Ameryka Północna

Ameryka Północna
	; Zdjęcie satelitarne Ameryki Północnej; Interaktywna mapa
Państwo	Państwa Ameryki Północnej
Powierzchnia	24 230 000 km²
Miejscowości	największe aglomeracje:; Nowy Jork, Meksyk, Los Angeles, Chicago, Toronto, Dallas-Fort Worth
Wysokość	max: 6194 m n.p.m., Denali (McKinley);; min: 86 m p.p.m., Dolina Śmierci
Rodzaj obiektu	kontynent
	Położenie na mapie świata Ameryka Północna
	48°N 100°W/48,000000 -100,000000
	; Cieniowana mapa Ameryki Północnej
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach

Toronto – najbardziej zaludnione miasto w Kanadzie, a szóste w Ameryce Północnej

Monterrey – trzecie pod względem zaludnienia miasto w Meksyku i dziewiąte pod względem zaludnienia miasto w Ameryce Północnej

Ameryka Północna – kontynent o powierzchni 24 230 000 km²^[1] (co stanowi 16,3% całkowitej powierzchni lądów na kuli ziemskiej), położony na półkulach: północnej i zachodniej. Jego krajem o największej powierzchni jest Kanada.

Do Ameryki Północnej należy również tzw. Ameryka Środkowa.

Dane geograficzne

Osobny artykuł: Geografia Ameryki Północnej.

Osobny artykuł: Geologia Ameryki Północnej.

Od zachodu Amerykę Północną otacza Ocean Spokojny, od północy Ocean Arktyczny, a od wschodu Ocean Atlantycki. Ameryka Północna od Azji oddzielona jest Cieśniną Beringa. Na południu łączy się z Ameryką Południową. Południowa część nazywana jest Ameryką Łacińską.

Najdalej wysunięte punkty Ameryki Północnej jako części świata:

na północy – Wyspa Kaffeklubben (83°40′N),
na południu – Wyspa Kokosowa (5°32′N),
na zachodzie – Przylądek Wrangell (172°25′E), na wyspie Attu w łańcuchu Aleutów,
na wschodzie – Przylądek Północno-Wschodni (11°00′W), na Grenlandii.

Skrajne punkty Ameryki Północnej jako kontynentu:

na północy – Półwysep Murchisona (71°58′N),
na południu – Punta Mariato (7°12′N),
na zachodzie – Przylądek Księcia Walii (168°05′W),
na wschodzie – Cape St. Charles (55°40′W).

Rozciągłość południkowa 7,2 tys. km, równoleżnikowa 6,8 tys. km. Kontynent silnie rozczłonkowany, długość linii brzegowej 75 600 km. 8,3% Ameryki Północnej stanowią półwyspy, a 16,7% – wyspy.

Największymi półwyspami są:

Labrador – 1430 tys. km²,
Jukatan – 180 tys. km²,
Kalifornijski – 144 tys. km²,
Floryda – 110 tys. km²,
Melville’a – 63 tys. km²,
Seward – 50 tys. km²,
Nowa Szkocja – 45 tys. km²,
Alaska – 45 tys. km².

Do największych wysp należą:

Grenlandia – 2175,6 tys. km² (największa wyspa na świecie),
Ziemia Baffina – 507 tys. km²,
Wyspy Królowej Elżbiety – 419 tys. km²,
Wyspa Wiktorii – 217 tys. km²,
Wyspa Ellesmere’a – 196 tys. km²,
Nowa Fundlandia – 112 tys. km²,
Kuba – 105 tys. km².

W Ameryce Północnej zaznacza się przewaga gór i wyżyn nad nizinami – średnia wysokość nad poziomem morza to 781 m. Najwyższym punktem jest Denali (znany też jako McKinley – 6194 m) na Alasce, natomiast najniższy znajduje się w Dolinie Śmierci (86 m p.p.m.). Ponad 64% powierzchni leży powyżej 300 m n.p.m. Wzdłuż zachodnich brzegów Kordyliery (aktywne sejsmicznie) z wewnętrznymi wyżynami (Kolorado, Meksykańska), wewnątrz Wielkie Równiny i Niziny Wewnętrzne, na wschodzie Appalachy. Wybrzeża wschodnie nizinne. Klimat od okołobiegunowego na północy przez umiarkowany, podzwrotnikowy i zwrotnikowy do równikowego w Ameryce Środkowej. W Kordylierach klimaty górskie. Głównymi rzekami są: Missisipi z Missouri, Mackenzie, Jukon, a jeziorami: Górne, Huron, Michigan, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie Jezioro Niewolnicze, Erie. Na północy pustynie arktyczne, tundra, lasy iglaste, ku południu przechodzą w lasy mieszane i liściaste, w części środkowej prerie, na pd.-zach. półpustynie i pustynie. W Kordylierach górskie lasy iglaste i roślinność alpejska, na wybrzeżach Ameryki Środkowej lasy równikowe. Fauna zróżnicowana: wół piżmowy, renifer karibu, jeleń wirginijski, niedźwiedzie (baribal, grizzly), bizon amerykański (w rezerwatach).

