|
Maria Andegaweńska
Maria Andegaweńska (węg. Mária, chor. Marija, ur. w 1371, zm. 17 maja 1395) – królowa Węgier i Chorwacji od 1382 r., z krótką przerwą w latach 1385-1386. Koronowana na króla Węgier, pierwsza żona króla Zygmunta Luksemburskiego. ŻyciorysByła drugą córką króla Polski i Węgier Ludwika Węgierskiego oraz Elżbiety Bośniaczki. Miała dwie siostry: starszą - Katarzynę oraz młodszą - Jadwigę. W 1372 r. Ludwik rozpoczął negocjacje z cesarzem Karolem IV w sprawie zaręczyn Marii z synem cesarza, Zygmuntem Luksemburskim. Babka Marii, Elżbieta Łokietkówna, była niechętna temu mariażowi, ale ostatecznie ustąpiła w tej kwestii i zaręczyny odbyły się w 1373 r.[1] Maria i Zygmunt byli spokrewnieni - Zygmunt był prawnukiem króla Polski Kazimierza Wielkiego a ojciec Marii był jego siostrzeńcem i jednocześnie jego następcą na polskim tronie. Siostra Marii Jadwiga miała poślubić Wilhelma Habsburga[2]. Ludwik, wobec braku męskich potomków, starał się zapewnić córkom dziedziczenie w Polsce i na Węgrzech. Początkowo Katarzyna miała zostać królową Polski, a Maria została przeznaczona na dziedziczkę korony węgierskiej. Śmierć Katarzyny w 1378 r. pokrzyżowała te plany. W takiej sytuacji Ludwik chciał na oba trony przeznaczyć Marię, jednak ostatecznie w 1379 r. ustalono, że Maria dziedziczy tron Polski, a Jadwiga - Węgier.[3] W 1379 r. w Koszycach polscy delegaci złożyli hołd Marii jako przyszłej władczyni.[3] W nocy z 10 na 11 września 1382 r. Ludwik I Wielki zmarł. Elżbieta Bośniaczka, która dotychczas żyła w cieniu teściowej (która zmarła pod koniec 1380 r.) i męża, staje się pierwszoplanową postacią polityki polsko-węgierskiej. Zmienia decyzję męża i z jej rozkazu 17 września 1382 r. Maria zostaje koronowana na króla Węgier[4]. Z uwagi na niepełnoletność Marii rzeczywista władza spoczęła jednak w ręku jej matki, która oficjalnie objęła funkcję regentki. Tron w Polsce pozostał pusty, ponieważ panowie polscy nie zgadzali się na władcę, który ponownie rządziłby dwoma krajami. Domagano się od Elżbiety Bośniaczki, aby wysłała jedną z córek na stałe do Polski. Stało się to dopiero w drugiej połowie 1384 r. - Jadwiga wyruszyła do Krakowa na koronację. Elżbieta Bośniaczka na początku 1384 r. próbowała zmienić plany zmarłego męża, tym razem co do wyboru męża dla Marii. Rozpoczęła negocjacje z królem Francji, aby jego syn, Ludwik Orleański, niedoszły mąż Katarzyny, poślubił Marię.[5] W efekcie Zygmunt Luksemburski zwołał wojska na kampanię zbrojną przeciwko regentce.[5] Ogólnie poparcie dla Elżbiety na Węgrzech drastycznie spadało. W dodatku do przejęcia władzy na Węgrzech szykował się Karol III z Durazzo, który objął tron Neapolu po zamordowaniu Joanny I, odpowiedzialnej przed laty za śmierć wuja Marii - Andrzeja. Sytuacja była coraz bardziej napięta i niebezpieczna. W październiku 1385 r. odbył się ślub Marii i Zygmunta, na który Elżbieta Bośniaczka w końcu wyraziła zgodę.[6] Niedługo potem Zygmunt, być może przeczuwając niebezpieczeństwo, opuścił dwór królewski.