zostali anonsowani jak support koncertu w Bergen, Norwegia[26] oraz w Dublinie, Irelandia[27], niemniej postępująca choroba nowotworowa Ronniego Jamesa Dio zmusiła management do odwołania wszystkich koncertów zabookowanych na lato 2010. R.J. Dio przegrał walkę z chorobą 16 maja 2010[28].
„Brighter Than a Thousand Suns” (z albumu A Matter of Life and Death, 2006) został zagrany zamiast „Wrathchild” w Dallas[50].
„Paschendale” (z albumu Dance of Death, 2003) został zagrany zamiast „Dance of Death” w Dallas, San Antonio, Albuquerque, San Bernardino oraz w Auburn[50].
Zespół zdeklarował, iż setlista koncertów 2011 będzie zawierała więcej klasycznych kompozycji, jak i wybór utworów z albumu The Final Frontier[51].
„Satellite 15...” jako introdukcja przed każdym z koncertów w 2011 roku.
„Satellite 15... The Final Frontier” (z albumu The Final Frontier, 2010)
„Satellite 15... The Final Frontier” został podzielony na dwie części, część pierwsza była emitowana via PA w formie intra wraz z efektami świetlnymi, wizualizacjami i specjalną prezentacją wideo. Właściwy - muzyczny fragment kompozycji został potraktowany jako pierwszy utwór setlisty grany na żywo[50].
W przeciwieństwie do wersji zamieszczonej na albumie „The Final Frontier”. „Satellite 15... The Final Frontier” oraz kolejny „El Dorado” zostały odegrane w sposób ciągły, jedna następowała zaraz po drugiej[50].
„The Wicker Man „ oraz „Blood Brothers” były grane w alternatywnej kolejności w Singapurze, Dżakarcie i na Bali, lecz przypadkiem nie zamieniono kolejności podczas występu otwierającego koncerty 2011 w Moskwie[50].
„The Talisman” został wykonany po „The Evil That Men Do” in Moskwie, zaś tuż przed „The Evil That Men Do” w Singapurze i Dżakarcie[50].
Podczas australijskiego etapu trasy, Bruce Dickinson dedykował utwór „Blood Brothers” pamięci ofiar trzęsienia ziemi w Christchurch (luty 2011) oraz ich rodzinom. W Ameryce Południowej, Portoryko, na Florydzie i w Europie, utwór dedykowano zarówno pamięci ofiar katastrofy w Christchurch, jak i ofiarom tsunami w Japonii, poległym w rewolucji egipskiej oraz w wojnie domowej w Libii. Podczas koncertu w 2011 w Oslo upamiętniono w ten sam sposób ofiary zamachu terrorystycznego w Norwegii, którego sprawcą był Anders Breivik[50].
„The Trooper” pominięto ze względów politycznych podczas koncertu w Belfascie[50].
Oprawa trasy
Iron Maiden 2010
W sprawie nowej scenografii Steve Harris wypowiadał się w sposób następujący:
„Jesteśmy niezwykle podekscytowani zbliżającą się trasą. Mam nadzieją, iż fani polubią zupełnie nową produkcję estradową i oświetlenie... Eddie na tej trasie zmieni się zasadniczo, niemniej chyba jest to jego najbardziej odrażająca inkarnacja jak na ten moment... Nie mogę zdradzić zbyt wielu szczegółów, aby nie zepsuć Wam niespodzianki niemniej gwarantuję, iż wystraszy Was na śmierć!”
Zbudowana na potrzeby trasy scenografia, nawiązywała do konwencji znanej z okładki albumu The Final Frontier. Przypominała stację kosmiczną („Satelita 15”), zwieńczoną na obu tylnych końcach dwoma dziesięciometrowymi wieżyczkami nadawczymi, zakończonymi reflektorami punktowymi.