Ludność

Amerykę Północną zamieszkuje 579 mln ludzi (dane z 2013 roku), co stanowi około 8% ludności świata, głównie biali, czarni i Indianie. Gęstość zaludnienia jest niewielka w porównaniu do średniej gęstości zaludnienia świata i wynosi 21,5 osoby/km². Rozmieszczenie ludności jest bardzo nierównomierne i jest następstwem silnego zróżnicowania warunków środowiska przyrodniczego. Najbardziej zaludnione tereny to: Bermudy – 1189 osób/km² (1994) i Barbados 607 osób/km² (1994), a najmniej zaludnione tereny to obszar Grenlandii (0,2 osoby/km² – 1992) i Kanada – 3 osoby/km² (1994). Szczególnie ważnym czynnikiem wpływającym na rozmieszczenie ludności jest fakt, że ogromna powierzchnia kontynentu znajduje się pod wpływem klimatów: polarnego, subpolarnego i umiarkowanie chłodnego, co znacząco ogranicza możliwość trwałego egzystowania człowieka na północy. Kolejnym obszarem o niewielkiej koncentracji ludności są Kordyliery wraz z kotlinami śródgórskimi, a także obszary pustynne i półpustynne. W Ameryce Północnej można również wskazać obszary o wysokiej koncentracji ludności, np. pogranicze kanadyjsko-amerykańskie, północny wschód Stanów Zjednoczonych, niektóre odcinki wybrzeża Oceanu Spokojnego, a także tereny ciągnące się od Meksyku po Gwatemalę. Państwami o największej gęstości zaludnienia w Ameryce Północnej są kraje wyspiarskiej części Ameryki Środkowej.

Największe miasta w Ameryce Północnej


Nr.	Miasto	Liczba ludności	Gęstość zaludnienia (os./km)	Państwo
1.	Meksyk	9 209 944	6200	Meksyk
2.	Nowy Jork	8 335 897	10 712	USA
3.	Los Angeles	3 822 238	3072	USA
4.	Santo Domingo	3 798 699	36 372	Dominikana
5.	Chicago	2 763 076	4559	USA
6.	Toronto	2 615 060	4150	Kanada
7.	Houston	2 288 250	1389	USA
8.	Hawana	2 130 517	2892	Kuba
9.	Monterrey	1 693 691	1989	Meksyk
10.	Montreal	1 649 519	4518	Kanada
11.	Phoenix	1 644 409	1225	USA
12.	Filadelfia	1 603 797	4609	USA
13.	Guadalajara	1 564 514	10 458	Meksyk
14.	Puebla	1 485 941	5741	Meksyk
15.	San Antonio	1 434 625	1110	USA

Podział polityczny Ameryki Północnej

Państwa Ameryki Północnej oraz ich stolice

Lp.	Państwo	Stolica	Powierzchnia (w km²)	Ludność (2023 r.)
1	Antigua i Barbuda	Saint John’s	442	101 489
2	Bahamy	Nassau	13 940	358 508
3	Barbados	Bridgetown	509	303 431
4	Belize	Belmopan	22 966	419 137
5	Dominika	Roseau	754	74 656
6	Dominikana	Santo Domingo	48 730	10 790 744
7	Grenada	Saint George’s	344	114 299
8	Gwatemala	Gwatemala	108 890	17 980 803
9	Haiti	Port-au-Prince	27 750	11 470 261
10	Honduras	Tegucigalpa	112 090	9 571 352
11	Jamajka	Kingston	10 991	2 820 982
12	Kanada	Ottawa	9 976 140	38 516 736
13	Kostaryka	San José	51 100	5 256 612
14	Kuba	Hawana	100 860	10 985 974
15	Meksyk	Meksyk	1 972 550	129 875 529
16	Nikaragua	Managua	129 494	6 359 689
17	Panama	Panama	78 200	4 404 108
18	Saint Kitts i Nevis	Basseterre	261	54 817
19	Saint Lucia	Castries	616	167 591
20	Saint Vincent i Grenadyny	Kingstown	389	100 804
21	Salwador	San Salvador	21 040	6 602 370
22	Stany Zjednoczone	Waszyngton	9 631 418	339 665 118