Gwadelupa

Gwadelupa
*Région Guadeloupe*
	Departament zamorski
Herb Gwadelupy	Flaga
	Hymn: La Marseillaise; (Marsylianka)
Państwo	Francja
Siedziba	Basse-Terre
Data powstania	1775
Zarządzający	Xavier Lefort
Zarządzający	Ary Chalus
Powierzchnia	1 628 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 390 704
• gęstość	240 os./km²
Numer kierunkowy	+590
Strefa czasowa	UTC -4
Języki urzędowe	francuski
	Położenie na mapie;
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach

Gwadelupa (fr. Guadeloupe) – departament zamorski Francji^[2] w Ameryce Środkowej, położony na kilku większych i kilkudziesięciu mniejszych wyspach w Małych Antylach m.in.:

Gwadelupa (części: Grande-Terre, Basse-Terre)
Marie-Galante
La Désirade
Les Saintes

Do 22 lutego 2007 w skład terytorium wchodziła również wyspa Saint-Barthélemy oraz północna część wyspy Saint-Martin, obecnie będące osobnymi terytoriami zależnymi Francji.

Historia

Swoją nazwę zawdzięcza Kolumbowi, który w 1493 odkrył ją podczas swojej drugiej podróży do „nowego świata”. W 1635 wyspę zdobyli piraci francuscy, tworząc tu jedną ze swoich baz. Wyspa została wkrótce własnością Kompanii Zachodnioindyjskiej, a w 1674 przeszła pod zarząd państwowy Francji. Na przełomie XVIII i XIX wieku Wielka Brytania wielokrotnie zajmowała terytorium Gwadelupy. W latach 1813–1814 należała także do Szwecji. Od 1946 roku Gwadelupa i sąsiednie wyspy, m.in. część Saint-Martin i Saint-Barthélemy, stała się departamentem zamorskim Francji^[3].

Z inspiracji komunistycznych władz kubańskich od 2 połowy lat 60. XX wieku zaczęły działać na wyspie ugrupowania o orientacji lewicowej, których celem jest niepodległość wyspy. W latach 70. i 80. cieszyły się poparciem nawet kilkunastu procent Gwadelupczyków. Ugrupowania te do końca lat 80. XX wieku zorganizowały łącznie kilkanaście demonstracji niepodległościowych. Nieliczne środowiska niepodległościowe opowiedziały się za walką zbrojną i powołały Rewolucyjny Sojusz Karaibów, którego działalność została stłumiona pod koniec lat 80. XX wieku^[4]

By rozładować społeczne napięcie, władze francuskie w 1982 roku zdecydowały się na ograniczone reformy decentralizacyjne i samorządowe. W ich wyniku Gwadelupa, będąc departamentem zamorskim Francji, uzyskała również status regionu. Z budżetu centralnego Francji wydzielono znaczne środki na rozwój tego biednego i przeludnionego terytorium. W 1998 roku wyspa uzyskała dodatkowe, ograniczone uprawnienia autonomiczne, m.in. powołano do życia Radę Regionalną. Działania te przyniosły skutek w postaci zaniku żądań niepodległościowych (popiera je 2–4% obywateli). Skuteczność działań władz francuskich potwierdziły wyniki referendum z 7 grudnia 2003 roku. Przy frekwencji wynoszącej 50,34% uprawnionych, większość z głosujących bo 72,98%, opowiedziała się za politycznym i administracyjnym status quo wyspy (departament i region zamorski Francji, département et région d'outre-mer). Za autonomią wewnętrzną w ramach tzw. zbiorowości zamorskiej (collectivité d’outre-mer) na wzór innych francuskich terytoriów zależnych: Majotty, Polinezji Francuskiej, Saint-Pierre i Miquelon oraz Wallis i Futuny opowiedziało się tylko 27,02% głosujących. W tym samym referendum mieszkańcy podległych wówczas administracji na Gwadelupie wysp: Saint-Barthélemy i Saint-Martin, głosowali jednak za zmianą statusu (na zbiorowość zamorską) i odłączeniem od Gwadelupy. Gwadelupa wchodzi w skład Unii Europejskiej (jest jej regionem peryferyjnym).

Geografia

Osobny artykuł: Geografia Gwadelupy.

Grupa 8 wysp pochodzenia koralowego i wulkanicznego w archipelagu Małych Antyli. Czynny wulkan La Soufrière na wyspie Gwadelupie (1467 m n.p.m.); Lasy tropikalne stanowią ok. 39% powierzchni.

Klimat

Podrównikowy wilgotny
Opady od lipca do października (roczna suma opadów 1800 mm)
Średnia temp. w styczniu +25 °C, w lipcu +29 °C.
Częste burze tropikalne i cyklony

Gospodarka

Główną gałęzią gospodarki Gwadelupy jest turystyka (ok. 300 tys. rocznie) i rolnictwo; uprawa trzciny cukrowej, bananów, melonów, ananasów; hodowla bydła i trzody chlewnej oraz rybołówstwo; produkcja cukru z trzciny, rumu, mebli oraz cementu. Handel w głównej mierze z Francją oraz Martyniką.

Emisja gazów cieplarnianych

Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Gwadelupy wyniosła w 1990 roku 1,29 Mt, z czego 0,875 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 2,267 t dwutlenku węgla. Od tego czasu emisje wahają się, przy czym dość duży wzrost nastąpił w 2012. Głównym źródłem emisji przez cały czas była energetyka. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 2,35 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 5,232 t^[5].

Porty lotnicze na Gwadelupie

Demografia

Osobny artykuł: Demografia Gwadelupy.

Powierzchnia: 1,8 tys. km²
Ludność: 405 000 mieszkańców (2005), w tym Mulaci (65%), Czarnoskórzy (27%) i Kreole (8%)
Gęstość zaludnienia: 258 os./km²
Najwyższe wzniesienia: La Soufrière (1 467 m)
Języki: francuski, kreolski
Religie: katolicyzm: 81% (zobacz: Diecezja Basse-Terre); protestantyzm: 8%, gł. Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (3,6%); Świadkowie Jehowy: 2,1% (zobacz: Świadkowie Jehowy na Gwadelupie)^[6]; kult voodoo
Większe miasta: Pointe-à-Pitre, Le Gosier, Sainte-Rose, Le Moule, Les Abymes, Baie-Mahault

Zobacz też

Przypisy

↑ Guadeloupe. World Statesmen.org - Ben M. Cahoon. [dostęp 2015-01-22]. (ang.).
↑ Nowa Encyklopedia Podręczna PWN, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa, marzec 2006.
↑ Gwadelupa. W: Halina Kowalczyk, Jan Łysek, Ryszard Najderski, Ewa Rybarska: Polityczny atlas świata. Warszawa: Nowe Czasy, 1988, s. 54.
↑ Résistance et lutte armée aux Antilles-Guyanes. [dostęp 2018-12-09]. (fr.).
↑ Guadeloupe, [w:] F.F. Monforti-Ferrario F.F. i inni, Fossil CO2 and GHG emissions of all world countries. 2019 report – Study [pdf], Luksemburg: Publications Office of the European Union, 2019, s. 117, DOI: 10.2760/687800, ISBN 978-92-76-11100-9 (ang.).
↑ Gwadelupa – Ilu tam jest Świadków Jehowy [online], jw.org [dostęp 2020-12-27] .