William David Trimble, Trimble barón (15. október 1944 – 25. júlí 2022) var norður-írskur stjórnmálamaður sem var fyrsti ráðherra heimastjórnar Norður-Írlands, fyrstur manna, frá 1998 til 2002. Trimble var leiðtogi Sambandsflokks Ulster, sem aðhyllist áframhaldandi aðild Norður-Írlands að breska konungdæminu, frá 1995 til 2005. Árið 1998 var Trimble, ásamt John Hume, sæmdur friðarverðlaunum Nóbels fyrir að vinna að gerð Föstudagssáttmálans, sem batt enda á átökin á Norður-Írlandi milli sambandssinna og lýðveldissinna.[1]
Æviágrip
David Trimble fæddist í bænum Bangor á Norður-Írlandi árið 1944. Hann gekk í Drottningarháskólann í Belfast og útskrifaðist þaðan með BA-gráðu í lögfræði árið 1968.[2] Á áttunda áratugnum var Trimble virkur í baráttusamtökum norður-írskra mótmælenda sem nefndust Framvörðurinn (e. Vanguard) og börðust gegn nánari tengslum Norður-Írlands við írska lýðveldið. Eftir að Framvörðurinn var leystur upp árið 1978 gekk Trimble í Sambandsflokk Ulster og var kjörinn einn af fjórum riturum flokksins.[2]
Trimble var kjörinn á breska þingið árið 1990 og var kjörinn formaður Sambandsflokks Ulster árið 1995. Á þeim tíma var Trimble talinn meðal harðlínumanna í flokknum. Áður en hann var kjörinn á þing kenndi hann við lögfræðideild Drottningarháskólans í Belfast.[3]
Stuttu eftir að vera kjörinn til formanns varð Trimble fyrsti leiðtogi Sambandsflokks Ulster í 30 ár til að eiga fund með forsætisráðherra írska lýðveldisins í Dyflinni.[4] Árið 1997 varð Trimble jafnframt fyrsti leiðtogi írskra sambandssinna frá skiptingu Írlands árið 1921 sem féllst á að eiga samningaviðræður við Sinn Féin, flokk lýðveldissinna.[5]
Trimble leiddi Ulster-sambandssinna í samningaviðræðum allra flokka sem hófust 1997, en ræddi þó aldrei augliti til auglitis við Gerry Adams, formann Sinn Féin. Viðræðurnar leiddu til undirritunar Föstudagssáttmálans þann 10. apríl 1998, en með honum var fallist á fyrirkomulag þar sem sambandssinnar og lýðveldissinnar fengu að deila völdum í heimastjórn Norður-Írlands.[2] Samningurinn var samþykktur með 71% atkvæða í þjóðaratkvæðagreiðslu þann 22. maí 1998.[6]
Eftir að samningurinn tók gildi var Trimble kjörinn á þing Norður-Írlands þann 25. júní 1998 og var síðan kjörinn fyrsti ráðherra heimastjórnar Norður-Írlands þann 1. júlí.[6] Ráðherratíð Trimble einkenndist af deilum um það hvernig afvopnunarferli tímabundna írska lýðveldishersins skyldi háttað. Meðal annars sagði Trimble af sér sem fyrsti ráðherra þann 1. júlí árið 2001 vegna pattstöðu í viðræðum við írska lýðveldisherinn um eyðingu vopna þeirra í samræmi við samninginn,[7][8] en var endurkjörinn þann 5. nóvember sama ár.
Norður-írska heimastjórnin var leyst upp þann 14. október árið 2002 vegna innbyrðis deilna.[9] Trimble hafði farið fram á að meðlimum Sinn Féin yrði vísað úr stjórninni vegna ásakana um að þeir hefðu látið viðkvæmar upplýsingar renna til forystumanna írska lýðveldishersins og hafði hótað að segja annars af sér.[10] Norður-Írland fékk ekki heimastjórn aftur fyrr en árið 2007. Í kosningum árið 2005 galt Sambandsflokkur Ulster afhroð og Trimble sjálfur datt út af breska þinginu. Hann sagði í kjölfarið af sér sem formaður flokksins. Þann 11. apríl 2006 gekk Trimble á lávarðadeild breska þingsins sem „Trimble barón af Lisnagarvey í Antrim-sýslu“.[11]