Wykorzystywana od lat konstrukcja otaczająca estradę, wraz z wybiegami zazwyczaj używanymi przez Bruce’a Dickinsona, została specjalnie udekorowana, dokładnie tak aby przypominała zgromadzonym widzom statek kosmiczny. Również monitory odsłuchowe zawierały zupełnie nowy symbol „Skrzyżowanych Kluczy”[52]. Nazwa „S-15” pojawiła się kilkakrotnie ma głównych panelach scenografii, nawiązując do utworu „Satellite 15... The Final Frontier”. jak również zastosowano specjalny system fono-błysków emitujący w alfabecie Morse’a komunikat: „Eddie Lives”. Wejścia na estradę przesłaniały dwie kotary z namalowanymi włazami do statku kosmicznego, zaś podłogę estrady (tradycyjnie) pokrywała wykładzina z wizerunkiem spodniej części satelity, w 2011 umieszczono na niej reprodukcję metalicznej kratownicy z widokiem na głęboki kosmos. Jak miało to już miejsce podczas poprzednich tras, zestaw perkusyjny Nicko McBraina oprócz maskotki kosmonauty, zawierał grafiki nawiązujące do tematyki science fiction[53].
Iron Maiden, Helsinki, 8.7.2011
Mobilny Eddie, pojawił się w zupełnie nowej odsłonie jako kosmita w stylu „Obcego”. W jego oczodołach umieszczono kamery („Ed-cam”) z których obraz przekazywano na telebimy, tym razem „Eddie” był nieco mniejszy niż jego poprzednie wersje niemniej był pierwszym w historii, który wystąpił z gitarą na scenie. Eddie roztrzaskał ją podczas koncertu w hiszpańskiej Walencji, ostatnim na trasie w 2010 roku[54]. W São Paulo, Rio de Janeiro, Buenos Aires, Santiago oraz podczas koncertów europejskich w 2011 r., pojawiła się ogromna, ruchoma głowa maskotki, która wyłaniała się z za estrady, błyskając oczyma oraz obejmując olbrzymimi łapami oba podesty nadbudowy estradowej. W trakcie koncertów zagranych w roku 2011 mobilna wersja maskotki pojawiała się na każdym koncercie trasy, podczas prezentacji utworu „The Evil That Men Do”[55].
Bez wątpienia najbardziej spektakularnym elementem show był imponujący, mobilny zestaw oświetleniowy, w skład którego wchodziły ogromne łukowate rampy otaczające trzy ruchome trójkątne wysięgniki, które w trakcie widowiska zmieniały swoje położenie. Całość wieńczyła standardowa rampa górna z reflektorami oświetlającymi publiczność. Wśród komponentów light-show, oprócz tradycyjnych jupiterów PAR 64, nie zabrakło multikolorowych linijek LED, rzutników, szperaczy oraz licznych stroboskopów. Zgodnie z wieloletnią tradycją zespołu poszczególne rampy zostały udekorowane tworzywem z naniesionymi motywami dekoracyjnymi, nawiązującymi do konwencji plastycznej albumu. Grupa zaprezentował również ogromną kurtynę LED imitującą efekt setek błyskających gwiazd, tworzących konstelacje. Pirotechnikę zastąpiono pneumatycznie wdmuchiwaną parą z suchego lodu. Podczas koncertów w roku 2011 Bruce Dickinson używał specjalnego statywu mikrofonowego, po raz pierwszy od czasów „The Ed Hunter Tour” w 1999[53]
Michael Kenney – Technik gitarowy Steve’a Harrisa oraz instrument klawiszowe
Charlie Charlesworth – Technik perkusyjny Nicko McBraina
Paul Stratford – Specjalista scenograf
Ashley Groom – Specjalista scenograf
Philip Stewart – Specjalista scenograf
Jeff Weir – Ochrona
Peter Lokrantz – Masażysta
Dave 'Tith' Pattenden – Reżyser wideo
Johnny 'TGD' Burke – Filmy i wizualizacje oraz projekcje
Keith Maxwell – Pirotechnik
Eric Muccio – Pirotechnik
Nick Jones – Merchandiser
Dick Bell – Konsultant ds. produkcji
Wydawnictwa
Menadżer grupy Rod Smallwood zakomunikował w nocie prasowej towarzyszącej premierze kompilacji „From Fear to Eternity: The Best of 1990 – 2010”. iż koncerty w Argentynie oraz Chile zostaną zarejestrowane na potrzeby publikacji kolejnego koncertowego DVD. Na 26 marca 2012 zapowiedziano światową premierę zestawu En Vivo!, dostępnego na formatach 2DVD, CD oraz Blu-ray, sfilmowanego podczas koncertu zespołu na Stadionie Narodowym w Chile[1]. Zestaw wzbogacono o 88-minutowy dokument z trasy, zatytułowany „Behind the Beast”. oraz reżyserską wersję wideoklipu do „Satellite 15...The Final Frontier” and its „Making Of”. Wydawnictwo okazało się dużym sukcesem rynkowym, docierając na szczyt zestawień sprzedaży muzycznych DVD w 26 krajach. W wielu z nich zdobyło „Złoty” oraz „Platynowy” certyfikat, również w Polsce[56]
Daty trasy
UWAGA! w wyniku aktualizacji danych, nazwy obiektów nie muszą się pokrywać ze stanem pierwotnym, znanym z materiałów prasowych grupy.