[6] W grudniu 1385 r. Karol III Durazzo strącił Marię z tronu i koronował się na króla Węgier jako Karol II[7]. Karol prawdopodobnie nie obawiał się Marii i Elżbiety, bądź też nie przypuszczał, że mają jeszcze jakichkolwiek stronników, gdyż tuż po koronacji odesłał do Neapolu swój orszak.[8] Został zaatakowany na początku lutego, później został przewieziony do Wyszehradu. Zmarł na skutek odniesionych ran 24 lutego 1386 roku.[9] O zaplanowanie skrytobójstwa oskarżano Elżbietę i jej głównego doradcę, Mikołaja z Gary. Władzę w wewnętrznie osłabionym kraju ponownie objęły Elżbieta z córką[7]. Zygmunt wrócił na Węgry, walcząc o swoje prawa. Elżbieta i Maria spotkały się z nim i jego przyrodnim bratem Wacławem, królem Czech. Zawarto ugodę, w której wyrażono zgodę na dopełnienie małżeństwa Zygmunta i Marii. Wkrótce jednak Zygmunt opuścił Węgry z nieznanych przyczyn. W czerwcu 1386 roku Elżbieta i Maria zawarły z Jadwigą, królową Polski i jej mężem, Władysławem Jagiełłą układ, w którym Polska zobowiązała się do udzielenia im pomocy[10]. Latem tego roku władczynie chciały uciec do Polski, trasa uległa jednak zmianie i królowe salwowały się ucieczką na południe Węgier. 25 lipca 1386 r. orszak władczyń został zaatakowany przez zwolenników zamordowanego Karola.[8] Maria wraz z matką zostały uwięzione w twierdzy Novigrad nad Morzem Adriatyckim. Zygmunt jesienią wkroczył na teren Węgier, jego siły były jednak niewystarczające. Maria wkrótce straciła matkę, która została uduszona na jej oczach w styczniu 1387 roku, co miało być ostrzeżeniem dla Zygmunta. Podczas gdy Maria przebywała w zamknięciu, trwał spór o Ruś Czerwoną pomiędzy Polską a Węgrami. Władysław Opolczyk apelował do Rusinów, aby zachowali wierność wobec Królestwa Węgier i sprzeciwili się królowej Polski Jadwidze.[8] Spotkanie dwóch armii określa się jako bitwa pod Stubnem, choć powieściopisarze woleli wiedzieć to jako wojnę dwóch sióstr, jednak w rzeczywistości żadna z nich nie brała czynnego udziału w walkach.[8] Ruś ostatecznie została przyłączona do Polski. Sytuacja w kraju nadal była niepewna. Formalny władca - Maria - przebywała uwięziona w twierdzy. Zygmunt Luksemburski został koronowany w marcu 1387 r.[11] Maria odzyskała wolność dopiero w czerwcu 1387 r. Uwolnił ją jeden z lokalnych możnowładców wspieranych przez wenecką flotę.[11] Przez pewien czas po odzyskaniu wolności podpisywała dokumenty państwowe jako kobieta-król wraz z Zygmuntem, jednak nie trwało to długo.[11] Nie miała żadnego wpływu na męża, tym bardziej w kwestiach politycznych. Maria zdołała tylko poprosić męża o ukaranie zabójcy jej matki i to dopiero po kilku latach.[11] W 1392 r. na Węgrzech doszło do spotkania Marii z jej siostrą Jadwigą, królową Polski, w którym nie uczestniczył Zygmunt.[11] Wtedy siostry widziały się ostatni raz, ponieważ zaplanowane na luty 1395 r. w Krakowie spotkanie nie odbyło się ze względu na sprzeciw męża Marii.[11] Maria dopiero pod koniec 1394 r. zaszła w ciążę. 17 maja 1395 r. zmarła podczas polowania na skutek upadku z konia, który spowodował poronienie. Została pochowana w katedrze w Wielkim Waradynie (obecnie Oradea)[12].
Przypisy
Bibliografia
Information related to Maria Andegaweńska |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