* Dane dotyczą ostatecznej liczby uczestników w odniesieniu do maksymalnej pojemności obiektów z uwzględnieniem zaproszonych gości, wolontariuszy, darmowych uczestników imprez oraz posiadaczy biletów udostępnianych poza głównymi kanałami dystrybucji. W zależności od lokalizacji koncertu tzw. dane brutto mogą się znacznie różnić od wartości wyjściowych.
Zespół po raz pierwszy zawitał do Singapuru, Korei Południowej oraz Indonezji[1].
Przyczyną odwołania dwóch koncertów w japońskiej Saitama Super Arena (po 25 tys. widzów) był kataklizm naturalny wywołany przez tsunami Tōhoku[22].
Koncert zagrany w Rio De Janeiro 28 marca 2011 roku, został przerwany po kilkunastu minutach, kiedy fani przewrócili barierkę pod sceną. Dzień później imprezę powtórzono[1].
Podczas koncertu w São Paulo na gigantycznym Estádio do Morumbi, Iron Maiden oglądało około 80 tys. widzów, co stanowiło rekord dla wykonawcy z kręgu ciężkiego rocka[63].
Koncerty w Chile oraz Argentynie (po ponad 50 tys. widzów) zostały sfilmowane[64].
27 koncertów pod egidą „Around The World In 66 Days” przyciągnęły około 770 tys. widzów[65].
14 czerwca odwołano festiwal „Sonisphere” w Sofii, kiedy organizator nie dotrzymał warunków umowy[24].
Koncert grupy jako gwiazdy „Roskilde Festival” przyciągnął rekordowe audytorium około 150 tys. fanów[67].
7 koncertów w krajach Skandynawii zgromadziło aż 480 tys. widzów[67].
Serie koncertów w wielkich arenach sportowych Niemiec oraz Wielkiej Brytanii zostały całkowicie wyprzedane w bardzo krótkim okresie czasu[1].
Występ Iron Maiden w roli gwiazdy „Rock Werchter” przyciągnął około 100 tys. widzów[1].
36 koncertów europejskich zagranych w 2011 przyciągnęło ponad milion fanów[1].
11 koncertów, jakie formacja zagrała w 2011 na terytorium Wielkiej Brytanii zobaczyło około 160 tys. widzów[1].
24 koncerty grupy w roli headlinera prestiżowych festiwali przyciągnęły blisko 1,4 mln widzów[1].
Trasa okazała się ogromnym sukcesem Iron Maiden, przekładającym się na 103 koncertów zagranych w 36 krajach oraz 5 kontynentach, które przyciągnęły ostatecznie ponad trzy miliony widzów. Trasa przyniosła dochód netto ponad 85 mln USD[2].
Tournee zostało udokumentowane wydanym w 2012 roku albumem oraz filmem koncertowym zatytułowanymi En Vivo!.
.JPG)
.JPG)
.JPG)
